Нобелова награда за физиологија или медицина
Нобелова награда за физиологија или медицина (шведски: Nobelpriset i fysiologi eller medicin) — годишна награда што ја доделува Кралската академија на науките на научници од различни области на медицината. Таа е една од петте Нобелови награди што ја основал во 1895 година пронаоѓачот на динамитот, шведскиот физичар Алфред Нобел (1833 - 1896). Останатите награди се: Нобелова награда за физика, Нобелова награда за хемија, Нобелова награда за литература, Нобелова награда за мир и Нобелова награда за економија.[1]
Според тестаментот на Нобел, наградата се исплатува од средствата на фондацијата „Нобел“, а ја доделува комитет од пет члена кои ги избира Кралската академија на науките.[2] Првата Нобелова награда за медицина е доделена во 1901 година на Емил Адолф вон Бехринг, од Германија.
Секој добитник добива медал, диплома и парична награда која не е иста секоја година.[3] Во 2008 година, тројцата добитници поделиле парична награда од десет милиони шведски круни, (малку повеќе од 1 милион €, или 1,4 милиони американски долари.
Наградата се доделува во Стокхолм на годишна церемонија на 10 декември, годишница од смртта на Нобел.[4]
Добитници
| Година | Добитник[A] | Земја[B] | Образложение[C] | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1901 |  | Емил Адолф вон Бехринг | Германија | "for his work on serum therapy, especially its application against diphtheria, by which he has opened a new road in the domain of medical science and thereby placed in the hands of the physician a victorious weapon against illness and deaths"[5] | |
| 1902 |  | Роналд Рос | Велика Британија | "for his work on malaria, by which he has shown how it enters the organism and thereby has laid the foundation for successful research on this disease and methods of combating it"[6] | |
| 1903 | Нилс Риберг Финсен | Данска | "[for] his contribution to the treatment of diseases, especially lupus vulgaris, with concentrated light radiation, whereby he has opened a new avenue for medical science"[7] | ||
| 1904 | Иван Петрович Павлов | Русија | "in recognition of his work on the physiology of digestion, through which knowledge on vital aspects of the subject has been transformed and enlarged"[8] | ||
| 1905 |  | Роберт Кох | Германија | "for his investigations and discoveries in relation to tuberculosis"[9] | |
| 1906 | Камило Голџи | Италија | „за нивната работа во врска со структурата на нервниот систем"[10] | ||
| Сантјаго Рамон и Кахал | Шпанија | ||||
| 1907 | Шарл Луј Алфонс Лаверан | Франција | „за истражувањето на улогата на протозоата во предизвикувањето на блоестите“[11] | ||
| 1908 | Иљја Илич Мечников | Русија | „за неговите придонеси во врска со имунитетот“[12] | ||
| Паул Ерлих | Германија | ||||
| 1909 | Емил Теодор Кохер | Швајцарија | „за нивниот придонес во физиологијата, патологијата и оперирањето на штитната жлезда"[13] | ||
| 1910 | Албрехт Косел | Германија | "in recognition of the contributions to our knowledge of cell chemistry made through his work on proteins, including the nucleic substances"[14] | ||
| 1911 | Алвар Гулстранд | Шведска | „за неговата работа во врска со диоптријата на очите"[15] | ||
| 1912 | Алексис Карел | Франција | "[for] his work on vascular suture and the transplantation of blood vessels and organs"[16] | ||
| 1913 | Шарл Рише | Франција | „за неговата работа во врска со анафилаксата“[17] | ||
| 1914 | Роберт Барањ | Австрија | „за неговите истражувања во врска со физиологијата и патологијата на вестибуларниот апарат во внатрешното уво“[18] | ||
| 1915 | Не е доделена | ||||
| 1916 | |||||
| 1917 | |||||
| 1918 | |||||
| 1919 | Жил Борде | Белгија | „за неговите откритија во врска со имунитетот“[19] | ||
