London Underground
- Lihat juga: London Overground
London Underground (juga dikenali sebagai the Underground, atau melalui nama samarannya the Tube) ialah satu sistem transit aliran yang menyediakan perkhidmatan di sebahagian besar kawasan London Raya dan beberapa kaunti yang berdekatan seperti Essex, Hertfordshire dan Buckinghamshire di England.[5]
| London Underground | |||
|---|---|---|---|
 Logo London Underground | |||
 Kereta api aliran Central aras dalam di stesen Lancester Gate yang menuju ke Ealing Broadway | |||
 Kereta api aliran Metropolitan subpermukaan di stesen Farringdon yang menuju ke Aldgate | |||
| Umum | |||
| Nama asal | The Underground The Tube | ||
| Lokasi | London Raya, Buckinghamshire, Essex, Hertfordshire | ||
Jenis transit | Transit aliran | ||
Jumlah laluan/aliran | 11[1] | ||
Jumlah stesen | 270 diberi khidmat[1] (260 dimiliki) | ||
Bil. penumpang harian | 4.8 juta[2] | ||
Bil. penumpang tahunan | 1.34 bilion (2015/2016)[1] | ||
Ibu pejabat | Windsor House, Bandaraya Westminster, London Raya | ||
Laman sesawang | www | ||
| Operasi | |||
Mula beroperasi | 10 Januari 1863 tahun tidak sah | ||
| Pengendali | London Underground Limited | ||
Tanda pelaporan | LT (National Rail)[3] | ||
| Teknikal | |||
Panjang sistem | 402 kilometer (250 bt)[1] | ||
Tolok landasan | 1435 | ||
| Pengelektrikan | 630 V DC rel keempat | ||
Kelajuan purata | 33 mph (53 km/j)[4] | ||
| |||
sunting  | |||
Kereta api bawah tanah yang pertama di dunia, Kereta Api Metropolitan yang dibuka pada tahun 1863, kini menjadi sebahagian daripada aliran kereta api Circle, Hammersmith & City dan Metropolitan; laluan pertama kereta api, Kereta Api Bandar & London Selatan pada 1890, kini menjadi sebahagian daripada aliran Northern.[6] Rangkaian ini telah berkembang kepada sebelas aliran dan pada 2015 hingga 2016, ia telah membawa kira-kira 1.34 bilion penumpang,[1] menjadikannya sistem metro ke-11 tersibuk di dunia. Sebelas aliran itu dianggarkan membawa penumpang seramai 4.8 juta sehari.[2]
Terowong pertama sistem kereta api bawah tanah ini dibina di bawah permukaan, menggunakan kaedah gali dan timbus; kemudiannya terowong membulat yang lebih kecil dan kasar, di mana memberi ia memberi samaran bagi the Tube – dikorek melalui aras yang lebih dalam.[7] Sistem metro ini mempunyai 270 buah stesen dan landasan sepanjang 250 batu (400 km).[8] Walaupun namanya dipanggil underground (bawah tanah), hanya 45% sistem yang berada di dalam terowong bawah tanah manakala selebihnya di atas permukaan terutamanya di sekitar luar London.[8] Rangkaian kereta api ini juga tidak melitupi di kebanyakan bahagian selatan London Raya dengan 10% jumlah stesen berada di selatan sungai Thames.[8]
