Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ

Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակ (շվեդ.՝ Nobelpriset i fysiologi eller medicin), ամենամյա միջազգային պատվավոր պարգև, որը շնորհվում է ֆիզիկայի, քիմիայի, ֆիզիոլոգիայի, բժշկագիտության, գրականության, տնտեսագիտության (1969 թվականից) բնագավառների ամենաակնառու աշխատանքների և ի նպաստ խաղաղության ամրապնդմանը ծավալած գործունեության համար։Պատվավոր մրցանակ՝ ֆիզիոլոգիայում և բժշկությունում գիտական մեծ նվաճումների համար, որը ամեն տարի պարգևատրել է Նոբելյան հիմնադրամը Ստոկհոլմում։ 5 նոբելյան մրցանակներից մեկը։

Նոբելյան մրցանակը

Բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակը շնորհվում է ամեն տարի՝ սկսած 1901 թվականից, բայց 1915, 1916, 1917, 1918, 1921, 1925, 1940, 1941 և 1942[1] թվականներին չի շնորհվել։ Առաջին անգամ մրցանակը ստացել է Էմիլ Ադոլֆ ֆոն Բերինգը[2]։

Պատմություն

Բժշկության և ֆիզիոլոգիայի նոբելյան մրցանակը Ալֆրեդ Նոբելը ստեղծել է իր կամքով, որը հաստատվել է Փարիզում 1895 թվականի նոյեմբերի 27-ին։

Դափնեկիրների ցանկ

1900-ական թթ.1910-ական թթ.1920-ական թթ.1930-ական թթ.1940-ական թթ.1950-ական թթ.

1960-ական թթ.1970-ական թթ.1980-ական թթ.1990-ական թթ.2000-ական թթ.2010-ական թթ.


1900-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, մրցանակակիրՄրցանակների հիմնավորումը#
1901 Էմիլ Ադոլֆ ֆոն Բերինգ
(գերմ.՝ Emil Adolf von Behring)
Համբերատար աշխատանքի համար, հինականում դիֆտերիայի օգտագործման համար, քանի որ դա նոր ճանապարհ էր դեպի բժշկություն, որը թույլ տվեց շատ բժիշկների պայքարել հիվանդությունների և մահվան դեմ։
[2]
1902

Ռոնալդ Ռոս
(անգլ.՝ Ronald Ross)
Մալարիայի դեմ աշխատանքի համար, ինչպես է վարակը թափանցում օրգանիզմ, և հատուկ մեթոդ մշակեց, որի շնորհիվ կարողացան պայքարել մալարիայի դեմ։
[3]
1903 Նիլս Ռյուբերգ Ֆինզեն
(դան․՝ Niels Ryberg Finsen)
Ի նշան իր կատարած աշխատանքների տարբեր հիվանդությունների բուժման համար-հատկապես գայլախտ հիվանդության դեմ պայքարի համար, օգտագործելով կենտրոնական ճառագայթներ, որը բացեց նոր հեռանկարներ բժշկության ոլորտում։
[4]
1904

Պավլով Իվան Պետրովիչ
(ռուս.՝ Ива́н Петро́вич Па́влов)
կատարած աշխատանքների համար ֆիզոլոգիական մարսողությունում, ընդլայնելու և փոփոխելու համար։
[5]
1905

Ռոբերտ Կոխ
(գերմ.՝ Heinrich Hermann Robert Koch)
Կատարած հետազոտությունների և բացահայտումների համար, տուբերկուլյոզի բուժման հարցում։
[6]
1906


Կամիլո Գոլջի
(իտալ.՝ Camillo Golgi)

Սանտյագո Ռամոնի Կախալ
(իսպ.՝ Santiago Ramón y Cajal)

Նյարդային համակարգի կառուցման համար։
[7]
1907 Շառլ Լուի Ալֆոնս Լավրեն
(ֆր.՝ Charles Louis Alphonse Laveran)
Պարզագույն հիվանդությունների ուսումնասիրման համար։
[8]
1908

Պաուլ Էրլիխ
(գերմ.՝ Paul Ehrlich)

Իլյա Իլիչ Մեչնիկով
(ֆր.՝ Élie Metchnikoff)