| 1920 | Аугуст Крог | Данска | "for his discovery of the capillary motor regulating mechanism"[20] | ||
| 1921 | Не е доделена | ||||
| 1922 | Податотека:Archibald Hill.jpg | Арчибалд Хил | Велика Британија | "for his discovery relating to the production of heat in the muscle"[21] | |
| Ото Фриц Мајерхоф | Германија | "for his discovery of the fixed relationship between the consumption of oxygen and the metabolism of lactic acid in the muscle"[21] | |||
| 1923 |  | Фредерик Бантинг | Канада | „за откривање на инсулинот“[22] | |
| Џон Џејмс Ричард Маклауд | Канада | ||||
| 1924 |  | Вилем Ајнтховен | Холандија | „за откривање на механизмот на електрокардиограмот“[23] | |
| 1925 | Не е доделена | ||||
| 1926 | Јоханес Андреас Гриб Фибигер | Данска | „за откривање на Spiroptera carcinoma“[24] | ||
| 1927 | Јулијус Вагнер-Јаурег | Австрија | „за лечење на прогресивна парализа со намерно инфицирање со маларија“[25] | ||
| 1928 |  | Шарл Никол | Франција | „за неговата работа поврзана со тифусот“[26] | |
| 1929 | Кристијан Ајкман | Холандија | „за откривањето на витаминот тиамин“[27] | ||
| Фредерик Гауланд Хопкинс | Велика Британија | „за откривање на витаминот за растење“[27] | |||
| 1930 | Карл Ландштајнер | Австрија | „за откривање на човечките крвни групи“[28] | ||
| 1931 | Ото Хенрих Варбург | Германија | „за откривање на природата и начинот на функционирање на респираторниот ензим"[29] | ||
| 1932 | Чарлс Скот Шерингтон | Велика Британија | „за откритија во врска со функционирањето на невроните“[30] | ||
| Едгар Даглас Адријан | Велика Британија | ||||
| 1933 |  | Томас Хант Морган | САД | „за откритието во врска со улогата на хромозомите во наследните особини"[31] | |
| 1934 | Џорџ Хојт Випл | САД | „за откривање на терапијата за лечење на анемијата“[32] | ||
| Џорџ Ричардс Мајнот | САД | ||||
| Вилијам П. Марфи | САД | ||||
| 1935 | Ханс Шпеман | Германија | "for his discovery of the organizer effect in embryonic development"[33] | ||
| 1936 | Хенри Халет Дејл | Велика Британија | „за откривање на преносот на нервните импулси преку невротрансмитери“[34] | ||
| Ото Леви | Австрија | ||||
| 1937 |  | Алберт Сент Џерџи | Унгарија | "for his discoveries in connection with the biological combustion processes, with special reference to vitamin C and the catalysis of fumaric acid"[35] | |
| 1938 | Корнеј Жан Франсоа Аман | Белгија | "for the discovery of the role played by the sinus and aortic mechanisms in the regulation of respiration"[36] | ||
| 1939 | Герхард Домак | Германија | „за откривање на лекот пронтосил против бактериските инфекции“[37] | ||
| 1940 | Не е доделена | ||||
| 1941 | |||||
| 1942 | |||||
| 1943 | Карл Питер Хенрик Дам | Данска | „за откривање на витамин К"[38] | ||
| Едвард Адалберт Дојзи | САД | „за откривањето на хемиската природа на витаминот К"[38] | |||
| 1944 | Џозеф Ерлангер | САД | "for their discoveries relating to the highly differentiated functions of single nerve fibres"[39] | ||
| Херберт Спенсер Гасер | САД | ||||
| 1945 | Александар Флеминг | Велика Британија | „за откривање на пеницилинот и неговото лековито дејство“[40] | ||
| Ернст Борис Чејн | Велика Британија | ||||
| Хауард Волтер Флори | Австралија | ||||
| 1946 | Херман Џозеф Мјулер | САД | „за откривањето на добивањето на мутации со рендгенско озрачување“[41] | ||
| 1947 | Карл Фердинанд Кори | САД | "for their discovery of the course of the catalytic conversion of glycogen"[42] | ||
| Герти Тереза Кори | САД | ||||
| Бернардо Алберто Хусеј | Аргентина | "for his discovery of the part played by the hormone of the anterior pituitary lobe in the metabolism of sugar"[42] | |||
