Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ

Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակ ;
Տեսակ	architecture award?
Երկիր	ԱՄՆ
Հիմնադրվել է	1979
Հիմնադիր	Jay Pritzker? և Cindy Pritzker?
Շնորհվում է	Ճարտարապետության բնագավառում նշանակալից ձեռքբերումների համար
Առաջին շնորհում	1979
Անվանված է	Pritzker family?
Կայք	pritzkerprize.com(անգլ.)

Պրիցկերի մրցանակ (անգլ.՝ Pritzker Architecture Prize), ամենամյա մրցանակ, որ տրվում է ճարտարապետության բնագավառում նշանակալի ձեռքբերումների համար։ Մրցանակը լայնորեն հայտնի է աշխարհում, Նոբելյան մրցանակի նմանօրինակն է։ Ճարտարապետության ոլորտում Նոբելյան մրցանակ չի շնորհվում, ինչն էլ ստիպել է Պրիցկերների ընտանիքին (այն ամբողջ աշխարհում Hyatt Hotels Corporation ցանցի սեփականատերն է) 1979 թվականին սահմանել մրցանակ ճարտարապետության բնագավառում։ Պրիցկերների ընտանիքի հիմնադիրը Կիևից Չիկագո արտագաղթած Նիկոլայ Պրիցկերն է (1871-1956), ով ռուս փիլիսոփա Լև Շեստովի ազգականն էր։ Մրցանակը սահմանել է Նիկոլայ Պրիցկերի թոռը` Ջեյ Պրիցկերը (1922-1999)։ Մրցանակի ֆոնդը 100.000 դոլար է կազմում։

Մրցանակի ժյուրիի կազմը ամեն տարի փոփոխվում է։ Այն կազմվում է ամենահեղինակավոր ճարտարապետներից, ճարտարապետության քննադատներից, գործարարներից։ Հաղթողը որոշվում է փակ քվեարկությամբ։ Մրցանակաբաշխության տեղը ևս ամեն տարի փոխվում է և ուղեկցվում է ցուցահանդեսով, որտեղ ներկայացվում են Պրիցկերի բոլոր մրցանակակիրների աշխատանքները։ Մրցանակի գոյության 30 տարիների ընթացքում մրցանակը հանձնվել է Վաշինգտոնի Արվեստի ազգային պատկերասրահում, Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանում, Փարիզի Վերսալի պալատում, Վաշինգտոնի Սպիտակ տանը, Հռոմի Կապիտոլիումում, Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժի թատրոնում, Փոլ Գեթթի և Սողոմոն Գուգենհայմի թանգարանների շինարարական հրապարակներում։

Մրցանակի հանձնման կարևոր նախապայման է ճարտարապետական նորարարական գաղափարների կիրառումը։

Պրիցկերի մրցանակակիրներ

Պրիցկերյան առաջին մրցանակակիրը եղել է Ֆիլիպ Ջոնսոնը, ով 50 տարիների ընթացքում ճարտարապետական իր հարուստ երևակայությունն իրագործել է բազմաթիվ թանգարանների, գրադարանների, տների, այգիների նախագծմամբ ու կառուցումով^[1]։ 2004 թվականին ծագումով իրաքցի բրիտանացի ճարտարապետ Զահա Հադիդը դարձել է Պրիցկերի մրցանակի առաջին կին մրցանակակիրը^[2]։ 2010 թվականին ճապոնացի ճարտարապետ Ռյուե Նիսիձավան 44 տարեկան հասակում դարձել է ամենաերիտասարդ մրցանակակիրը^[3]։