Իմունիտետի հայտնաբերման համար։
[9]
1909 Էմիլ Թեոդոր Կոխեր
(գերմ.՝ Emil Theodor Kocher)
Օպտիկական աչք աշխատության համար։
[10]

1910-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, մրցանակակիրմրցանակների հիմնավորումը#
1910 Ալֆրեդ Կոսսել
(գերմ.՝ Albrecht Kossel)
Քիմիական բջիջների ուսումնասիրություններում ունեցած ներդրման, սպիտակուցների և նուկլեինաթթուների էության ուսումնասիրությունների համար։
[11]
1911 Ալվար Գուլստրանդ
(շվեդ.՝ Allvar Gullstrand)
Աչքի դիօպտիկայում կատարած աշխատանքի համար։
[12]
1912 Կապպել Ալեքսիս
(ֆր.՝ Alexis Carrel)
Անոթային կարերի, արյունատար անոթների և օրգանների փոխպատվաստման աշխատանքների ուսումնասիրությունների համար։
[13]
1913 Շարլ Ռիշե
(ֆր.՝ Charles Robert Richet)
Ի նշան անաֆիլակսիայում կատարած աշխատանքների ճանաչման։
[14]
1914 Ռոբերտ Բարանին
(պարգևատրվել 1915 թվականին)
(գերմ.՝ Róbert Bárány)
Ֆիզոլոգիայում և վերտիկուլյար ապարատի պաթոլոգիայում կատարած աշխատանքի համար։
[15]
1915Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին[16]
1916Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին[17]
1917Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին[18]
1918Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին[19]
1919 Ժյուլ Բորդե
(պարգևատրվել 1920 թվականին)
(ֆր.՝ Jules Jean-Baptiste Vincent Bordet)
Դիմադրողականության հետ կապված բացահայտումների համար։
[20]

1920-ական թվականներ

ՏարիՆկարՀաղթող երկիրմրցանակների հիմնավորումը#
1920 Ավգուստ Կրոգ
(դան․՝ Schack August Steenberg Krogh)
Կապիլյարների ռեգուլյացիայի մեխանիզմի ստեղծման համար։
[21]
1921Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին[22]
1922 Արչիբալդ Հիլլ
(անգլ.՝ Archibald Vivian Hill)
Մկաներում ջերմառաջացման շրջանում կատարած բացահայտումների համար։
[23]
1922 Օտտո Մեյերգոֆ
(գերմ.՝ Otto Fritz Meyerhof)
Թթվածնի կլանման գործընթացի և մկաններում կաթնաթթվի նյութափոխանակության միջև սերտ կապի բացահայտումների համար։
[23]
1923 Ֆրեդերիկ Բանտինգ
(անգլ.՝ Frederick Grant Banting)
Ինսուլինի բացահայտման համար։
Ինսուլինի բացահայտման համար։
[24]
1923 Ջոն Մակլեոդ
(անգլ.՝ John James Rickard Macleod)
Ինսուլինի բացահայտման համար։
1924 Վիլլեմ Էյնտհովեն
(հոլ.՝ Willem Einthoven)
Էլեկտրասրտագրի բացահայտման համար։
[25]
1925Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին[26]
1926 Յոհաննես Ֆիբիգեր
(դան․՝ Johannes Andreas Grib Fibiger)
Կարցինոմայի (ուռուցք) բացահայտման համար, որը կոչվում է Spiroptera։
[27]
1927 Յուլիուս Վագներ-Յաուրեգ
(գերմ.՝ Julius Wagner Ritter von Jauregg)
մալարիայի հարուցիչի թերապևտիկ ազդեցության բացահայտման համար։
[28]
1928 Շարլ Նիկոլ
(ֆր.՝ Charles Jules Henry Nicolle)
Բծավոր տիֆի հաղորդիչի բացահայտման համար։
[29]
1929 Քրիստիան Էյկման
(հոլ.՝ Christiaan Eijkman)
Վիտամինների բացահայտման համար։
[30]