Aliran-aliran kereta api awal pada asalnya dimiliki oleh beberapa syarikat swasta, yang berada di bawah jenama "UndergrounD" pada awal abad ke-20 dan akhirnya digabungkan bersama dengan aliran kereta api subpermukaan dan perkhidmatan bas pada 1933 untuk membentuk London Transport, di bawah kawalan Lembaga Pengangkutan Penumpang London (LPTB). Pengendali semasa, London Underground Limited (LUL), anak syarikat milik penuh Transport for London (TfL), perbadanan berkanun yang bertanggungjawab untuk rangkaian pengangkutan di London Raya.[7] Setakat 2015, 92% perbelanjaan kendalian dicakupi oleh tambang penumpang.[9] Tiket Travelcard telah diperkenalkan pada 1983 dan kad Oyster, sistem tiket tanpa tunai pula pada 2003. Pembayaran kad tanpa sentuh diperkenalkan pada 2014.[10]
Sejarah
Tahun-tahun terawal
Cetusan idea untuk kereta api bawah tanah yang menghubungkan Bandaraya London dengan beberapa terminal kereta api di pusat bandar telah dicadangkan pada 1830-an,[12] dan Kereta Api Metropolitan telah diberikan kebenaran untuk membina laluan kereta api pada 1854.[13] Untuk penyediaan pembinaan, satu terowong ujian pendek telah dibina pada 1855 di Kibblesworth, sebuah pekan kecil dengan ciri yang serupa seperti London. Terowong ujian ini digunakan untuk dua tahun dalm pembangunan kereta api bawah tanah pertama dan kemudian pada 1861, ia diisi.[14] Kereta api bawah tanah pertama di dunia dibuka pada Januari 1863, di antara Paddington dan Farringdon dengan menggunakan gerabak bercahaya gas, yang diangkut menggunakan lokomotif stim.[15] Projek ini dianggap berjaya, membawa 38,000 penumpang pada hari pembukaan dan telah meminjam kereta api daripada syarikat-syarikat lain untuk melengkapi perkhidmatannya.[16] Kereta Api Daerah Metropolitan (biasanya dikenali sebagai Kereta Api Daerah) dibuka pada Disember 1868 dari Kensington Selatan ke Westminster sebagai sebahagian daripada rancangan untuk "inner circle" (bulatan dalam) bawah tanah yang menghubungkan terminal-terminal laluan utama London.[17] Kereta api Metropolitan dan Daerah menyiapkan aliran Circle (aliran Bulatan) pada 1884,[18] dibina dengan menggunakan kaedah gali dan timbus.[19] Kedua-dua penyedia khidmat kereta api itu mengembangkan perkhidmatan mereka, di mana Kereta Api Daerah membina lima cabang ke barat yang sampai ke Ealing, Hounslow,[20] Uxbridge,[21] Richmond dan Wimbledon,[20] manakala Kereta Api Metropolitan kemudiannya memanjangkan laluannya sehingga ke Verney Junction di Buckinghamshire, lebih daripada 50 batu (80 km) dari Baker Street dan pusat bandar raya London.[22]
Untuk laluan aras dalam pertama, dua terowong membulat bergaris pusat 10 kaki (120 in) digali oleh Kereta Api Bandar dan London Selatan di bawah King William Street (berdekatan stesen Monument) dan Stockwell, di bawah jalan raya untuk mengelakkan keperluan persetujuan daripada pemilik harta tanah yang ada di atas permukaan. Ia dibuka pada 1890 dengan lokomotif elektrik yang mengangkut gerabak dengan tingkap legap kecil dan diberi nama samaran sebagai "sel berlapik".[23] Kereta Api Waterloo dan Bandar dibuka pada 1898,[24] diikuti dengan Kereta Api London Pusat pada 1900, yang dikenali sebagai "tiub dua peni".[25] Kedua-dua kereta api elektrik berkhidmat di dalam terowong membulat yang mempunyai garis pusat di antara 11 kaki 8 inci (3.56 m) dan 12 kaki 2.5 inci (3.721 m),[26] di mana Kereta Api Utara Besar dan Bandar yang dibuka pada 1904 telah dibina untuk mengambil kereta api laluan utama dari Taman Finsbury ke terminal Moorgate di Bandaraya dan mempunyai terowong bergaris pusat 16 kaki (4.9 m).[27]