| 1948 | Пол Херман Милер | Швајцарија | "for his discovery of the high efficiency of DDT as a contact poison against several arthropods"[43] | ||
| 1949 | Валтер Рудлф Хес | Швајцарија | "for his discovery of the functional organization of the interbrain as a coordinator of the activities of the internal organs"[44] | ||
| Антонио Егас Мониц | Португалија | "for his discovery of the therapeutic value of leucotomy in certain psychoses"[44] | |||
| 1950 | Филип Шоволтер Хенч | САД | "for their discoveries relating to the hormones of the adrenal cortex, their structure and biological effects"[45] | ||
| Едвард Калвин Кендал | САД | ||||
| Тадеус Рајхштајн | Швајцарија | ||||
| 1951 | Макс Тајлер | Јужноафриканска Република | "for his discoveries concerning yellow fever and how to combat it"[46] | ||
| 1952 |  | Селман Ваксман | САД | "for his discovery of streptomycin, the first antibiotic effective against tuberculosis"[47] | |
| 1953 | Ханс Адолф Кребс | Велика Британија | "for his discovery of the citric acid cycle"[48] | ||
| Фриц Алберт Липман | САД | "for his discovery of co-enzyme A and its importance for intermediary metabolism"[48] | |||
| 1954 | Џон Френклин Ендерс | САД | "for their discovery of the ability of poliomyelitis viruses to grow in cultures of various types of tissue"[49] | ||
| Фредерик Чапман Робинс | САД | ||||
| Томас Хакл Велер | САД | ||||
| 1955 | Аксел Хуго Теодор Теорел | Шведска | "for his discoveries concerning the nature and mode of action of oxidation enzymes"[50] | ||
| 1956 | Андре Фредерик Курнан | САД | "for their discoveries concerning heart catheterization and pathological changes in the circulatory system"[51] | ||
| Вернер Форсман | Западна Германија | ||||
| Дикинсон В. Ричардс | САД | ||||
| 1957 | Даниел Бове | Италија | "for his discoveries relating to synthetic compounds that inhibit the action of certain body substances, and especially their action on the vascular system and the skeletal muscles"[52] | ||
| 1958 | Џорџ Велс Бидл | САД | "for their discovery that genes act by regulating definite chemical events"[53] | ||
| Едвард Лори Тејтум | САД | ||||
| Џошуа Ледерберг | САД | "for his discoveries concerning genetic recombination and the organization of the genetic material of bacteria"[53] | |||
| 1959 | Артур Корнберг | САД | "for their discovery of the mechanisms in the biological synthesis of ribonucleic acid and deoxyribonucleic acid"[54] | ||
| Северо Очоа | САД | ||||
| 1960 | Френк Макфарлан Бернет | Австралија | "for discovery of acquired immunological tolerance"[55] | ||
| Питер Брајан Медавар | Велика Британија | ||||
| 1961 | Џерџ фон Бекеши | САД | "for his discoveries of the physical mechanism of stimulation within the cochlea"[56] | ||
| 1962 |  | Франсис Крик | Велика Британија | "for their discoveries concerning the molecular structure of nucleic acids and its significance for information transfer in living material"[57] | |
 | Џејмс Д. Вотсон | САД | |||
| Морис Вилкинс | Нов Зеланд Велика Британија | ||||
| 1963 | Џон Кару Еклс | Австралија | "for their discoveries concerning the ionic mechanisms involved in excitation and inhibition in the peripheral and central portions of the nerve cell membrane"[58] | ||
| Алан Лојд Хочкин | Велика Британија | ||||
 | Ендру Хаксли | Велика Британија | |||
| 1964 | Конрад Блок | САД | "for their discoveries concerning the mechanism and regulation of the cholesterol and fatty acid metabolism"[59] | ||
| Феодор Линен | Германија | ||||
| 1965 | Франсоа Жакоб | Франција | "for their discoveries concerning genetic control of enzyme and virus synthesis"[60] | ||
| Андре Луоф | Франција | ||||
| Жак Моно | Франција | ||||
| 1966 | Пејтон Раус | САД | "for his discovery of tumour-inducing viruses"[61] | ||
