Loyiha:Bugun/Sentyabr

1-sentabr

Oʻzbekiston mustaqillik kuni

• 1752 — Filadelfiyaga Ozodlik qoʻngʻirogʻi keltirildi (tasvirda).
• 1923 — Kanto zilzilasi sodir boʻldi.
• 1928 — Ahmad Zogu Albaniya qiroli boʻldi.
• 1939 — Ikkinchi jahon urushi boshlandi.
• 1969 — Liviyadagi davlat toʻntarishi natijasida hokimiyat tepasiga Muammar Qazzofiy keldi.
• 1983 — SSSRning „Сu-15“ bombardimonchi samolyoti Janubiy Koreyaning Boeing 747 yoʻlovchi samolyotini urib tushirdi.
• 2004 — Shimoliy Osetiyadagi maktabda terroristik harakatlar.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

2-sentabr

• Mil. av. 31 — Oxirgi Rim urushi: Mark Antoniy va Kleopatra Avgust tomonidan magʻlub etildi.
• 1794 — Odessa shahriga asos solindi.
• 1807 — Ingliz floti Kopengagenni bombardimon qildi (tasvirda).
• 1945 — Yaponiya kapitulyatsiyasi. Ikkinchi jahon urushining tugashi.
• 1967 — Shimoliy dengizda Silend knyazligi tashkil topdi.
• 1969 — AQSHda Internet ixtiro qilindi.
• 1994 — Toshkent militsiya maktabi Oʻzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi akademiyasi deb qayta nomlandi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

3-sentabr

• 301 — San-Marino davlati tashkil topdi.
• 1783 — Parij tinchlik shartnomasi: Buyuk Britaniya AQSH mustaqilligini tan oldi.
• 1933 — Yevgeniy Abalakov SSSRdagi eng yuqori choʻqqi — Somoniyon choʻqqisini zabt etdi.
• 1939 — Buyuk Britaniya, Fransiya, Hindiston, Avstraliya va Yangi Zelandiya Germaniyaga urush eʼlon qildi.
• 1967 — Shvetsiya oʻng tomonlama avtomobil harakatiga oʻtdi (tasvirda).

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

4-sentabr

• 1479 — Alkasovash shartnomasiga koʻra, Kanar orollari Ispaniyaga oʻtdi.
• 1781 — Los-Anjeles shahriga asos solindi.
• 1870 — Fransiyada Uchinchi respublika eʼlon qilindi.
• 1913 — Boris Vilkitskiy (tasvirda) Shimoliy Yer orolini kashf qildi.
• 1969 — Mexiko metropoliteni ishga tushdi.
• 1998 — Larry Page va Sergey Brin „Google“ kompaniyasiga asos soldilar.
• 1999 — Dogʻistondagi portlash natijasida koʻp qavatli uy vayron boʻldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

5-sentabr

• 1698 — Pyotr I soqol uchun soliq soldi.
• 1774 — Filadelfiyada Birinchi Kontinental kongress chaqirildi.
• 1905 — Portsmut shartnomasi imzolandi.
• 1972 — Myunxen olimpiadasidagi terror xuruji.
• 1977 — „Voyager 1“ (tasvirda) kosmik kemasining parvozi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

6-sentabr

• Mil. av. 3761 — Yahudiylar taqvimidagi 1-kun.
• 1669 — Kandiya qamalining (tasvirda) tugashi.
• 1689 — Nerchin shartnomasi imzolandi.
• 1952 — Jenevada Mualliflik huquqlari toʻgʻrisida umumjahon konvensiyasi imzolandi.
• 1955 — Istanbul tartibsizliklari boshlanishi.
• 1991 — SSSR Estoniya, Latviya va Litva mustaqilligini tan oldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

7-sentabr

• 1191 — Salib yurishlari: Arsuf jangi.
• 1776 — „Toshbaqa“ suvosti kemasi (tasvirda) Nyu Yorkda bomba oʻrnatmoqchi boʻldi.
• 1812 — Borodino jangi.
• 1822 — Braziliya Portugaliyadan mustaqil bo’ldi.
• 1950 — Berlindagi Gogensollernlar saroyi buzib tashlandi.
• 2011 — „Lokomotiv“ xokkey klubining butun tarkibi aviahalokatda nobud boʻldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