1930-ական թվականներ

ՏարիՆկարՀաղթող երկիրմրցանակների հիմնավորումը#
1930 Կարլ Լանդշտեյներ
(գերմ.՝ Karl Landsteiner)
Մարդու արյան խմբերի բացահայտման համար։
[31]
1931 Օտտո Հենրիխ Վարբուրգ
(գերմ.՝ Otto Heinrich Warburg)
Շնչառական ֆերմենտի գործողության մեխանիզմի բացահայտման համար։
[32]
1932 Չարլզ Սկոտ Շերինգթոն
(անգլ.՝ Charles Scott Sherrington)
Նեյրոնների ֆունկցիաներին վերաբերվող բացահայտումների համար։
[33]
1932 Էդգար Դուգլաս Էդրիան
(անգլ.՝ Edgar Douglas Adrian)
Նեյրոնների ֆունկցիաներին վերաբերվող բացահայտումների համար։
[33]
1933 Թոմաս Մորգան
(անգլ.՝ Thomas Hunt Morgan)
Քրոմոսոմային ժառանգության դերի բացահայտման համար։
[34]
1934 Ջորջ Ուիպլ
(անգլ.՝ George Hoyt Whipple)
Սակավարյունության բացահայտման համար։
[35]
1934 Ջորջ Մինոտ
(անգլ.՝ George Richards Minot)
Սակավարյունության բացահայտման համար։
[35]
1934 Ուիլյամ Մերֆի
(անգլ.՝ William Parry Murphy)
Սակավարյունության բացահայտման համար։
[35]
1935 Հանս Շպեման
(գերմ.՝ Hans Spemann)
Սաղմնային զարգացման հետ կապված բացահաըտումների համար։
[36]
1936 Հենրի Դեյլ
(անգլ.՝ Henry Hallett Dale
Քիմիական ազդակների փոխանցմումը նյարդային իմպուլսներին բացահայտման համար։
[37]
1936 Օտտո Լևի
(գերմ.՝ Otto Loewi)
Քիմիական ազդակների փոխանցմումը նյարդային իմպուլսներին բացահայտման համար։
[37]
1937 Ալբերտ Սենտ-Գիորգի
(հունգ.՝ Albert Szent-Györgyi)
Կենսաբանական գործընթացների օքսիդացման պրեցեսների, ինչպես նաև վիտամին C-ի և ֆումարաթթվի ուսումնասիրությունների համար։
[38]
1938 Կոռնեյլ Ժան Ֆրանսուա Հեյմանս
(ֆր.՝ Corneille Jean François Heymans)
Շնչառության կարգավորման, աորտայի մեխանիզմների բացահայտման համար։
[39]
1939 Հերհարդ Դոմագկ
(գերմ.՝ Gerhard Johannes Paul Domagk)
Պրոնտոզիլի հակաբակտերիալ ազդեցության բացահայտման համար։
[40]

1940-ական թվականներ

ՏարիՆկարՀաղթող երկիրմրցանակների հիմնավորումը#
1940Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին (⅔) և Նոբելյան հիմնադրամին (⅓)[41]
1941Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին (⅔) և Նոբելյան հիմնադրամին (⅓)[42]
1942Դրամական պարգև չշնորհվեցԴրամական միջոցները միացվեցին հիմնադրամի բաժնին (⅔) և Նոբելյան հիմնադրամին (⅓)[43]
1943
Հենրիկ Կարլ Պյոտր Դամ
(դան․՝ Carl Peter Henrik Dam)
Էդուարդ Ադալբերտ Դոյզի
(անգլ.՝ Edward Adelbert Doisy)
Վիտամին K-ի քիմիական բաղադրության բացահայտման համար։
[44]
1944
Ժոզեֆ Էրլանգեր
(անգլ.՝ Joseph Erlanger)
Գերբերտ Սպենսեր Գասսեր
(անգլ.՝ Herbert Spencer Gasser)
Նյարդային մանրաթելերի տարբերակված ֆունկցիաների բացահայտման համար։
[45]
1945
Ալեկսանդր Ֆլեմինգ
(անգլ.՝ Sir Alexander Fleming
Էրնեստ Բորիս Չեյն
(անգլ.՝ Ernst Boris Chain)
Պինիցիլինի և նրա բուժիչ ազդեցությունները տարբեր վարակիչ հիվանդությունների դեմ պայքարի բացահայտման համար։
[46]
1946 Հերման Ժոզեֆ Մյուլեր
(անգլ.՝ Hermann Joseph "H. J." Muller
Ռենտգենյան ճառագայթների ազդեցության տակ մուտացիաների առաջացման բացահայտման համար։
[47]
1947
Կառլ Ֆերդինանդ Կորի(¼ վճռի)
(անգլ.՝ Carl Ferdinand Cori)