No.	Տարի	Մրցանակակիր	Ազգություն	Լուսանկար	Աշխատանք, տարեթիվ		Մրցանակաբաշխության վայր	Ծան.
1	1979	Ֆիլիպ Ջոնսոն	ԱՄՆ			Ապակե տուն (1949)	Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն	^[4]
2	1980	Լուիս Բարագան	Մեքսիկա			Torres de Satélite (1957)	Դումբարթոն Օքս, Վաշինգտոն	^[5]
3	1981	Ջեյմս Սթիրլինգ	Մեծ Բրիտանիա			Սիլի պատմական գրադարան (1968)	Ճարտարապետության ազգային թանգարան, Վաշինգտոն	^[6]
4	1982	Քևին Ռոչ	ԱՄՆ	–		Knights of Columbus Building (1969)	Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
5	1983	Յույ Մին Փեյ	ԱՄՆ			Արվեստի ազգային պատկերասրահ, արևմտյան մասնաշենք (1978)	Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք	^[7]^[B]
6	1984	Ռիչարդ Մեյեր	ԱՄՆ			Արվեստների բարձրագույն թանգարան (1983)	Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն
7	1985	Հանս Հոլայն	Ավստրիա			Աբթեյբերգ թանգարան (1982)	Հանթինգթոնի գրադարան, Սան Մարինո, Կալիֆորնիա
8	1986	Գոթֆրիդ Բյոմ	Գերմանիա			Christi Auferstehung (1968)	Գոլդսմիթ ընկերություն, Լոնդոն
9	1987	Կենձո Տանգե	Ճապոնիա			Սուրբ Մարիամ եկեղեցի, Տոկիո (1964)	Քիմբել արվեստի թանգարան, Տեխաս	^[8]
10	1988	Գորդոն Բունշաֆտ (կիսել է մրցանակը)	ԱՄՆ	–		Հազվագյուտ գրքերի և ձեռագրերի Բեյնեկե գրադարան (1963)	Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
10	1988	Օսկար Նիմեյեր (կիսել է մրցանակը)	Բրազիլիա			Բրազիլիայի մայր տաճար (1958)	Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ
11	1989	Ֆրենկ Գերի	Կանադա ԱՄՆ			Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահ (1999–2003)	Թոդայ-ձի տաճար, Նարա, Ճապոնիա	^[7]^[C]
12	1990	Ալդո Ռոսսի	Իտալիա	—		Նոնեֆանտեն թանգարան (1990)	Պալացցո Գրասսի, Վենետիկ	^[9]
13	1991	Ռոբերտ Վենտուրի	ԱՄՆ			Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ, Sainsbury Wing (1991)	Ինթուրբիդ պալատ, Մեխիկո	^[10]
14	1992	Ալվարու Սիզա Վիեյրա	Պորտուգալիա			Պորտուգալիայի տաղավար Expo 98 (1998)	Հարոլդ Վաշինգտոնի գրադարան, Չիկագո	^[11]
15	1993	Ֆումիհիկո Մակի	Ճապոնիա			Տոկիոյի Մետրոպոլիտեն գիմնազիա (1991)	Պրահայի ամրոց, Պրահա	^[8]
16	1994	Քրիստիան դե Պորտզամպարկ	Ֆրանսիա	-		Ֆրանսիայի դեսպանատուն, Բեռլին (2003)	Կոլումբուս, Ինդիանա	^[12]
17	1995	Թադաո Անդո	Ճապոնիա			Լույսի տաճար (1989)	Վերսալի պալատ	^[13]
18	1996	Ռաֆայել Մոնեո	Իսպանիա			Կուրսաալ պալատ (1999)	Գեթի կենտրոն, Լոս Անջելես	^[7]
19	1997	Սվերե Ֆեն	Նորվեգիա	–		Նորվեգական Գլասիեր թանգարան (1991)	Բիլբաոյի Գուգենհայմ թանգարան	^[14]
