Stimmhafter velarer Frikativ

Stimmhafter velarer Frikativ
IPA-Nummere	141
IPA-Zeiche	ɣ
IPA-Bildli
Teuthonista
X-SAMPA	`G`
Kirshenbaum	`Q`
^ⓘ^/?

De stimmhafti velari Frikativ isch en Luut vo dr mänschliche Sprooch. S Zeiche im Internationale Phonetische Alphabet defür isch ɣ. Mer muess uffpasse dass mer des Zeiche nit mit ɤ verwäggslet, wo im IPA für e Vokal stoot.

Im Alemannische gits de Luut eigetli nit. Allerdings wird d Lenis vum /x/ wie im Hochalemannische Wort „churz“, zum Deil mit däm Symbol transkribiert. E andri Transkriptionsmöglichkeit isch x für de Lenis, un xː für de Fortis^[1].

S Wort „Chuchi“, wo de Lenis un de Fortis Luut beidi vorchömme, wird also je nooch däm als [ˈɣ̊uxi] oder als [ˈxuxːi] transkribiert.

En echte stimmhafte velare Frikativ het akustisch e gwüssi Äänlichkeit mit em Zäpfli-r im Dütsche.

Artikulation

Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
De Artikulationsort isch velar; de hintere Zùngerùgge bildet mitem Gaumesegel e Engi.
D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA-Transkription	Bedütig	Bemerkig
Hochalemannisch		mache	[ˈmɑɣ̊ə]		wird meischt als [x] transkribiert
Arabisch		غرفة	[ˈɣurfɐ]	'Zimmer'
Katalanisch^[2]		bolígraf	[buˈliɣɾəf]	'Schryber'
Tschetschenisch		Kyrillisch: гӀала/latiinisch: ġala	[ɣaːla]	'town'
Dinka		ɣo	[ɣo]	'mir'
Niiderländisch		gaan	[ɣaːn](info)	'gange'	in de südliche Dialäkt
Neugriechisch		γάλα	[ˈɣala]	'Milch'
Gwich'in		videeghàn	[viteːɣân]	'syni/ihri Bruscht'
Hindi		ग़रीब	[ɣəriːb]	'arm'
Irisch-Gälisch		dhorn	[ɣoːɾˠn̪ˠ]	'Fuuscht'
Navajo		’aghá	[ʔaɣa]	'beschts'
Okzitanisch	Gaskonisch	digoc	[diˈɣuk]	'het gsait (3. per. sing.)'
Persisch		کاغذ	[kɒɣæz]	'Papier'
Portugiesisch	europäisch^[3]	agora	[əˈɣorə]	'jetz'	Allophon vo /g/^[4]
Portugiesisch	mangi brasilianische Dialäkt^[5]	carro	[ˈkaɣu]	'Auto'	r-artige Konsonant
Sardisch	Nuorese dialect	súghere	[ˈsuɣɛrɛ]	'suuge'
Swahili		ghali	[ɣali]	'tüür'
Tadschikisch		ғафс	[ɣafs]	'dick'
Türkisch		ağaç	[aɣatʃ]	'Baum'	in mangi Dialäkt; nöcher amene velare Approximant ɰ
Tutchone	nördlich	ihghú	[ihɣǔ]	'Zaan'
Tutchone	südlich	ghra	[ɣra]	'Büsi'
Urdu		غریب	[ɣəriːb]	'arm'
Vietnamesisch		ghê	[ɣe]	'furchbar'

Fuessnote

Konsonante

Lueg au: IPA, Vokale

Dental

Alveolopalatal

Epiglottal

Schnalzluut

ʘ

ǀ

ǃ

ǂ

ǁ

ǃ˞

Affrikat

pɸ

bβ

p̪f

b̪v

tθ

dð

ʈʂ

ɖʐ

tɕ

dʑ

cç

ɟʝ

kx

ɡɣ

qχ

ɢʁ

Implosiv

ɓ

ɗ

ᶑ

ʄ

ɠ

ʛ

Ejektiv

pʼ

tʼ

ʈʼ

cʼ

kʼ

qʼ

ʂʼ

q͡χʼ

Approximante

fʼ

θʼ

sʼ

ɬ’

ʃʼ

ɕʼ

xʼ

χ’

ɽr

t͡θʼ

t͡sʼ

t͡ɬʼ

t͡ʃʼ

ʈ͡ʂʼ

c͡ʎ̝̥ʼ

k͡xʼ

k͡ʟ̝̊ʼ

co-artikulierti Frikativ

co-artikulierti Plosiv

k͡p

ɡ͡b

ŋ͡m

lat. Approximante

Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]