Գերտի Թերեզա Կորի (¼ վճռի)
(անգլ.՝ Gerty Theresa Cori)

Գլիկոգենի կատալիտիկ փոխակերպման բացահայտման համար
[48]
1947 Բերնարդո Ալբերտո Ուսայ (½ վճռի)
(իսպ.՝ Bernardo Alberto Houssay)
Գլյուկոզի նյութափոխանակությունում առաջնային մասի հիպոֆիզի հորմոնների դերի բացահայտման համար։
[48]
1948 Պաուլ Գերման Մյուլլեր
(գերմ.՝ Paul Hermann Müller)
ԴԴՏ-ի բարձր արդյունավետության բացահայտման համար, որպես կոնտակտային թույն։
[49]
1949 Ուոլտեր Գեսս (½ վճռի)
(գերմ.՝ Walter Rudolf Hess)
Մինջանկյալ ուղեղի ֆունկցիոնալ կազմակերպման բացահայտման համար, որպես ներքին օրգանների ակտիվության կորդինատոր։
[50]

1950-ական թվականներ

ՏարիՆկարՀաղթող երկիրմրցանակների հիմնավորումը#
1950

Էդուարդ Կենդալլ
(անգլ.՝

Edward Calvin Kendall)
Թադեուշ Ռեյհստեն
(լեհ.՝ Tadeusz Reichstein)
Ֆիլիպ Հենչ
(անգլ.՝ Philip Showalter Hench)

Վերերիկամային կեղևի հորմոնների, դրանց կառուցվածքի և
կենսաբանական ազդեցությունների հայտնաբերման համար
[51]
1951 Մաքս Տեյլեր
(անգլ.՝ Max Theiler)
Դեղին տենդի և դրա դեմ պայքարի բացահայտմնան համար։
[52]
1952 Զելման Վակսման
(անգլ.՝ Selman Abraham Waksman)
Ստրեպտոմիցինի բացահայտման համար, առաջին հակաբորբոքային, որը արդյունավետ է տուբերկոիլյոզի բուժման համար։
[53]
1953
Հանս Ադոլֆ Կրեբս
(գերմ.՝ Hans Adolf Krebs)
Կիտրոնաթթվի փուլերի բացահայտման համար։
[54]
1953 Ֆրից Ալբերտ Լիպման
(անգլ.՝ Fritz Albert Lipmann)
Կոֆերմենտ A-ի և նյութափոխանակության միջանկյալ փուլերում նրա նշանակության բացահայտման համար։
[54]
1954

Ջոն Ֆրանկլին Էնդերս
(անգլ.՝ John Franklin Enders)
Թոմաս Ուելլեր Հակլ
(անգլ.՝ Thomas Huckle Weller)
Ֆրեդերիկ Չապմեն Ռոբբինս
(անգլ.՝ Frederick Chapman Robbins)
Տարբեր հյուսվածքներում Փոլիոմելիտի վարակի աճի հնարավորությունների
բացահայտման համար։
[55]
1955 Ակսել Հյուգո Թեոլեր
(շվեդ.՝ Axel Hugo Teodor Theorell)
Ֆերմենտների օքսիդացման գործունեության բնույթի և մեխանիզմի բացահայտման համար։
[56]
1956