| Чарлс Б. Хагинс | САД | "for his discoveries concerning hormonal treatment of prostatic cancer"[61] | |||
| 1967 | Рагнар Гранит | Шведска | "for their discoveries concerning the primary physiological and chemical visual processes in the eye"[62] | ||
| Халдан Кефер Хартлајн | САД | ||||
| Џорџ Волд | САД | ||||
| 1968 | Роберт В. Холи | САД | "for their interpretation of the genetic code and its function in protein synthesis"[63] | ||
 | Хар Гобинд Корана | САД | |||
 | Маршал В. Ниренберг | САД | |||
| 1969 |  | Макс Делбрик | САД | "for their discoveries concerning the replication mechanism and the genetic structure of viruses"[64] | |
| Алфред Херши | САД | ||||
| Салвадор Е. Лурија | САД | ||||
| 1970 | Џулијус Акселрод | САД | "for their discoveries concerning the humoral transmittors in the nerve terminals and the mechanism for their storage, release and inactivation"[65] | ||
| Улф фон Ојлер | Шведска | ||||
| Бернард Кац | Велика Британија | ||||
| 1971 | Ерл В. Садерланд Помладиот | САД | "for his discoveries concerning the mechanisms of the action of hormones"[66] | ||
| 1972 | Џералд М. Еделман | САД | "for their discoveries concerning the chemical structure of antibodies"[67] | ||
| Родни Р. Портер | Велика Британија | ||||
| 1973 | Карл фон Фриш | Германија | "for their discoveries concerning organization and elicitation of individual and social behaviour patterns"[68] | ||
 | Конрад Лоренц | Австрија | |||
| Николас Тинберген | Велика Британија | ||||
| 1974 | Алберт Клод | Белгија | "for their discoveries concerning the structural and functional organization of the cell"[69] | ||
| Кристијан де Дуве | Белгија | ||||
| Џорџ Емил Паладе | САД | ||||
| 1975 |  | Дејвид Балтимор | САД | "for their discoveries concerning the interaction between tumour viruses and the genetic material of the cell"[70] | |
| Ренато Дулбеко | САД | ||||
| Хауард Мартин Темин | САД | ||||
| 1976 | Барук Семјуел Блумберг | САД | "for their discoveries concerning new mechanisms for the origin and dissemination of infectious diseases"[71] | ||
| Даниел Карлтон Гајдусек | САД | ||||
| 1977 | Роже Гилмен | САД | "for their discoveries concerning the peptide hormone production of the brain"[72] | ||
| Ендру Шали | САД | ||||
| Розалин Јалоу | САД | "for the development of radioimmunoassays of peptide hormones"[72] | |||
| 1978 | Вернер Арбер | Швајцарија | "for the discovery of restriction enzymes and their application to problems of molecular genetics"[73] | ||
| Даниел Нејтанс | САД | ||||
 | Хамилтон О. Смит | САД | |||
| 1979 | Алан МекЛод Кормак | САД | "for the development of computer assisted tomography"[74] | ||
| Годфри Хаунсфилд | Велика Британија | ||||
| 1980 | Барух Бенасераф | САД | "for their discoveries concerning genetically determined structures on the cell surface that regulate immunological reactions"[75] | ||
| Жан Досе | Франција | ||||
| Џорџ Дејвис Снел | САД | ||||
| 1981 | Роџер В. Спери | САД | "for his discoveries concerning the functional specialization of the cerebral hemispheres"[76] | ||
| Дејвид Х. Хјубел | САД | "for their discoveries concerning information processing in the visual system"[76] | |||
| Торстен Н. Висел | Шведска | ||||
| 1982 | Суне Бергстром | Шведска | "for their discoveries concerning prostaglandins and related biologically active substances"[77] | ||
| Бент И. Самуелсон | Шведска | ||||
| Џон Роберт Вејн | Велика Британија | ||||
| 1983 | Барбара Маклинток | САД | "for her discovery of mobile genetic elements"[78] | ||
| 1984 | Нилс К. Јерн | Данска | "for theories concerning the specificity in development and control of the immune system and the discovery of the principle for production of monoclonal antibodies"[79] | ||