Pada awal abad ke-20, Kereta api Daerah dan Metropolitan perlu melalui proses pengelektrikan dan satu jawatankuasa bersama menyarankan untuk menggunakan sistem AC; kedua-dua syarikat itu bekerjasama kerana perkongsian pemilikan pada inner circle. Kereta Api Daerah perlu meningkatkan keperluan kewangannya dan menjumpai seorang pelabur dari Amerika Syarikat Charles Yerkes, yang lebih menggemari sistem DC seperti yang digunakan oleh kereta api Bandar & London Selatan dan London Pusat. Pihak Kereta Api Metropolitan membantah perubahan rancangan itu, tetapi selepas proses timbang tara oleh Lembaga Perdagangan, sistem DC diguna pakai.[28]
Transport for London
Transport for London (TfL) ditubuhkan pada tahun 2000 sebagai suatu badan bersepadu yang bertanggungjawab atas sistem pengangkutan di London menggantikan London Regional Transport. Pada bulan Julai 2003, TfL mengambil alih London Underground Limited.[29]
TfL juga merupakan sebahagian daripada Pihak Berkuasa Greater London (Greater London Authority, GLA) dan juga ditubuhkan sebagai perbadanan berkanun yang terkawal bawah undang-undang kewangan kerajaan tempatan.[30] Terdapat tiga buah anak syarikat yang berada bawah TfL iaitu London Transport Insurance (Guernsey) Ltd., the TfL Pension Fund Trustee Co. Ltd. dan Transport Trading Ltd (TTL). TTL sendiri sahaja juga mempunyai enam buah anak syarikat milikan penuh dengan salah satunya merupakan London Underground Limited.
Ahli Lembaga TfL dilantik oleh Datuk Bandar London yang juga menetapkan struktur dan taraf tambang pengangkutan awam di London. Walau bagaimanapun, pengelolaan harian perbadanan ini dipertanggungjawabkan kepada Suruhanjaya Transport for London yang dikepalai oleh Peter Hendy pada masa ini.[31]
Datuk Bandar juga bertanggungjawab dalam membentuk strategi pengangkutan London yang bersepadu serta membuat rundingan dengan GLA, TfL, majlis tempatan dan pihak-pihak lain mengenai strategi tersebut. Tanggungjawabnya juga merangkumi dalam menggubal belanjawan TfL. Rundingan dibuat dengan GLA mengenai strategi pengangkutan dan kemudiannya membuat pemeriksaan dan akhirnya meluluskan belanjawan Datuk Bandar. GLA dapat memanggil Datuk Bandar dan staf atasan dalam memberi penjelasan tentang penilaian prestasi TfL.London TravelWatch yang merupakan suatu badan yang dilantik oleh Himpunan dan membekalkan laporan kepadanya diberi tugas untuk melayan sebarang aduan mengenai pengangkutan di London.[32]
Infrastruktur
Aliran London Underground terbahagi kepada dua iaitu laluan di bawah permukaan tanah (subsurface) seperti aliran Circle, District, Hammersmith & City, dan Metropolitan; dan laluan yang dibina jauh di bawah tanah (deep level) seperti aliran Bakerloo, Central, Jubilee, Northern, Piccadilly, Victoria dan Waterloo & City.