Անդրեյ Ֆրեդերիկ Կուրնան
(ֆր.՝ André Frédéric Cournand)
Վերներ Ֆորսման
(գերմ.՝ Werner Forßmann)
Դիկինսոն Ռիչարդս
(անգլ.՝ Dickinson Woodruff Richards, Jr.)
Սրտի զոնդավորման և արյան շրջանառության համակարգում ախտաբանական փոփոխություններին վերաբերվող բացահայտումների համար։
[57]
1957 Դանիելե Բովե
(իտալ.՝ Daniel Bovet)
Բացահայտման համար, որոնք վերաբերվում են սինթետիկ միացություններին, որոնք արգելափակում են օրգանիզմի որոշ նյութերը և նրանց գործողության հայտնաբերումը անոթային համակարգում և մկաններում։
[58]
1958
Ջորջ Ուէլս Բիդլ
(անգլ.՝ George Wells Beadle)
Էդուարդ Տեյտեմ
(անգլ.՝ Edward Lawrie Tatum)
Հատուկ կենսաքիմիական պրոցեսնեորմ գենի դերի բացահայտման համար։
[59]
1958 Ջոշուա Լեդերբերգ
(անգլ.՝ Joshua Lederberg)
Գենետիկական ռեկոմբինացիայի և բակտերիաների մոտ գենետիկական նյութի կազմակերպմանը վերաբերվող բացահայտումների համար։
[59]
1959
Սևերով Օչոա
(իսպ.՝ Severo Ochoa de Albornoz)
Արթուր Կորնբերգ
(անգլ.՝ Arthur Kornberg)
ԴՆԹ-ի և ՌՆԹ-ի կենսաբանական սինթեզի պրոցեսների բացահայտման համար։
[60]

1960-ական թվականներ

ՏարիՆկարՀաղթող երկիրմրցանակների հիմնավորումը#
1960
Ֆրենկ Մակֆարլեյն Բեյրնետ
(անգլ.՝ Sir Frank Macfarlane Burnet)
Պիտր Բրայան Մեդավար
(անգլ.՝ Sir Peter Brian Medawar)
Արհեստական վարակամերժ տոլերանտության (տանելիության) բացահայտման համար։
[61]
1961 Դեյդ ֆոն ԲեկեշիԽխունջով գրգիռների ընկալման ֆիզիկական մեխանիզմների բացահայտման համար
[61]
1962

Ֆրենսիս Կրիկ
Ջեյմս Ուոտսոն
Մորիս Ուիլկինս
Նուկլեինաթթուների մոլեկուլային կառուցվածքի և կենդանի համակարգերում ինֆորմացիայի փոխանցման մեջ դրանց դերի վերաբերյալ բացահայտման համարր
[62]
1963

Ջոն Էկկլս Կերյու
Ալան Հոջկին
Էնդրյու Ֆիլդինգ Հակսլի
Իոնային մեխանիզմների ներգրավման, գրգռման և արգելակումը ծայրամասային և կենտրոնական նյարդային բջիջներում հայտնագործությունների համար
[63]
1964 Կոնրադ ԲլոխԽոլեստերինի և ճարպային թթուների հայտնաբերման համար
[64]
1965
Ֆրանսուա Յակոբ
Ժակ Մոնո
Գենետիկական վերահսկողությունը ֆերմենտների սինթեզում և վիրուսներում
[65]
1966
Ֆրենսիս Պեյտոն Ռոուս
Չարլզ Բրենտոն Հագգինս
Օնկոգենային վիրուսների հայտնաբերման համար

Շագանակագեղձի քաղցկեղի հումորալ բուժումը հայտնաբերելու համար
[66]
1967
Ռագնար Գրանիտ
Հոլդեն Հարտլայն
Աչքի տեսողություն քիմիական և ֆիզիոլոգիական գործընթացների բացահայտման համար։
[67]
1968 Ռոբերտ Հոլլի

Գենետիկական կոդի և սպիտակուցների սինթեզման հարցում դրա դերի վերծանման համար։

[68]
Հար Գոբինդ Կորանա
Մարշալ Նիրենբերգ
1969 Ալֆրեդ ՀերշիՎիրուսների գենետիկ կառուցվածքին և պատասխան մեխանիզմներին վերաբերող հայտնագործությունների համար։
[68]
1969 Սալվադոր ԼուրիյաՎիրուսների գենետիկ կառուցվածքին և պատասխան մեխանիզմներին վերաբերող հայտնագործությունների համար։
[68]