| Жорж Ј.Ф. Келер | Германија | ||||
| Сезар Милстајн | Аргентина Велика Британија | ||||
| 1985 |  | Мајкл Стјуарт Браун | САД | "for their discoveries concerning the regulation of cholesterol metabolism"[80] | |
 | Џозеф Л. Голдстајн | САД | |||
| 1986 |  | Стенли Коен | САД | "for their discoveries of growth factors"[81] | |
 | Рита Леви-Монталчини | Италија САД | |||
| 1987 | Сусуму Тонегава | Јапонија | "for his discovery of the genetic principle for generation of antibody diversity"[82] | ||
| 1988 | JЏејмс В. Блек | Велика Британија | "for their discoveries of important principles for drug treatment"[83] | ||
| Гертруда Б. Елион | САД | ||||
| Џорџ Х. Хичингс | САД | ||||
| 1989 | Џ. Мајкл Бишоп | САД | "for their discovery of the cellular origin of retroviral oncogenes"[84] | ||
| Харолд Е. Вармус | САД | ||||
| 1990 | Џозеф Е. Мари | САД | "for their discoveries concerning organ and cell transplantation in the treatment of human disease"[85] | ||
| Е. Донал Томас | САД | ||||
| 1991 |  | Ервин Нехер | Германија | "for their discoveries concerning the function of single ion channels in cells"[86] | |
| Берт Сакман | Германија | ||||
| 1992 | Едмонд Х. Фишер | Швајцарија САД | "for their discoveries concerning reversible protein phosphorylation as a biological regulatory mechanism"[87] | ||
| Едвин Г. Кребс | САД | ||||
| 1993 | Ричард Џ. Робертс | Велика Британија | "for their discoveries of split genes"[88] | ||
| Филип Ален Шарп | САД | ||||
| 1994 | Алфред Г. Гилман | САД | "for their discovery of G-proteins and the role of these proteins in signal transduction in cells"[89] | ||
| Мартин Родбел | САД | ||||
| 1995 | Едвард Б. Луис | САД | "for their discoveries concerning the genetic control of early embryonic development"[90] | ||
 | Кристијана Нилсен-Волхард | Германија | |||
 | Ерик Ф. Вајсхаус | САД | |||
| 1996 | Питер Ц. Доерти | Австралија | "for their discoveries concerning the specificity of the cell mediated immune defence"[91] | ||
| Ролф М. Цинкернагел | Швајцарија | ||||
| 1997 | Стенли Б. Прузинер | САД | "for his discovery of Prions - a new biological principle of infection"[92] | ||
| 1998 | Роберт Ф. Ферчгот | САД | "for their discoveries concerning nitric oxide as a signalling molecule in the cardiovascular system"[93] | ||
| Луис Игнаро | САД | ||||
 | Ферид Мурад | САД | |||
| 1999 | Гинтер Блобел | САД | "for the discovery that proteins have intrinsic signals that govern their transport and localization in the cell"[94] | ||
| 2000 | Арвид Карлсон | Шведска | "for their discoveries concerning signal transduction in the nervous system"[95] | ||
| Пол Грингард | САД | ||||
 | Ерик Р. Кандел | САД | |||
| 2001 | Лиланд Х. Хартвел | САД | "for their discoveries of key regulators of the cell cycle"[96] | ||
 | Тим Хант | Велика Британија | |||
 | Пол М. Нерс | Велика Британија | |||
| 2002 | Сидни Бренер | Велика Британија | "for their discoveries concerning 'genetic regulation of organ development and programmed cell death'"[97] | ||
| Х. Роберт Хорвиц | САД | ||||
 | Џон Е. Салстон | Велика Британија | |||
| 2003 | Пол Лотербер | САД | "for their discoveries concerning magnetic resonance imaging"[98] | ||
 | Питер Менсфилд | Велика Британија | |||
| 2004 | Ричард Аксел | САД | "for their discoveries of odorant receptors and the organization of the olfactory system"[99] | ||
| Линда Б. Бак | САД | ||||
| 2005 | Бари Џ. Маршал | Австралија | "for their discovery of the bacterium Helicobacter pylori and its role in gastritis and peptic ulcer disease"[100] | ||
| Робин Ворен | Австралија | ||||
