Bahasa Curu
Bahasa Curu (Vietnam: Chu Ru) ialah salah satu bahasa di bawah keluarga bahasa-bahasa Cam di Vietnam yang dituturkan oleh orang Curu di selatan Wilayah Lam Dong (terutamanya di Daerah Don Duong) dan di Wilayah Nin Tuan.
| Bahasa Curu | |
|---|---|
| Asli kepada | Vietnam |
| Etnik | Orang Curu |
Penutur bahasa | 19,000 (2009)e18 |
Austronesia
| |
| Kod bahasa | |
| ISO 639-3 | cje |
| Glottolog | chru1239 |
| ELP | Chru |
Seperti bahasa-bahasa Cam lain yang dituturkan di Vietnam (bahasa Cam, bahasa Carai, bahasa Ede, dan bahasa Reglei), penggunaan bahasa Curu semakin berkurang kerana penutur aslinya biasanya dwibahasawan dan boleh menutur dalam bahasa Vietnam, yang digunakan untuk kebanyakan latar rasmi atau awam, seperti sekolah, pejabat, perniagaan, dan lain-lain.
Fonologi
Bunyi konsonan
Jadual berikut menyenaraikan bunyi konsonan dalam bahasa Curu.[1]
| Bibir | Apeks | Gusi-lelangit | Velar | Glotis | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sengauan | m | n | ɲ | ŋ | ||
| Hentian | nirsuara | p | t | tɕ | k | ʔ |
| bersuara | b | d | dʑ | ɡ | ||
| Geseran | ɕ | h | ||||
| Aproksiman | w | j | ||||
Terdapat konsonan pasca-hembusan [ph], [th], [kh], tetapi ia berlaku sebagai urutan hentian ditambahkan [h]. Sebagai contoh, daripada perkataan phaː "satah"(kata kerja) nominal pənhaː "satah" (kata nama) boleh diterbitkan dengan imbuhan -n-.
Bunyi vokal
Senarai bunyi vokal diberikan dalam jadual berikut. Semua bunyi vokal kecuali [eː, o, oː] wujud dalam bentuk sengauan.[1]
| Jenis Vokal | Depan | Pusat | Belakang |
|---|---|---|---|
| Sempit | i, iː | u, uː | |
| Separuh Sempit | eː | ə, əː | o, oː |
| Separuh Luas | ɛ, ɛː | ɔ, ɔː | |
| Luas | a, aː | ||
a Bunyi vokal [eː] sentiasa diikuti dengan [ŋ].
Fonotaktik
Perkataan-perkataan boleh terbentuk sehingga dua pra-suku kata, dan suku kata utama. Contoh penuh ialah pətərbləʔ ("untuk membalikkan"). Vokal dalam pra-suku kata sentiasa [ə] selepas konsonan dan [a] sebaliknya.[1]
Tatabahasa
Sintaks
Seperti kebanyakan bahasa lain di Asia Tenggara, termasuklah bahasa Vietnam, bahasa Curu ialah bahasa bercerakin (atau berasing) tanpa penandaan morfologi bagi kasus, jantina, bilangan, atau kala. Dalam profil tipologinya, ia mencerminkan kesan pertembungan bahasa yang meluas, kerana ia lebih menyerupai sesebuah bahasa Austroasia dengan akar ekasukukata dan morfologi miskin dan bukannya sesebuah bahasa Austronesia kanunan dengan akar dwisukukata dan morfologi berterbitan (Grant 2005). Ia mempunyai susunan perkataan subjek-verba-objek (SVO).
Penafian
Bahasa Curu menggunakan partikel nafi pra-karyaan, 'buh /ʔbuh/ sebagai nafian mudah dalam ayat penyata:
kơu
1SG
'buh
NEG
mưnhũm
minum
alak
arak
'Aku tidak minum arak.' (Curu LL 3)
Partikel nafi akhiran klausa pilihan, ou, juga boleh digunakan, terutamanya dalam soalan nafian dan balasan nafian kepada soalan:
Du
Tetapi
phơn
benda
ni
ini
nhũ
akan
làn
cair
lam
dalam
ia
air
'buh
NEG
ơu?
'Tetapi benda ini akan cair dalam air, bukan?' (Curu 1st grade primer 59) Mismatch in the number of words between lines: 9 word(s) in line 1, 8 word(s) in line 2 (help);
Lăm
klơu
Aràng
hu
Aràng
sêi
prong
rơlau
rêi?
Dalam kalangan Hyang, ada Hyang yang lebih besar daripada yang lain?
'Bu
ơu:
Klơu
Aràng
ring
gơu.
Tidak: Para Hyang setara semuanya. (Curu mass 40)
Rujukan
Templat:Languages of Vietnam
Templat:Austronesian languages