1970-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, դափնեկիրՄրցանակներ#
1970 Բերնարդ ԿացՀումորալ հաղորդակչական և նյարդային վերջավորություններ դրանց մեխանիզմների պահպանման, ապաակտիվացման համար։
[69]
Ուլֆ ֆոն Էյլեր
Ջուլիուս Ակսելրոդ
1971 Էրլ ՍազեչլենդՀորմոնների գործունեության մեխանիզմների վերաբերյալ հայտնագործությունների համար։
[70]
1972 Ջերալդ ԷդելմանՀակամարմինների քիմիական կազմությանը վերաբերող հայտնագործությունների համար։
[71]
Ռոդնի Պորտեր
1973 Կարլ ֆոն ՖրիշԿենդանիների անհատական և խմբային վարքի մոդելների ստեղծման և հաստատման հետ կապված հայտնագործությունների համար։
[72]
Կոնրադ Լորենց
Նիկոլաս Տինբերգեն
1974 Ալբեր ԿլոդԲջջի կառուցվածքային և գործառնական կազմությանը վերաբերող հայտնագործությունների համար։
[73]
Քրիստիան դե Դյուվ
Ջորջ Պալադե
1975 Դեյվիդ ԲալտիմորԲջջի գենետիկական նյութի և քաղցկեղածին վիրուսների միջև փոխհարաբերություններին վերաբերող հայտնագործությունների համար
[74]
Ռենատո Դուլբեկկո
Հոուարդ Թեմին
1976 Բարուխ ԲլմբերգԻնֆեկցիոն հիվանդությունների ծագման և տարածման նոր մեխանիզմների վերաբերյալ հայտնագործությունների համար։
[75]
Կարլտոն Գեյդուշեկ
1977 Ռոժե Գիյմեն
(1/4 վճռի)
Ուղեղի պեպտիդային հորմոնների արտազատման հետ կապված հայտնագործությունների համար։
[76]
Էնդրյու Շալլի
(1/4 վճռի)
Ռոզալին Սասմեն Յալոու
(½ վճռի)
Պեպտիդային հորմոնների բացահայտման ռադիոիմունոլոգիական մեթոդների զարգացման համար
1978 Վերներ ԱրբերՄոլեկուլային գենետիկայում ֆերմենտների կիրառման բայահայտման համար։
[77]
Դանիել Նատանս
Սմիթ Համիլթոն
1979 Ալլան ԿորմակՀամակարգչային տոմոգրաֆիայի բացահայտման համար։
[78]
Գոդֆրի Հաունսֆիդ

1980-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, դափնեկիրՄրցանակներ#
1980 Բարուխ Բենասերրաֆ

Իմունային պատասխանները կարգավորող, բջջի մակերևույթի վրա գտնվող գենետիկորեն որոշված իմունային կառուցվածքների վերաբերյալ հայտնագործությունների համար։

[79]
Ժան Դասսե
Ջորջ Սնելլ
1981 Ռոջեր Սպերրի
(½ վճռի)

Գլխուղեղի կիսագնդերի ֆունկցիոնալ մասնագիտացմանը վերաբերող հայտնագործությունների համար։

[80]
Դեյվիդ Հյուբել
(1/4 վճռի)

Նեյրոնային կառույցներում ինֆորմացիայի մշակման սկզբունքներին առնչվող հայտնագործությունների համար։

Թորստեն Վիզել
(1/4 վճռի)
1982 Սունե Բերգստրեմ

Պրոստացիկլինի և նրան մոտ կենսաբանական ակտիվ նյութերի բացահայտման համար։

[81]
Բենգտ Սամուելսոն
Ջոն Վեյն
1983 Բարբարա Մակ Կլինտոկ

Տրանսպոզիցիայի գենետիկ համակարգերի հայտնագործման համար։

[82]
1984 Նիլս Էրնե

Հիբրիդների միջոցով մոնոկլոնալ հակամարմինների աշխատանքի սկզբունքների հայտնագործման և նախագծման համար։

[83]
Գեորգ Քյոլեր

Ցեզար Միլշտեյն

1985 Մայքլ Բրաուն

Արյան մեջ խոլեստերինի քանակի կարգավորմանն ուղղված բուժմանը և խոլեստերինի փոխակերպմանը վերաբերող բացառիկ հայտնագործությունների համար։

[84]
Ջոզեֆ Գոլդշտեյն
1986 Ստենլի Կոեն

Ի նշան բջիջների և օրգանների աճի կարգավորման մեխանիզմների բացահայտման համար կարևորագույն նշանակություն ունեցող հայտնագործությունների ճանաչման։