| 2006 | Ендру Фајер | САД | "for their discovery of RNA interference - gene silencing by double-stranded RNA"[101] | ||
| Крејг Мело | САД | ||||
| 2007 |  | Марио Капеки | САД | "for their discoveries of principles for introducing specific gene modifications in mice by the use of embryonic stem cells."[102] | |
| Мартин Еванс | Велика Британија | ||||
| Оливер Смитиз | САД | ||||
| 2008 | Харолд цур Хаузен | Германија | "for his discovery of human papilloma viruses causing cervical cancer"[103] | ||
| Франсоаз Баре Синуси | Франција | „за откривањето на ХИВ-вирусот“[103] | |||
 | Лик Монтање | Франција | |||
| 2009 |  | Елизабет Блекберн |  САД Австралија | „за откривањето на како хромозомите се заштитени од теломери и ензимски теломерази“ | [104] |
 | Карол Грајдер | САД | |||
 | Џек Шостак | САД | |||
| 2010 | Роберт Едвардс |  Обединето Кралство | „за развојот на вонтелесното оплодување“ | [105] | |
| 2011 |  | Брус Бојтлер | САД | „за откритијата поврзани со вродениот имунолошки систем“ | [106] |
 | Жил Офман |  Франција | |||
| Ралф Стајман |  Канада | „за откривањето на дендритната клетка и нејзината улога во приспособливиот имунитет“ (awarded posthumously)[107][108] | [106] | ||
| 2012 |  | Џон Гердон | Обединето Кралство | „за откритието дека старите клетни можат да се репрограмираат за да станат плурипотентни“ | [109] |
 | Шинја Јамака |  Јапонија | |||
| 2013 | Џејмс Ротман | САД | „за откривањето на машинеријата на везикулниот промет — главен преносен систем кај клетките“ | [110] | |
 | Ренди Шекман | САД | |||
 | Томас Зидхоф | САД Германија | |||
| 2014 | _2014b.jpg) | Џон Окиф | САД Обединето Кралство | „за откритијата на клетки кои сочинуваат положбен систем во мозокот“ | [111] |
 | Меј-Брит Мозер |  Норвешка | |||
 | Едвард Мозер | Норвешка | |||
| 2015 |  | Вилијам Кемпбел |  Ирска САД | „за откривањето на нова терапија против зарази од прстенести црви“ | [112] |
 | Сатоши Омура | Јапонија | |||
 | Ту Јоујоу |  Кина | „за откривањето на нова терапија против маларија“ | [112] | |
| 2016 | .jpg) | Јошинори Осуми | Јапонија | „за откривањето на механизмите на автофагијата“ | [113] |
| 2017 | .jpg) | Џефри Хол | САД | „за откривањето на молекуларните системи кои раководат со биолошкиот часовник“ | [114] |
.jpg) | Michael Росбаш | САД | |||
.jpg) | Мајкл Јанг | САД | |||
| 2018 | .JPG) | Џејмс Елисон | САД | „за откривањето на терапија против рак со инхибиција на нагативна имуна регулација“ | [115] |
 | Тасуку Хонџо | Јапонија | |||
| 2019 | Вилијам Келин | САД | „за нивното откритие како клетките го утврдуваат кислородот и се приспособуваат на расположливата количина“ | [116] | |
 | Питер Ретклиф | Обединето Кралство | |||
| Грег Семенза | САД | ||||
| 2020 |  | Харви Алтер | САД | „за откривањето на вирусот хепатит Ц“ | [117] |
 | Мајкл Хоутон | Обединето Кралство | |||
| Чарлс Рајс | САД | ||||
Наводи
Надворешни врски
🔥 Top keywords: Главна страницаМакедонски претседателски избори (2024)Македонски парламентарни избори (2024)Специјална:БарајГордана Силјановска-ДавковаМакедонски парламентарни избори (2020)Карлес ПуџдемонСписок на македонски народни поговоркиОче нашСтево ПендаровскиСредоземно МореМакедонијаБилјана ВанковскаМочуриштеГоце ДелчевСпецијална:СкорешниПромениМасакр во СребреницаСкопјеМарија АнтоанетаЛокални избори во Македонија (2021)Министерство за животна средина и просторно планирањеСвети Кирил и МетодијЈане СанданскиКиро ГлигоровСвети Климент ОхридскиСкиентологијаБалканска приказна (ТВ-серија)Втора светска војнаБедија БеговскаДржавни празници во МакедонијаХемофилијаМакедонски претседателски избори (2019)Хороскопски знациГригор ПрличевПретседател на МакедонијаКонстантин МиладиновИзбори во МакедонијаМакедонска крвава свадбаНационален парк Галичица