ట్రోపోస్ఫియర్
ట్రోపోస్పియర్, భూమి వాతావరణంలో అన్నిటి కంటే కింద ఉండే పొర. గ్రహ వాతావరణపు మొత్తం ద్రవ్యరాశిలో 75% ఇందులోనే ఉంటుంది. నీటి ఆవిరి, ఏరోసోల్స్‌ల మొత్తం ద్రవ్యరాశిలో 99% ఇందులో ఉంటుంది. చాలా వాతావరణ దృగ్విషయాలు సంభవించేది ఇక్కడే. [1] భూగ్రహ ఉపరితలం నుండి ట్రోపోస్పియర్ సగటు ఎత్తు - ఉష్ణమండల అక్షాంశాల్లో 18 km (11 mi; 59,000 ft); మధ్య అక్షాంశాలలో 17 km (11 mi; 56,000 ft); శీతాకాలంలో ధ్రువ ప్రాంతాలలో 6 km (3.7 mi; 20,000 ft) ఉంటుంది. మొత్తమ్మీద ట్రోపోస్పియర్ సగటు ఎత్తు 13 km (8.1 mi; 43,000 ft).
ట్రోపోస్పియర్ అనే పదం గ్రీకు పదాలైన ట్రోపోస్ (భ్రమణం), స్పైరా (గోళం) నుండి ఉద్భవించింది. భ్రమణం వలన కలిగే కల్లోలం గాలి పొరలను సమ్మిళితం చేసి, ట్రోపోస్పియర్ నిర్మాణాన్ని, దృగ్విషయాలను నిర్దేశిస్తుంది. [2] గ్రహ ఉపరితలానికి వ్యతిరేకంగా ట్రోపోస్పియర్ భ్రమణం వలన కలిగే ఘర్షణ గాలి ప్రవాహాన్ని ప్రభావితం చేసి, తద్వారా వందల మీటర్ల నుండి 2 km (1.2 mi; 6,600 ft) వరకు ఎత్తులో ఉండే ప్లానెటరీ సరిహద్దు పొర (PBL)ను ఏర్పరుస్తుంది. PBL కొలతలు అక్షాంశం, నేల ఆకారం, వాతావరణ కొలతలను తీసిన సమయం వగైరాలను బట్టి మారుతూ ఉంటాయి. ట్రోపోస్పియర్ పైన ట్రోపోపాజ్ ఉంది. ఇది స్ట్రాటోస్ఫియరు నుండి ట్రోపోస్పియర్‌ను వేరుచేసే క్రియాత్మక వాతావరణ సరిహద్దు. అలాగే, ట్రోపోపాజ్ అనేది ఒక విలోమ పొర, దీనిలో ఎత్తు పెరిగే కొద్దీ గాలి ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతుంది. ట్రోపోస్పియరు ఉష్ణోగ్రత స్థిరంగా ఉంటుంది. [2] ఈ పొరలో నత్రజని సాంద్రత అత్యధికంగా ఉంటుంది.
(i) 600+ కిమీ వద్ద ఎక్సోస్పియర్ ;
(ii) 600 కి.మీ వద్ద థర్మోస్పియర్ ;
(iii) 95-120 కి.మీ వద్ద మెసోస్పియర్ ;
(iv) 50-60 కిమీ వద్ద స్ట్రాటోస్ఫియరు ; (v) ట్రోపోస్పియర్ 8-15 కి.మీ. గ్రహ ఉపరితలం నుండి స్ట్రాటోస్ఫియరు అంచు వరకు దూరం ±50 కి.మీ. ఇది భూమి వ్యాసార్థంలో 1.0% కంటే తక్కువ.
ట్రోపోస్పియర్ నిర్మాణం
కూర్పు
భూమి వాతావరణంలో, పొడి గాలిలో 78.08% నత్రజని, 20.95% ఆక్సిజన్, 0.93% ఆర్గాన్, 0.04% కార్బన్ డయాక్సైడ్, ట్రేస్ వాయువులు, నీటి ఆవిరి మొత్తాలతో కూడి ఉంటుంది. వాతావరణ నీటి ఆవిరి మూలాలు నీటి శరీరాలు (సముద్రాలు, సముద్రాలు, సరస్సులు, నదులు, చిత్తడి నేలలు), గ్రహ ఉపరితలంపై ఉన్న వృక్షసంపద. ఇవి బాష్పీభవనం, ట్రాన్స్‌పిరేషన్ ప్రక్రియల ద్వారా ట్రోపోస్పియర్ లోకి తేమను చేరుస్తాయి. ఇది వాతావరణాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది. వాతావరణంలో నీటి ఆవిరి అత్యధిక నిష్పత్తి భూమి ఉపరితలం సమీపంలో ఉంటుంది. ట్రోపోస్పియరు ఉష్ణోగ్రత ట్రోపోపాజ్‌లో సంభవించే విలోమ పొరల ద్వారా అధిక ఎత్తులో తగ్గుతుంది. ఇది ట్రోపోస్పియర్‌ను స్ట్రాటోస్ఫియరు నుండి వేరుచేసే వాతావరణ సరిహద్దు. అధిక ఎత్తులలో, తక్కువ గాలి-ఉష్ణోగ్రత ఫలితంగా ఎగువ ట్రోపోస్పియరు లోని సంతృప్త ఆవిరి పీడనం, నీటి ఆవిరి పరిమాణం తగ్గుతాయి.