[85]
Ռիտա Լևի-Մոնտալչինի
1987 Սուդզումի Տոնեգավա

Տարատեսակ հակամարմինների վերարտադրման գենետիկ սկզբունքների հայտնագործման համար։

[86]
1988 Ջեյմս Բլեկ

Թմրանյութերի թերապիայի սկզբունքների բացահայտման համար։

[87]
Գերտրուդա Էլայն
Ջորջ Հիտչինգս
1989 Ջոն Մայքլ Բիշոպ

Ռետրովիրուսային քաղցկեղածինների բջջային բնույթի հայտնագործման համար։

[88]
Հարոլդ Վարմուս

1990-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, դափնեկիրՄրցանակներ#
1990 Ջոզեֆ Մյուեյ

Օրգանների տրանսպլանտացիայի և բջիջների հիվանդություների բուժման մեթոդների բացահայտման համար։

[89]
Էդվարդ Դոննալ Թոմաս
1991 Էրվին Նեեր

Բջիջներում մեկուսի իոնային ուղիների գործառույթներին վերաբերող հայտնագործությունների համար։

[90]
Բերտ Սակման
1992 Էդմոնդ Ֆիշեր

Փոխադարձ սպիտակուցային ֆոսֆորիլացումը՝ որպես կենսաբանական կարգավորման մեխանիզմին վերաբերող հայտնագործությունների համար։

[91]
Էդվին Կրեբս
1993 Ռիչարդ Ռոբերտս

Իրարից անկախ, գենի ընդհատվող կառուցվածքի հայտնագործման համար։

[92]
Ֆիլիպ Շարպ
1994 Ալֆրեդ Գիլման

G սպիտակուցների և բջջում ազդակների փոխանցման մեջ դրանց դերի բացահայտման համար։

[93]
Մարտին Ռոդբել
1995 Էդվարդ Լուիս

Էմբրիոնի զարգացման նախնական փուլերում գենետիկ վերահսկողությանը վերաբերող հայտնագործությունների համար։

[94]
Քրիստյան Նյուսլյան- Ֆոլհարդ
Էրիկ Վիշաուս
1996 Պիտր Դոերտի

Մարդու իմունային համակարգի, մասնավորապես՝ այդ համակարգի կողմից վիրուսով վարակված բջիջների հայտնաբերմանը վերաբերող հայտնագործությունների համար։

[95]
Ռոլֆ Ցինկերնագել
1997 Ստենլի Պրուզիներ

Պրիոնների վարակի նոր կենսաբանական սկզբունքի բացահայտման համար։

[96]
1998 Ռոբերտ Ֆերչգոտ

Սիրտ-անոթային համակարգի կարգավորման մեջ ազոտի օքսիդի, որպես ազդանշանային մոլեկուլի, դերի հայտնագործման համար։

[97]
Լուիս Իգնարրո
Ֆերիդ Մուրադ
1999 Գյուհտեր Բլոբել

Սպիտակուցային մոլեկուլներում սպիտակուցների հասցեական տեղափոխման համար պատասխանատու ազդակային ամինաթթվային հաջորդականությունների հայտնագործման համար։

[98]

2000-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, դափնեկիրՄրցանակներ#
2000 Արբիդ Կարլսոն

Նյարդային համակարգում ազդակների հաղորդման հետ կապված հայտնագործությունների համար։

[99]
Փոլ Գրինգարդ
Էրիկ Քենդել
2001 Լելանդ Հարտվել

Բջջային ցիկլի հիմնական կարգավորիչների բացահայտման համար։

[100]
Տիմոտիբ Հանտ
Փոլ Ներս
2002 Սիդնեյ Բրեններ

Ապոպտոզի օրգանների և մեխանիզմների զարգացման գենետիկ կարգավորման ոլորտում կատարած հայտնագործությունների համար։

[101]
Ռոբերտ Հորվից
Ջոն Սալստոն
2003 Փոլ Լոտերբուր

Մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիայի մեթոդի հայտնագործման համար։

[102]
Պիտրն Մենսֆիլդ
2004 Ռիչրդ Էկսել

Հոտառական օրգանների համակարգի գործունեության և հոտառական ռեցեպտորների հետազոտման համար։

[103]
Լինդա Բակ
2005 Բարրի Մարշալ

Ստամոքսի և տասներկումատնյա աղու գաստրիտի առաջացման վրա Helicobacter pylori բակտերիայի ազդեցության ուսումնասիրության ուղղությամբ կատարված աշխատանքների համար