8-sentabr

Xalqaro savodxonlik kuni

• 1380 — Kulikovo jangi.
• 1504 — Michelangelo Florensiyada marmardan yasalgan Dovud haykalini (tasvirda) namoyish qildi.
• 1636 — AQShda Harvard universiteti tashkil topdi.
• 1941 — Leningrad qamali boshlanishi.
• 1951 — San-Fransiskoda Yaponiya va Antanta oʻrtasida kelishuv imzolandi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

9-sentabr

• 1493 — Krbava maydon jangi (tasvirda). Xorvatiya turklar tomonidan bosib olindi.
• 1776 — Shimoliy Amerikadagi 13 koloniya bir davlatga birlashdi.
• 1801 — Sankt-Peterburgda Qozon sobori ochildi.
• 1973 — Pxenyan metropoliteni ishga tushdi.
• 1991 — Tojikiston SSSRdan mustaqil boʻldi.
• 1999 — Moskvadagi terror xurujlari natijasida yuzdan ortiq kishi nobud boʻldi.
• 2009 — Dubay metropoliteni ishga tushdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

10-sentabr

• 1855 — Qrim urushi: Angliya, Fransiya va Sardiniya kuchlari Sevastopolni bosib oldi.
• 1894 — Londonda dunyoda ilk marotaba mast holatda avtomobil boshqargan haydovchi jarimaga tortildi.
• 1919 — Sen-Jermen saroyida (tasvirda) Antanta va Avstriya oʻrtasidagi Sen-Jermen tinchlik kelishuvi imzolandi.
• 1960 — XVII Yozgi Olimpiada oʻyinlarida koʻpchilik tanimagan habashistonlik Abebe Bikila oyoqyalang yugurib, marafon yugurishi gʻolibi boʻldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

11-sentabr

• 813 — Charlemagne (Buyuk Karl) Loius I boshiga toj kiydirdi.
• 1794 — Buyuk fransuz inqilobi: Milliy konvent narx maksimumi haqida qaror chiqardi.
• 1925 — Staten oroli temir yoʻli ishga tushdi.
• 1944 — Ikkinchi jahon urushi: AQSh Birlashgan millatlar koalitsiyasi davlatlari orasida birinchi boʻlib Germaniya hududiga kirib bordi.
• 1972 — Bay hududi tezkor tranzit tizimi ishga tushdi.
• 1973 — Chilidagi inqilob natijasida Salvador Allende hokimiyatdan chetlatilib, oʻrniga Augusto Pinochet keldi.
• 2001 — AQShda 11-sentyabr terror xurujlari (tasvirda) sodir etildi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

12-sentabr

• 1683 — Vena jangi: Jan III Sobieski turklar qamalini tugatdi.
• 1847 — Amerika-meksika urushi: Chapultepec janglari boshlandi.
• 1940 — Fransuz oʻsmirlari Lascaux gʻorida qadimiy rasmlarni (tasvirda) topdi.
• 1943 — Benito Mussolini qamoqdan ozod etildi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

13-sentabr

• 533 — Detsima jangi: Belisarius (tasvirda) Karfagenni vandallardan ozod qildi.
• 1953 — Nikita Xrushchyov SSSR Kommunistik partiyasi Markaziy komiteti bosh kotibi etib saylandi.
• 1956 — IBM ilk qattiq diskni ishlab chiqardi.
• 1999 — Moskvadagi portlashlar oqibatida 124 kishi halok boʻldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

14-sentabr

• 1515 — Marinyanodagi jang (tasvirda): Fransuzlarga magʻlub boʻlgan Shvetsiya oʻzining „mangu neytraliteti“ haqida eʼlon qildi.
• 1829 — Rossiya va Turkiya oʻrtasida Adrianopol tinchlik shartnomasi imzolandi.
• 1917 — Rossiya respublikasi eʼlon qilindi.
• 1960 — Bagʻdodda OPEC tashkil topdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

