Церий
Церий (лат. Cerium, Ce) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор элементы. Тәртип номеры — 58.
| Церий | |
 | |
| Масса | 140,116 ± 0,001 массаның атом берәмеге[1] |
|---|---|
| Кем хөрмәтенә аталған | Церера (кәрлә планета)[2] |
| Барлыҡҡа килгән, эшләнгән | monazite-(Ce)[d] |
| Асыусы йәки уйлап табыусы | Мартин Генрих Клапрот[d][2] һәм Йёнс Якоб Берцелиус[d][2] |
| Асыу датаһы | 1804[2] |
| Элемент символы | Ce[3] |
| Химик формула | Ce[4] |
| Каноническая формула SMILES | [Ce][4] |
| Атом һаны | 58[5] |
| Электр кирелеге | 1,12 |
| Ионный радиус | 1,01 ангстрем[6], 1,14 ангстрем[6], 1,25 ангстрем[6], 1,34 ангстрем[6], 0,87 ангстрем[6], 0,97 ангстрем[6], 1,07 ангстрем[6] һәм 1,14 ангстрем[6] |
 Церий Викимилектә | |
Символы
Церий элементының символы — Ce (Церий тип уҡыла).
Тарих
Церий 1803 йылда фон Хисингер Берцелиус тарафынан асыла.
Бәләкәй планеталарҙың иң ҙурыһы Церера (Ceres) хөрмәтенә аталған, ә уныһы үҙ сиратында, рим уңыш алиһәһе хөрмәтенә аталған.
1803 йылда швед хеҙмәттәштәре В. Хейзенгер һәм Й. Я. Берцелиус менән бер ваҡытта тиерлек церийлы ерҙе асҡан немец химигы М. Г. Клапрот «церий» исеменә ҡаршы сыға, «церерий» тәҡдим итә. Ләкин Берцелиус, исемде әйтеү ҡыйынлыҡтарына һылтаныпп, үҙе биргән исемде һаҡлап ҡалған.
Тәбиғәттә
Ер ҡабығында церий йөкмәткеһе — 70 г/т, океан һыуҙарында — 5,2·10−6 мг/л[8].
Ятҡылыҡтары
Церийҙың төп ятҡылыҡтары Ҡытай, АҠШ, Ҡаҙағстан, Рәсәй, Украина, Австралия, Бразилия, Һиндостан, Скандинавияла урынлашҡан.
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
- Абрагам А., Блини Б. Электронный парамагнитный резонанс переходных ионов. Том I. — М.: Мир, 1972. — 652 с.
Һылтанмалар
- Церий на Webelements
- Церий в Популярной библиотеке химических элементов 2017 йыл 15 ғинуар архивланған.