[104]
Ռոբին Ուորրեն
2006 Էնդրյու Ֆայեր

ՌՆԹ-ինտերֆերենցիայի՝ որոշակի գեների ակտիվությունը մարող էֆեկտի հայտնագործման համար։

[105]
Քրեյգ Մելլո
2007 Մարիո Կապեկկի

Էմբրիոնի փողային բջիջների օգտագործմամբ մկների մոտ հատուկ մոդիֆիկացիոն գեների ներմուծման սկզբունքների բացահայտման համար։

[106]
Մարտին Էվանս
Օլիվեր Սմիթս
2008 Հարալդ ցուր Հաուզեն
(½ վճռի)

Մարդու մոտ արգանդի վզիկի քաղցկեղ առաջացնող պապիլոմա վիրուսի հայտնագործման համար։

[107]
Ֆրանսուազա Բարրե-Սինուսի
(1/4 վճռի)

ՄԻԱՎ վիրուսի հայտնաբերման համար։

Люк Монтанье
(1/4 վճռի)
2009 Էլիզաբետ Բլեկբյորն

Տելոմերներով քրոմոսոմների պաշտպանության մեխանիզմների և տելոմերազի ֆերմենտի հայտնագործման համար։

[108]
Քերոլ Գրեյդեր
Ջեկ Շոստակ

2010-ական թվականներ

ՏարիՆկարԵրկիր, դափնեկիրՄրցանակներ#
2010 Ռոբերտ Էդվարդս
(անգլ.՝ Robert Geoffrey Edwards)

Արհեստական բեղմնավորման in vitro տեխնոլոգիայի ուսումնասիրության համար։

[109]
2011 Ժյու Հոֆֆման
(1/4 վճռի)
(ֆր.՝ Jules Alphonse Hoffmann)

Բնածին իմունիտետի ակտիվացման ուսումնասիրությունների հայտբաբերման համար։

[110]
Բրյուս Բյոտլեր
(1/4 վճռի)
(անգլ.՝ Bruce Alan Beutler)
Ռալֆ Ստայնման
(½ վճռի[111])
(անգլ.՝ Ralph Marvin Steinman)

Դենդրիտային բջիջների հայտնագործման և իմունիտետի ձեռքբերման հարցում դրանց նշանակության հետազոտման համար։

2012 Ջոն Գորդոն
(անգլ.՝ John Bertrand Gurdon)
Դրդող փողային բջիջների ստացման և զարգացման, կենսաբանության բնագավառում կատարված աշխատանքների համար։
[112]
Սինյա Յամանակա
(ճապ.՝ 山中 伸弥)
2013 Ջեյմս Ռոտման
(անգլ.՝ James Rothman)

Վետիկուլյար տրանսպորտի՝ մեր բջիջների հիմնական տրանսպորտային համակարգի մեխանիզմների կարգավորումը բացահայտելու համար։

[113]
Ռենդի Շեկման
(անգլ.՝ Randy Wayne Schekman)
Թոմաց Զյուդհոֆ
(գերմ.՝ Thomas Christian Südhof)
2014 Ջոն Օ'Կիֆ
(անգլ.՝ John O’Keefe)

Գլխուղեղում դիրքավորող համակարգեր կազմող բջիջների հայտնագործման համար։

[114]
Մեյր-Բրիտտ Մոզեր
(նորվ.՝ May-Britt Moser)
Էդվարդ Մոզեր
(նորվ.՝ Edvard Ingjald Moser)


1900-ական թթ.1910-ական թթ.1920-ական թթ.1930-ական թթ.1940-ական թթ.1950-ական թթ.

1960-ական թթ.1970-ական թթ.1980-ական թթ.1990-ական թթ.2000-ական թթ.2010-ական թթ.

Վիճակագրությունը ըստ երկրների

 Թեկնածուները ըստ մեկ պատկանելիության
 Թեկնածուներ ըստ տարբեր պատկանելիության

Ծանոթագրություններ

Գրականություն

  • Чолаков В. Нобелевские премии: учёные и открытия / Пер. с болг. А. С. Никольского; под ред. и с предисл. д-ра хим. наук А. Н. Шамина. — М.: Мир, 1987. — (Библиотечная серия). — 100 000 экз.

Արտաքին հղումներ