15-sentabr

Xalqaro demokratiya kuni

• 1835 — Charles Darwin „Beagle“ kemasida (tasvirda) Galapagos orollariga kelib tushdi.
• 1935 — Germaniyada svastika davlat ramzi etib belgilandi.
• 1959 — Nikita Xrushchyov AQSHga davlat tashrifi bilan bordi.
• 1977 — Toshkent shahrida Akmal Ikromov tumani tashkil topdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

16-sentabr

• 1654 — Smolensk qamali.
• 1795 — Buyuk fransuz inqilobi: inglizlar Kap koloniyasini egallashdi.
• 1978 — Erondagi Tabass zilzilasi natijasida 15000 kishi halok boʻldi.
• 1999 — Volgodonsk terror xurujida 19 odam halok boʻldi (tasvirda).

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

17-sentabr

• 1176 — Miriokefaldagi jang: Vizantiya imperiyasi magʻlubiyati.
• 1787 — AQSH konstitutsiyasi (tasvirda) qabul qilindi.
• 1922 — Berlinda ilk ovozli film namoyishi.
• 1991 — Linus Torvalds Linux operatsion tizimi yadrosini yaratdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

18-sentabr

Chili mustaqillik kuni

• 96 — Qadimgi Rimda besh samimiy imperator davri boshlandi.
• 324 — Konstantin I (tasvirda) Vizantiya imperatori boʻldi.
• 1812 — Napoleon I Pyotr saroyidan Kremlga koʻchib oʻtdi.
• 1851 — The New York Times gazetasiga asos solindi.
• 1961 — BMT Bosh kotibi Dag Hammarskjöld aviahalokat qurboni boʻldi.
• 1973 — GFR va GDR BMT a'zosi bo'ldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

19-sentabr

• 1893 — Yangi Zelandiyada dunyoda birinchi boʻlib ayollarga saylov huquqi berildi.
• 1941 — Kiyevning fashistlar tomonidan egallanishi.
• 1982 — Scott Fahlman ilk marotaba :-) va :-( emotikonlaridan foydalanishni taklif qildi.
• 1982 — Mexiko shahrida 8.0 balli zilzila sodir boʻldi (tasvirda zilzila oqibatlari), natijada kamida 9 000 odam halok boʻldi.
• 1990 — UNIX foydalanuvchilar birlashmasi tashabbusi bilan .su domeni roʻyxatga olindi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

20-sentabr

• 1918 — Boku komissarlari otib tashlandi.
• 1944 — Ikkinchi jahon urushi: Birlashgan millatlar kuchlari San Marinoni Germaniya armiyasidan ozod qildi.
• 1946 — Ilk Cannes film festivali boshlandi.
• 1994 — Bokuda „Asr shartnomasi“ imzolandi (tasvirda).

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

21-sentabr

Xalqaro tinchlik kuni

• 1782 — Yekaterina II avstriya imperatoriga Vizantiya imperiyasini qayta tiklashni taklif etdi.
• 1792 — Fransiyada birinchi respublika eʼlon qilindi.
• 1921 — Ludwigshafen am Rhein shahridagi kimyoviy zavodda portlash sodir boʻldi, natijada 600 odam halok boʻldi.
• 1979 — „Barrakuda“ operatsiyasi: Markaziy Afrika imperatorligi imperatori Jean-Bedel Bokassa (tasvirda) taxtdan agʻdarildi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

22-sentabr

Bolgariya kuni (1908)

• 1792 — Fransuz respublikasi taqvimidagi birinchi kun.
• 1939 — Vermaxt va Qizil armiyaning birgalikdagi paradi (tasvirda).
• 1980 — Iroq Eronga bostirib kirdi.
• 2013 — Ikki xudkush hujumchi Pokistonning Peshovar shahrida cherkovga hujum qildi, natijada 127 nafar odam halok boʻldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

23-sentabr

• 1803 — Assaye jangida inglizlar hindlarni magʻlub qildi.
• 1821 — Yunonistonda musulmonlar qirgʻini.
• 1846 — Johann Galle Neptun (tasvirda) sayyorasini kashf qildi.
• 1913 — Fransuz uchuvchisi Rolan Garros ilk marotaba Oʻrta dengizni samolyotda kesib oʻtdi.
• 1932 — Najd va Hijoz Qirolligi Saudiya Arabistoniga birlashdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