పీడనం
వాయు పీడనం (వాతావరణం యొక్క బరువు) గరిష్టంగా సముద్ర మట్టం వద్ద ఉంటుంది. ఎత్తుకు వెళ్ళే కొద్దీ తగ్గుతుంది. ఎందుకంటే వాతావరణం హైడ్రోస్టాటిక్ సమతుల్యతలో ఉంటుంది. ఇందులో గాలి పీడనం గ్రహ ఉపరితలం పైన ఉన్న గాలి బరువుకు సమానంగా ఉంటుంది.
ఉష్ణోగ్రత
భూమి ఉపరితలం గుప్త వేడి, థర్మల్ రేడియేషన్, సెన్సిబుల్ ఉష్ణం ద్వారా ట్రోపోస్పియర్‌ను వేడి చేస్తుంది. ట్రోపోస్పియరు లోని వాయు పొరలు భౌగోళిక ధ్రువాల వద్ద తక్కువ దట్టంగా ఉంటాయి, భూమధ్యరేఖ వద్ద మరింత దట్టంగా ఉంటాయి. ఉష్ణమండల ట్రోపోస్పియర్ సగటు ఎత్తు 13 కి.మీ, భౌగోళిక ధ్రువాల వద్ద ధ్రువ ట్రోపోస్పియర్ సగటు ఎత్తు (6.0 కి.మీ.) కంటే సుమారు 7.0 కి.మీ ఎక్కువ; అందువల్ల, ఉష్ణమండల అక్షాంశాలలో ట్రోపోస్పియరు మిగులు తాపనము, నిలువు విస్తరణ జరుగుతుంది. మధ్య అక్షాంశాల వద్ద, ట్రోపోస్పిరిక్ ఉష్ణోగ్రతలు సముద్ర మట్టం వద్ద 15°C (59°F) నుండి ట్రోపోపాజ్ వద్ద సుమారు −55°C (−67°F)కి తగ్గుతాయి. భూమధ్యరేఖ వద్ద, ట్రోపోస్పిరిక్ ఉష్ణోగ్రతలు సముద్ర మట్టం వద్ద సగటున 20°C (68°F) నుండి ట్రోపోపాజ్ వద్ద సుమారు −70°C నుండి −75°C (−94 నుండి −103°F) వరకు తగ్గుతాయి. భౌగోళిక ధ్రువాల వద్ద, ఆర్కిటిక్, అంటార్కిటిక్ ప్రాంతాలలో, ట్రోపోస్పిరిక్ ఉష్ణోగ్రత సముద్ర మట్టం వద్ద సగటున 0°C (32°F) నుండి ట్రోపోపాజ్ వద్ద సుమారుగా −45°C (−49°F)కి తగ్గుతాయి. [3]
ట్రోపోపాజ్
ట్రోపోపాజ్ అనేది ట్రోపోస్పియరు, స్ట్రాటోస్ఫియరుల మధ్య వాతావరణ సరిహద్దు పొర. ట్రోపోస్పియర్, స్ట్రాటోస్ఫియరులలో పెరిగే ఎత్తుకు సంబంధించి ఉష్ణోగ్రతలో వచ్చే మార్పులను కొలవడం ద్వారా దీన్ని గుర్తిస్తారు. ట్రోపోస్ఫియరులో, ఎత్తు పెరిగే కొద్దీ గాలి ఉష్ణోగ్రత తగ్గుతుంది. స్ట్రాటోస్ఫియరులో గాలి ఉష్ణోగ్రత ప్రారంభంలో స్థిరంగా ఉండి, ఆపై ఎత్తు పెరిగే కొద్దీ పెరుగుతుంది. స్ట్రాటోస్ఫియరు ఎత్తులలో గాలి ఉష్ణోగ్రతలో పెరుగుదలకు కారణం, సూర్యుడి నుండి వచ్చే అతినీలలోహిత (UV) వికిరణాన్ని ఓజోన్ పొర శోషించుకుని, నిలుపుకోవడం. [4] వాతావరణంలో ఉష్ణోగ్రత తగ్గే రేటు సానుకూల రేటు (ట్రోపోస్పియర్‌లో) నుండి ప్రతికూల రేటుకు (స్ట్రాటోస్ఫియరులో) మారే ని అతి శీతలమైన పొర ప్రాంతమే ట్రోపోపాజ్. ఇది విలోమ పొర. ఇక్కడ ట్రోపోస్పియర్, స్ట్రాటోస్ఫియరుల మధ్య ఉండే గాలి పొరల మధ్య సమ్మేళనం పరిమితంగా ఉంటుంది. [2]
ఇవి కూడా చూడండి
- జెట్ స్ట్రీమ్
- వాణిజ్య పవనాలు