Uvulare Vibrant

Uvulare Vibrant
IPA-Nummere	123
IPA-Zeiche	ʀ
IPA-Bildli
Teuthonista
X-SAMPA	`R\`
Kirshenbaum	`r"`
^ⓘ^/?

De uvular Vibrant isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch, wo änder sälte isch. Im Alemannische ùn andre europäische Sprooche isch es ei Variante vùm Zäpfli-r. S Zeiche defür im Internationale Phonetische Alphabet isch [ʀ].

Artikulation

Es isch en Vibrant, er wird mit meerere Schläg vo dr Zùng gäge de Artikulationsort artikuliert.
De Artikulationsort isch uvular; de hinteri Zùngerùgge schloot gäge s Gaumezäpfli.
D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA	Bedütig	Bemerkig
Alemannisch	Markgräflerisch	ergere	[ˈɛʀg̊əʀə](info)	‚ärgre‘	in dänne Dialäkt, wo e Zäpfli-r; in viile Dialäkt in freier Variation mit eme [ʁ̥], [ʁ̞] oder eme Zùngespitze-r.
	Oberelsässisch	grian	[g̊ʀiə̯n](info)	‚grien‘
	Oberschwäbisch	dr Ricka	[d̥əˈʀɪkɐ](info)	‚dr Rùgge‘
Afrikaans^[1]		rooi	[ʀoːi̯]	‚root‘	Cha statt däm au en Frikativ [ʁ] sy.^[1]
Änglisch	südafrikanischs Änglisch vo de Cape Flats	red	[ʀɛd]	‚root‘	Ei mööglichi Ussprooch vùm /r/; cha au [ɹ], [ɹ̝], [ɾ] oder [r] sy.^[2]
	traditionelle Dialäkt vo Northumberland.				Hüüfiger en [ʁ],^[3] im sognannte „Northumbrian Burr“.
	Änglisch vo Sierra Leone^[3]				Hüüfiger en [ʁ].^[3]
Dütsch^[4]		rot	^ⓘ^/?	‚root‘	In freier Variation mit eme [ʁ], eme uvulare Approximant oder [r].
Französisch^[5]		rendez-vous	[ʀɑ̃devu](info)	‚rendezvous, Abmachig‘	Hüt hüüfiger en [ʁ] oder Approximant.
Neuhebräisch		ירוק	[jaˈʀok]	‚grien‘	Cha au en [ʁ] oder en Approximant sy.
Jiddisch	Standard^[6]	בריק	[bʀɪk]	‚Brùgg‘	Hüüfiger en Flap [ʀ̆]; cha au en alveolars [ɾ] oder [r] sy.
Katalanisch	gwüssi nördlichi Dialäkt^[7]	córrer	[koˈʀe]	‚seggle‘
Luxemburgisch	Standard	Rou	[ʀəu̯]	‚Rueji‘	Allophon vo /ʀ/ vor Vokal; sältniger au en Frikativ [ʁ].^[8]
Luxemburgisch	ältri Sprecher	Mauer	[ˈmɑ̝ʊ̯əʀ]	‚Muur‘	Wird vo jüngre Sprecher als e Vokal [ə] oder [ɐ] ussgsproche.^[8]
Niiderländisch^[9]		rood	[ʀo:t](info)	‚root‘	Di gnaui Ussprooch vùm /r/ isch in de verschidne Dialäkt sehr verschide.
Okzitanisch	Languedokisch	garric	[ɡaʀi]	‚Eiche‘	Wird vo eme /r/ ùnterschide.
	Provenzalisch	parts	[paʀ]	‚Deil‘
	südlichi auvergnatischi Dialäkt	garçon	[ɡaʀˈsu]	‚Sohn‘
	südöschtlichi limousinischi Dialäkt	filh	[fʲiʀ]	‚Sohn‘
Portugiesisch	Europäischs Portugiesisch^[10]	rarear	[ʀəɾiˈaɾ]	‚sältener werde‘	Alternates with other uvular forms and the older alveolar trill.
	Fluminense^[11]	mercado	[me̞ʀˈkaðu]	‚Märt‘	Wird hüt änder vo frikative Ussprooche verdrängt. Am Silbeänd isch es in freier Variation mit [x], [χ], [ʁ], [ħ] ùn [h] vor stimmlose Luut.
	Sulista^[11]	repolho	[ʀe̞ˈpoʎ̟ʊ]	‚Chabbis‘	Cha au en [r] oder [h] sy
Romani	mangi Dialäkt	rom	[ʀom]	‚Maa‘	E Allophon vo ältre retroflexe Luut, ùn wird wäge däm viilmool au als /ɽ/ transkribiert. In andre Dialäkt au en andre Luut.
Selkupisch	nördlichi Dialäkt	ӄаӄри	[ˈqaʀlɪ̈]	‚Schlitte‘	Allophon vo /q/ vor Liquida
Lakota^[12]^[13]		ǧí	[ʀí]	‚es isch bruun‘	Allophon vo /ʁ/ vor [i]
Schwedisch	südlichi Dialäkt^[14]	räv	[ʀɛːv]	‚Fùggs‘

Fuessnote

Konsonante

Lueg au: IPA, Vokale

Dental

Alveolopalatal

Epiglottal

Schnalzluut

ʘ

ǀ

ǃ

ǂ

ǁ

ǃ˞

Affrikat

pɸ

bβ

p̪f

b̪v

tθ

dð

ʈʂ

ɖʐ

tɕ

dʑ

cç

ɟʝ

kx

ɡɣ

qχ

ɢʁ

Implosiv

ɓ

ɗ

ᶑ

ʄ

ɠ

ʛ

Ejektiv

pʼ

tʼ

ʈʼ

cʼ

kʼ

qʼ

ʂʼ

q͡χʼ

Approximante

fʼ

θʼ

sʼ

ɬ’

ʃʼ

ɕʼ

xʼ

χ’

ɽr

t͡θʼ

t͡sʼ

t͡ɬʼ

t͡ʃʼ

ʈ͡ʂʼ

c͡ʎ̝̥ʼ

k͡xʼ

k͡ʟ̝̊ʼ

co-artikulierti Frikativ

co-artikulierti Plosiv

k͡p

ɡ͡b

ŋ͡m

lat. Approximante

Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]