Guinea-Bissau
Ti Guinea-Bissau (Portuges: Guiné-Bissau), opisial a ti Republika ti Guinea-Bissau (Portuges: República da Guiné-Bissau [ʁɛˈpuβlikɐ ðɐ ɣiˈnɛ βiˈsaw]), ket ti pagilian iti Laud nga Aprika a mangsakup iti 36,125 kuadrado kilometro (13,948 sq mi) ken agraman iti nakarkulo a populasion iti 1,874,303.[2][3]
Republika ti Guinea-Bissau República da Guiné-Bissau (Portuges) | |
|---|---|
 Wagayway  Kayarigan | |
| Napili a pagsasao: "Unidade, Luta, Progresso" (Portuges) "Kaykaysa, Rigat, Progreso" | |
| Nailian a kanta: Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (Portuges) Daytoy ti Inay-ayattayo a Pagilian | |
 Lokasion ti Guinea-Bissau (nangisit nga asul) – idiay Aprika (napusasaw nga asul ken nangisit a maris-dapo) | |
_-_GNB_-_UNOCHA.svg) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Bissau 11°52′N 15°36′W / 11.867°N 15.600°W |
| Opisial a sasao | Portuges |
| Mabigbig a nilian a sasao | Kreol ti Akinngato a Guinea |
| Grupgrupo ti etniko |
|
| Nagan dagiti umili | Bissau-Guineano[1] |
| Gobierno | Unitario a semi-presidensial a republika |
• Presidente | Umaro Sissoco Embaló |
• Kangrunaan a MInsitro | Rui Duarte de Barros |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia ti Tattao |
| Wayawaya manipud iti Portugal | |
• Nairangarang | 24 Septiembre 1973 |
• Nabigbig | 10 Septiembre 1974 |
| Kalawa | |
• Dagup | 36,125 km2 (13,948 sq mi) (Maika-134) |
• Danum (%) | 22.4 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2018 | 1,874,303[2][3] (Maika-148) |
• Densidad | 46.9/km2 (121.5/sq mi) (Maika-154) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2018 |
• Dagup | $3.391-bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $1,951[4] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2018 |
• Dagup | $1.480-bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $851[4] |
| Gini (2002) | 35 kalalainganna |
| HDI (2017) |  0.455[5]ababa · Maika-177 |
| Kuarta | Pranko CFA ti Laud nga Aprika (XOF) |
| Sona ti oras | UTC (GMT) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +245 |
| Kodigo ti ISO 3166 | GW |
| TLD ti internet | .gw |
Ti Guinea-Bissau ket parte idi ti pagarian ti Gabu, ken parte pay ti Imperio a Mali. Nagtaltalinaay dagiti parte daytoy a pagilian aginggana idi maika-18 a siglo, bayat a dagiti dadduma ket tinurayan babaen ti Imperio a Portuges manipud idi maika-16 a siglo. Idi maika-19 a siglo, daytoy ket nakolonisado a kas Guinea a Portuges. Kalpasan ti wayawaya a nairangarang idi 1973 ken nabigbig idi 1974, ti nagan ti kapitoliona iti Bissau, ket nairaman iti nagan ti pagilian tapno mapawilan iti pannakaiyallilaw iti Guinea (dati a Guinea a Pranses). Ti Guinea-Bissau ket addaan iti pakasaritaan iti saan a natalged a politiko manipud iti nawayaan, ken maymaysa laeng ti nabutosan a presidente (José Mário Vaz) ti nagballigi a nagserbi iti napno a lima a tawen a termino.
14% laeng ti populasion ti makasao iti saan a kreolisado a Portuges, a naitakder a kas opisial ken nailian a pagsasao. Adda ti Portuges iti panagtultuloy a kreol iti Crioulo, ti maysa a kreol a Portuges nga insasao babaen dagiti kagudua ti populasion (44%) ken adda iti dakdakkel a bilang dagiti agsasao iti daytoy a kas maikadua a pagsasao. Dagiti nabati ket agsasaoda kadagiti nadumaduma a patneng a pagsasao ti Aprika. Adda dagiti nadumaduma a relihion iti Guinea-Bissau ken adda met maysa ti kaaduan. Ibagbaga ti CIA World Factbook (2018) nga adda dagiti agarup a 40% dagiti Muslim, 22% dagiti Kristiano, 15% dagiti Animista, ken 18% dagiti di naikeddeng wenno sabali. Ti per-capita a dagup ti domestiko a produkto ket maysa kadagiti kababaan iti lubong.
Dagiti nagibasaran
Daytoy nga artikulo ket agilaklak-am iti material ti publiko a dominio manipud kadagiti website wenno dagiti dokumento ti CIA World Factbook.
Adu pay mabasbasa
- Abdel Malek, K.,"Le processus d'accès à l'indépendance de la Guinée-Bissau", In : Bulletin de l'Association des Anciens Elèves de l'Institut National de Langues et de Cultures Orientales, N°1, Avril 1998. – pp. 53–60
- Forrest, Joshua B., Lineages of State Fragility. Rural Civil Society in Guinea-Bissau (Ohio University Press/James Currey Ltd., 2003)
- Galli, Rosemary E, Guinea Bissau: Politics, Economics and Society, (Pinter Pub Ltd., 1987)
- Lobban Jr., Richard Andrew and Mendy, Peter Karibe, Historical Dictionary of the Republic of Guinea-Bissau, third edition (Scarecrow Press, 1997)
- Vigh, Henrik, Navigating Terrains of War: Youth And Soldiering in Guinea-Bissau, (Berghahn Books, 2006)
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Guinea-Bissau iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Guinea-Bissau manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Bariweswes ti Guinea-Bissau manipud iti BBC News
- Guinea-Bissau a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Guinea-Bissau manipud iti UCB Libraries GovPubs
- Guinea-Bissau iti Encyclopædia Britannica
- Guinea-Bissau iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Guinea-Bissau- Opisial a website
15°W / 12°N 15°W