Terdapat juga aliran London Timur yang merupakan laluan di bawah permukaan tanah yang kelima. Pada tahun 2007, aliran ini kemudiannya ditutup untuk kerja-kerja pembinaan semula, dan pada tahun 2010, aliran ini dibuka sebagai perkhidmatan London Overground.[33]
| Nama | Warna dalam peta[34] | Mula perkhidmatan | Bahagian pertama memulakan perkhidmatan* | Nama terguna sejak | Jenis | Panjang (km) | Panjang (batu) | Bilangan stesen | Jenis Gerabak | Gerabak masa hadapan | Bilangan perjalanan setahun (ribu) | Purata perjalanan setiap batu (ribu) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aliran Bakerloo | Perang | 1906 | 1906 | 1906 | Jauh di bawah tanah | 23.2 | 14.5 | 25 | - | 104,000 | 7,172 | |
| Aliran Central | Merah | 1900 | 1856 | 1900 | Jauh di bawah tanah | 74 | 46 | 49 | 1992 Stock | - | 199,000 | 4,326 |
| Aliran Circle | Kuning | 1884 | 1863 | 1949 | Bawah permukaan tanah | 27 | 17 | 36 | C Stock | S Stock mulai tahun 2011 | 74,000 | 5,286 |
| Aliran District | Hijau | 1868 | 1868 | 1868–1905 | Bawah permukaan tanah | 64 | 40 | 60 | C Stock dan D78 Stock | S Stock mulai 2013 | 188,000 | 4,700 |
| Aliran Hammersmith & City | Merah jambu | 1988 (1863 sebagai aliran Metropolitan) | 1858 | 1988 | Bawah permukaan tanah | 26.5 | 16.5 | 29 | C Stock | S Stock mulai 2011 | 50,000 | 3,030 |
| Aliran Jubilee | Kelabu | 1979 | 1879 | 1979 | Jauh di bawah tanah | 36.2 | 22.5 | 27 | 1996 Stock | - | 127,584 | 5,670 |
| Aliran Metropolitan | Magenta gelap | 1863 | 1863 | 1863 | Bawah permukaan tanah | 66.7 | 41.5 | 34 | A Stock S Stock | S Stock (Sedang ditambah masuk dalam perkhidmatan) | 58,000 | 1,398 |
| Aliran Northern | Hitam | 1890 | 1867 | 1937 | Jauh di bawah tanah | 58 | 36 | 50 | 1995 Stock | - | 206,987 | 5,743 |
| Aliran Piccadilly | Biru gelap | 1906 | 1869 | 1906 | Jauh di bawah tanah | 71 | 44.3 | 53 | 1973 Stock | - | 176,177 | 3,977 |
| Aliran Victoria | Biru muda | 1968 | 1968 | 1968 | Jauh di bawah tanah | 21 | 13.25 | 16 | 2009 Stock | - | 183,000 | 13,132 |
| Aliran Waterloo & City | Firus | 1898† | 1898 | 1898 | Jauh di bawah tanah | 2.5 | 1.5 | 2 | 1992 Stock | - | 9,616 | 6,410 |
| * Sekiranya tahun perkhidmatan terawal dimulakan dipaparkan lebih awal daripada tahun perkhidmatan rasmi, bermakna aliran ini pada mulanya menyediakan perkhidmatan untuk aliran Underground yang lain ataupun oleh syarikat kereta api lain. † Sebelum tahun 1994, aliran Waterloo & City dikendalikan oleh British Rail dan syarikat-syarikat sebelumnya. | ||||||||||||
Underground menyediakan perkhidmatan kereta api terhadap 250 buah perhentian. 14 buah daripadanya terletak di luar kawasan Greater London dengan lima buah stesen ini (iaitu stesen Amersham, Chalfont & Latimer, Chesham, and Chorleywood dalam aliran Metropolitan serta Epping dalam aliran Central) terletak di luar ruang lingkup lebuh raya lingkaran London M25. Antara 32 buah wilayah perbandaran London, hanya enam buah wilayah yang tidak mempunyai jaringan perkhidmatan Underground iaitu Bexley, Bromley, Croydon, Kingston, Lewisham dan Sutton. Manakala dua buah stesen iaitu Old Street dan Manor House di wilayah Hackney berada berbetulan dengan sempadan wilayahnya.
Senarai orang terkenal
- Harry Beck (1902–1974) mendesain the peta tiub-tiub bagi saluran keretapi bawah tanah. Pada tahub 2006 namanya direkodkan sebagai British design icon.[35]
- Hannah Dadds (1941–2011), juru pandu keretapi wanita pertama di London Underground.[36]
- John Fowler (1817–1898) seorang jurutera ahli perkeratapiab yang merancang jalur keretapi perbandaran.[37]
- MacDonald Gill (1884–1947), seorang ahli kartografi yang dikreditkan dengan lukisan, pada tahun 1914 iakni, "peta yang menyelamatkan London Underground".