20	1998	Ռենցո Պիանո	Իտալիա			Կանսայի միջազգային օդանավակայան (1994)	Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն	^[15]
21	1999	Նորման Ֆոսթեր	Մեծ Բրիտանիա			Միլենիում կամուրջ, Լոնդոն (2000)	Հին թանգարան, Բեռլին	^[7]
22	2000	Ռեմ Կոլհաս	Նիդեռլանդներ			Casa da Música, Պորտու (2003)	Երուսաղեմի հնագիտական պարկ	^[16]
23	2001	Herzog & de Meuron ընկերություն	Շվեյցարիա	–		Tate Modern (2000)	Մոնտիչելո դղյակ, Վիրջինիա	^[17]
24	2002	Գլեն Մյորկատ	Ավստրալիա			Berowra Waters Inn (1983)	Կապիտոլիում, Հռոմ	^[18]
25	2003	Յորն Ուդզոն	Դանիա	–		Սիդնեյի օպերային թատրոն (1973)	Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, Մադրիդ	^[19]
26	2004	Զահա Հադիդ	Իրաք Մեծ Բրիտանիա			Ժամանակակից արվեստի կենտրոն (2003)	Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ	^[7]^[D]
27	2005	Թոմ Մեյն	Մեծ Բրիտանիա	–		Սան Ֆրանցիսկոյի դաշնային կենտրոն (2007)	Պրիցկերի տաղավար, Չիկագո	^[20]
28	2006	Պաուլու Մենդես դա Ռոշա	Բրազիլիա			Սուրբ Պետրոսի տաճար, Սան Պաուլու (1987)	Դոլմաբահչե, Ստամբուլ	^[21]
29	2007	Ռիչարդ Ռոջերս	Մեծ Բրիտանիա			Լլոյդ կենտրոն (1986)	Բանքեթինգ հաուս, Լոնդոն	^[22]^[E]
30	2008	Ժան Նուվել	Ֆրանսիա			Ագբար աշտարակ (2005)	Կոնգրեսի գրադարան, Վաշինգտոն	^[7]^[23]
31	2009	Պետեր Ցումտոր	Շվեյցարիա	–		Therme Vals (1996)	Բուենոս Այրեսի քաղաքային խորհրդի օրենսդիր պալատ, Բուենոս Այրես	^[7]^[24]
32	2010	Կաձույո Սեձիմա և Ռյուե Նիսիձավա (SANAA)	Ճապոնիա			Ժամանակակից արվեստի 21-րդ դարի թանգարան, Կանազավա (2003)	Էլիս կղզի, Նյու Յորք
33	2011	Էդուարդու Սոուտու դե Մոուրա	Պորտուգալիա			Estádio Municipal de Braga (2004)	Էնդրյու Մելոնի սրահ, Վաշինգտոն	^[25]
34	2012	Վան Շու	Չինաստան			Նինգբո թանգարան, (2008)	Ժողովրդական նիստերի դահլիճ, Պեկին	^[26]
35	2013	Տոյոո Իտո	Ճապոնիա			Sendai Mediatheque, (2001)	Ջոն Քենեդու գրադարան-թանգարան, Բոստոն	^[27]
36	2014	Սիգերու Բան	Ճապոնիա		Պատկեր:Metz (F) - Centre Pompidou - Außenansicht.jpg	Պոմպիդու-Մեց կենտրոն (2010)	Պետական թանգարան, Ամստերդամ	^[28]
37	2015	Ֆրայ Օտտո	Գերմանիա			Մյունխենի օլիմպիական մարզադաշտ (1972)	Համաշխարհային նոր կենտրոն, Մայամի	^[29]^[30]
38	2016	Ալեխանդրո Արավենա	Չիլի			Չիլիի կաթոլիկ համալսարան երկվորյակ աշտարակներ (2005)	ՄԱԿ-ի գրասենյակ, Նյու Յորք	^[31]^[32]
39	2017	–	RCR Arquitectes	Rafajel A8anda	56	Իսպանիա	Տոկիո, Ակասակա դղյակ
				Կարմե Պիհեմ^[en]	55
				Ռամոն Վիլատա	57
40	2018		Բալկրիշնա Դոշի		90	Հնդկաստան	Տորոնտո, Ագա Խանի թանգարան
41	2019		Արատա Իսոզակի		87	Ճապոնիա	Վերսալ (Փարիզի արվարձան), Վերսալի պալատ	^[33]^[34]^[35]