Тори

Error in template * unknown parameter name (Загвар:Инфобокс химийн элемент): "bild; bildbeschreibung"

Шинж чанар
[Rn] 6d2 7s2 Үелэх систем
Аргон орчинд ампул доторх Торигийн нимгэн зүсэм, ≈ 0,1 грамм
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар	Тори, Th, 90
Цуваа	Актиноид
Бүлэг, үе, блок	Ac, 7, f
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан
CAS дугаар	7440-29-1
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ	11 ppm[1]
Атомын шинж чанар [2]
Атом масс	232,0377(4)[3][4] u
Атомын радиус	180 пм
Ковалент радиус	206 пм
Электрон бүтэц	[Rn] 6d2 7s2
1. Ионжилтын энерги	578 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги	1110 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги	1930 кЖ/моль
4. Ионжилтын энерги	2780 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар [2]
Бодисын төлөв	хатуу
Талстын полиморфизм	2
Талст бүтэц	талдаа төвтэй куб
Нягт	11,724 г/см3[5]
Моосын хатуулаг	3,0
Соронзон чанар	Парасоронзон (Χm = 8,4 · 10−5)[6]
Хайлах цэг	2028[5] K (1755 °C)
Буцлах цэг	5061 K[5] (4788 °C)
Молийн эзлэхүүн	19,80 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан	530 кЖ/моль
Хайлах дулаан	16 кЖ/моль
Дууны хурд	2490 м/сек 293,15 K-д
Цахилгаан дамжуулалт	6,67 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт	54 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар [2]
Исэлдэлтийн төлөв байдал	4,3,2
Цахилгаан сөрөг чанар	1,3 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ 227Th үлдэгдэлд 18,72 d α 6,146 223Ra 228Th үлдэгдэлд 1,9131 a α 5,520 224Ra 229Th {син.} 7880 a α 5,168 225Ra 230Th үлдэгдэлд 75.380 a α 4,770 226Ra өз (10−11 %) 231Th үлдэгдэлд 25,52 h β− 0,389 231Pa α (10−8 %) 4,213 227Ra 232Th 100 % 1,405 · 1010 a α 4,083 228Ra өз (10−9 %) 233Th {син.} 22,3 мин β− 1,245 233Pa 234Th үлдэгдэлд 24,10 d β− 0,273 234Pa
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг: [7] Зэрэглэл алга АТ-фразын жагсаалт H: дээш үзэх P: дээш үзэх
Цацраг идэвхт задрал
Цацраг идэвхт элемент
Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Тори (Англи: Thorium) нь байгальд тохиолддог, цацраг идэвхтэй химийн элемент бөгөөд дэлхийн өнцөг булан бүрт их хэмжээтэй байдаг. Торийн (тэмдэглэгээ Th) атомын дугаар 90 бөгөөд атом нь 90 протон, 90 электронтойгоос 4 нь валентын электрон юм. 1828 онд нээгдэж, Норвегийн аянга цахилгааны бурхан Торын нэрээр нэрлэгджээ.

Байгальд тори-232 (100.00%) байдаг. Тори альфа бөөмөө бага багаар алдсаар задардаг. Тори-232-ын хагас задралын хугацаа нь ойролцоогоор 14.05 тэрбум жил. Энэ нь дэлхийн гадарга дээр ураныг бодвол 3-4 дахин удаан гэсэн үг юм. Тори нь монацит элснээс газрын ховор элемент олборлох үед гардаг дайвар бүтээгдэхүүн юм. Хуучин өргөн хэрэглэдэг байсан боловч цацраг идэвхтэйн улмаас хэрэглээ нь багасч байгаа.

Тори-232 нь цөмийн түлш – уран-233-ыг баяжуулахад ашиглагддаг байсан. Туршилтын реакторуудын ихэнх нь өдгөө ашиглагдахаа больсон ч аюулгүй байдал талаасаа цөмийн эрчим хүч гарган авахад тохиромжтой гэдэг утгаар Орос, Энэтхэг, Хятад зэрэг улсуудад хэрэглэсээр байгаа.