- James Henry Greathead (1844–1896) seorang jurutera yang membina penggalian Tiub Tower menggunakan cara wrought iron shield dipatenkan Peter W. Barlow, dan kemudian menggunakan cara yang sama bagi membina the deep-tube City & serta jalur keretapi South London and Central London.[38][39]
- Edward Johnston (1872–1944) mengasas the Johnston Sans typeface, yang masih digunakan sampai saat ini di London Underground.[40]
- Charles Pearson (1793–1862) memberi saran jalur keretapi bawah tanah di London pada tahun 1845 dan dari tahun 1854 mempromosyenkan rancangan yang nantinya akan menjadi jalur keretapi bagi perbandaran.[41]
- Frank Pick (1878–1941) adalah pejawat pablik UERL dari tahun 1908, pengurus pemasaran pada tahun 1912 dan berkongsi pengarah urusan tahun 1928. Frank adalah ketua eksekutif dan naib pengerusi LPTB dari tahun 1933 to 1940. Picklah yang menugaskan Edward Johnston untuk mengasas sebuah sistem the typeface dan merancang semula pusing bulat pada keretapi. Pick juga yang menubuhkan nama Underground's sebagai penaung seni bina apabila para penguna tiub memajangkan seni bina gambar dan arsikter di beberapa kesempatan.[42]
- Robert Selbie (1868–1930) adalah pengurus Metropolitan Railway ini dari tahun 1908 sampai kematiannya, memasarkah tiub binaannya sebagai jeba Metro-land.[40][43]
- Edgar Speyer (1862–1932) penjenama keuangan dari syarikat Yerkes yang mengerusi UERL dari tahun 1906 to 1915 pada masa dasawarsa-dasawarsa awal.[44]
- Albert Stanley (1874–1948) adalah pengurus UERL dari 1907, dan menjadi pengerusi pertama dari jawatan London Passenger Transport Board (LPTB) tahun 1933.[45]
- Edward Watkin (1819–1901) adalah pengerusi Metropolitan Railway dari 1872 sampai 1894.[46]
- Charles Yerkes (1837–1905) adalah jurutera berkewarganegaraan Amerika yang mengasas Underground Electric Railways Company of London (UERL) pada tahun 1902, yang membuka tiga tiub jalur keretapi dan mengalirkan elektrik ke District Railway.[47][48]
Pengendalian
Tiket dan tambang
Dalam menetapkan tambang, TfL menggunakan zon Travelcard. Greater London dibahagikan kepada enam buah zon dengan Zon 1 terletak di tengah-tengah bandar London manakala Zon 6 terletak di pinggir London termasuklah Lapangan Terbang Heathrow. Terdapat juga Zon 7, 8 dan 9 iaitu stesen-stesen aliran Metropolitan yang terletak di luar Greater London.[49] Terdapat kaunter tiket yang diselia oleh staf tetapi dibuka pada waktu yang telah ditetapkan, manakala mesin tiket dapat digunakan sepanjang waktu. Mesin tiket ini pula ada yang menerima syiling, wang kertas dan kad kredit; beberapa buah pula ada yang hanya menerima sama ada duit syiling atau kad kredit sahaja.
Pada tahun 2003, TfL memperkenalkan kad Oyster iaitu sekeping kad pintar dengan cip tanpa sentuh RFID yang boleh digunakan oleh para penumpang dengan hanya menambahkan wang dan membayar tambang perjalanan dengannya. Kad ini juga boleh dipadukan dengan Travelcard. Seperti Travelcard kertas, kad ini boleh digunakan dalam Underground, Overground, DLR dan perkhidmatan-perkhidmatan National Rail di dalam Greater London. Dalam usaha menggalakkan penumpang memilih kad Oyster daripada Travelcard kertas dan juga bayaran secara tunai, TfL telah menetapkan harga tambang yang lebih rendah sekiranya tambang dijelaskan melalui kad ini.[50]
Denda dan pengelakan membayar tambang
Di samping pintu tiket automatik yang dikawal oleh staf, Underground juga dipantau oleh pegawai pemeriksaan tiket yang mengenakan uniform dan juga berpakaian preman dengan pembaca kad Oyster mudah alih. Penumpang tanpa tiket yang sah untuk perjalanannya dikenakan denda sebanyak £50 (atau £25 sekiranya dijelaskan dalam tempoh 21 hari) dan boleh didakwa kerana mengelak untuk menjelaskan tambang dalam Peraturan Akta Kereta Api 1899. Pesalah boleh dikenakan denda sebanyak £1,000 atau tiga bulan penjara. Manakala pengguna kad Oyster yang tidak menyentuh masuk ketika dalam perjalanan (atau tidak menyentuh keluar walaupun telah menyentuh masuk) akan ditolak sebanyak £6 (pada waktu puncak; £4.30 waktu luar puncak) daripada baki kad. Sekiranya pengguna Oyster tidak menyentuh masuk dan diperiksa oleh pegawai yang berkenaan turut dikehendaki membayar denda £50 (atau £25 sekiranya dijelaskan dalam tempoh 21 hari) dengan baki kad tidak ditolak.