24-sentabr

• 622 — Muhammad paygʻambar Madinaga yetib keldi.
• 622 — Ingliz ekspeditsiyasi Gollandiyaning Yangi Amsterdam mustamlakasini (tasvirda) (hozirgi New York shahri) bosib oldi.
• 1852 — Fransuz Henri Giffard ilk marotaba dirijablda parvoz qildi.
• 1960 — AQSHda „Enterprise“ ilk avianosets suvga tushirildi.
• 1991 — Nirvana guruhining Nevermind albomi relizi.
• 1997 — Yandex qidiruv tizimi ishga tushdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

25-sentabr

• 1066 — Stamford Bridge jangi ortidan vikinglarning Angliyaga hujumlari ozaydi.
• 1396 — Nikopol jangi, salib yurishlaridagi oxirgi jang.
• 1493 — Christopher Columbus Amerikaga ikkinchi marta yoʻl oldi.
• 1513 — Núñez de Balboa (tasvirda) Tinch okeanini koʻrgan ilk yevropalik boʻldi.
• 1854 — Qrim urushining boshlanishi.
• 1956 — Transatlantika telefon kabeli (TAT-1) ishga tushdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

26-sentabr

• 1580 — Francis Drake „Golden Hind“ galeonida (tasvirda) jahon boʻylab sayohatidan Plimutga qaytib keldi.
• 1687 — Franceco Morozini Parfenonni vayron qildi.
• 1981 — Boeing-767 samolyotining ilk parvozi.
• 1983 — Podpolkovnik Stanislav Petrov AQSH va SSSR oʻrtasidagi yadroviy urushni oldini oldi.
• 2003 — Vikipediyaning oʻtmishdoshi Nupedia oʻz faoliyatini toʻxtatdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

27-sentabr

• 1529 — Sulaymon I Venani qamal qildi.
• 1821 — Meksika Ispaniyadan mustaqil boʻldi.
• 1822 — Jean-François Champollion Rozett toshi jumbogʻini yechganini eʼlon qildi.
• 1829 — Ivan Parrot Ararat togʻiga (tasvirda) chiqqan ilk shaxs boʻldi.
• 1940 — Germaniya, Italiya va Yaponiya Berlin paktini imzoladi.
• 1977 — Ukraina SSRda Chernobil AES ishga tushdi.
• 1987 — Qohira metropoliteni ishga tushdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

28-sentabr

• 1066 — Normandiya Angliyani egallashni boshladi (tasvirda).
• 1896 — Toʻrt aka-uka ilk kinostudiyalardan biri boʻlmish Pathéga asos soldi.
• 1939 — Vermaxt Varshavani egalladi.
• 1994 — „Estoniya“ paromi Boltiq dengizida choʻkib ketdi, 852 kishi halok boʻldi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

29-sentabr

• 1911 — Italiya Turkiyaga urush eʼlon qildi.
• 1918 — Birinchi jahon urushi: Antanta qoʻshinlari Gindenburg mudofaasini yorib oʻtdi.
• 1922 — „Faylasuflar paroxodi“ (tasvirda) Petrograddan suzib ketdi.
• 1926 — Gʻuzor tumani tashkil topdi.
• 1941 — Ikkinchi jahon urushi: Nemis okkupantlari Babiy Yarda Kiyev yahudiylarini qirgʻin qilishni boshladi.
• 1991 — Sohibjamol va maxluq multfilmi ekranga chiqdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar

30-sentabr

Xalqaro tarjima kuni

• 1567 — Fransiyadagi diniy urushlar: katoliklar qirgʻini.
• 1868 — Ispaniyada sharafli inqilob natijasida Isabel II (tasvirda) quvgʻin qilindi.
• 1933 — Stokgolm metropoliteni ishga tushdi.
• 1938 — Chexoslovakiyani boʻlish toʻgʻrisida Myunxen bitimi imzolandi.
• 1980 — Ethernet standarti eʼlon qilindi.
• 2005 — Daniya gazetalaridan biri Muhammad paygaʻmbar karikaturalarini chop etdi.

Tavallud topganlar • Vafot etganlar