Waktu beroperasi
Perkhidmatan Underground tidak berjalan selama 24 jam sehari kecuali pada Tahun Baru peristiwa-peristiwa besar seperti Jubli Emas Ratu Elizabeth pada tahun 2002 dan juga Upacara Pembukaan dan Penutup Olimpik London 2012. Hal ini disebabkan oleh kebanyakan aliran yang hanya mempunyai dua laluan (satu dalam setiap arah) yang perlu ditutup pada waktu malam untuk urusan pembersihan dan kerja-kerja pembaikan yang telah dirancang. Kereta api yang pertama mula beroperasi pada kira-kira jam 4.45 pagi secara umumnya untuk perjalanan yang singkat seperti Osterley-Heathrow di aliran Piccadilly. Manakala bahagian-bahagian lain bermula pada jam 5.30 pagi dan berakhir pada jam 1.00 pagi.
Ketersampaian
Ketersampaian bagi penumpang yang mempunyai masalah dalam bergerak di stesen-stesen tidak diambil kira sewaktu sistem ini mula dibina. Hal ini menyebabkan kebanyakan stesen yang lama tidak sama sekali mesra OKU. Hanya stesen-stesen yang baru dibina mempunyai ciri-ciri rekaan mesra OKU. Walau bagaimanapun, sebarang penambahan ciri-ciri mesra OKU yang bakal ditambah terhadap stesen-stesen lama tadi akan melibatkan kos yang sangat tinggi serta sukar dilaksanakan dari segi teknikal dan juga mustahil untuk diimplementasikan. Adanya lif dan tangga gerak sekalipun, kadang kala pengguna perlu melangkah ke pelantar lif atau tangga gerak dan juga pelantar platform.
Kebanyakan stesen pada aras tanah dibina dengan tangga dari aras jalan, manakala sebahagian besa stesen yang dibina dalam tanah mewajibkan pengguna untuk menyelusuri tangga ataupun menggunakan salah sebuah daripada 410 buah lif yang berada dalam sistem ini. Ada juga stesen yang memerlukan pengguna berjalan dalam jarak yang signifikan dan juga menelusuri tangga bagi tiba di platform. Misalnya tangga kecemasan di Covent Garden, mempunyai 193 anak tangga untuk ke pintu keluar yang bersamaan dengan mendaki bangunan 15 tingkat.[51] Oleh sebab yang demikian, pengguna disyorkan supaya menggunakan lif kerana risiko yang ada ketika meniti tangga.
TfL menyediakan peta yang menunjukkan stesen yang mampu dicapai oleh penumpang OKU. Sejak tahun 2004 lagi, stesen yang bertanda kerusi roda menandakan stesen tersebut boleh disusuri dari aras jalan. Jarak melangkah dari platform ke kereta api boleh menjangkaui 300 mm (11.8 in). Juga ruang yang lebih besar boleh terhasil apabila kereta api berhenti di platform yang bengkok. Hanya bahagian aliran Jubilee yang dipanjangkan sahaja dapat dicapai sepenuhnya.