Сахаровын шагнал

«Бодол санааны эрх чөлөөний» Сахаровын нэрэмжит шагнал (англи. Sakharov Prize for Freedom of Thought) - Европын парламентын 1988 онд бий болгож, Бодол санаа болон хүний эрхийн салбарт онцгой гавьяа байгуулсан хүн эсвэл байгууллага, хамт олонд жил бүр олгодог шагнал юм. Энэхүү шагналыг Зөвлөлтийн эрдэмтэн физикч, хүний эрхийг хамгаалагч, тэрс үзэлтэн Андрей Сахаровын нэрэмжит болгосон байна.

Шагналтнууд

Он	Дүрс	Шагналтан	Улс	Тэмдэглэл	Reference
1988		Нелсон Мандела	Өмнөд Африк	Апартеидын эсрэг тэмцэгч, сүүлд Өмнөд Африкийн Ерөнхийлөгч байсан.
1988		Анатолий Марченко	Зөвлөлт Холбоот Улс	Зөвлөлтийн тэрс үзэлтэн, хүний эрхийг хамгаалагч.
1989		Александер Дубчек/	Чехословак	Словакийн улс төрч, "Прагийн хавар"-ын үеэр коммунист дэглэмийг нурааж солих оролдлого хийсэн.
1990		Аун Сан Су Чи	Бирм	Шагналыг хүртэх үед Су Чи Мьянмарт цэргийн дэглэмийн эсрэг тайван тэмцэл өрнүүлж байсан сөрөг хүчний улстөрч, Ардчиллын төлөөх үндэсний лигийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан нэгэн байв. Тэрээр 15 жил гэрийн хорионд хоригдож байгаад 2013 онд суллагдсаныхаа дараа өөрийн биеэр ирж уг шагналыг авсан юм. 2020 онд Европын Парламентын Ерөнхийлөгч нарын бага хурал Су Чиг Рохинжа ард түмний эсрэг харгислал үйлдсэнийх нь төлөө Сахаровын шагналын нийгэмлэгээс албан ёсоор түдгэлзүүлсэн боловч өөрөө уг шагналыг буцааж өгөөгүй байна.
1991	-	Адем Демачи	Югослав	Косовогийн албани улс төрч, удаан хугацаанд улс төрийн хэргээр шоронд суусан.
1992		Маяа талбай дахь Эхчүүд	Аргентин	"Бохир дайн"-ы үед алга болсон хүүхдүүдийн эхчүүдийн холбоо.
1993		Ослобоженье	Бүгд Найрамдах Босни ба Херцоговина улс	Босни ба Херцоговинаг олон үндэстний улс байлгахын төлөө тэмцэж байсан хэвлэл
1994	Т.Насрин	Таслима Насрин	Бангладеш	Эмч байсан, эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө зохиолч.
1995	Лейлй Зана	Лейла Зана	Турк	Туркийн зүүн өмнөд нутгийн курд гаралтай улстөрч, Курдийн ажилчны намын гишүүн байсан хэргээр 15 жил хоригдсон.
1996		Вей Жиншенг	БНХАУ	Хятадын Ардчиллын хөдөлгөөний идэвхтэн.
1997		Салима Гезали	Алжир	Сэтгүүлч, нийтлэлч, Алжир дахь эмэгтэйчүүдийн болон хүний эрх, ардчиллын төлөө тэмцэгч
1998		Ибрахим Ругова	Хуучин Югославын Бүгд Найрамдах Улс	Косовогийн албани улс төрч, Косовогийн анхны ерөнхийлөгч
1999		Шанана Гусмао	Зүүн Тимор	Хуучин цэргийн зүтгэлтэн, Зүүн Тиморын анхны ерөнхийлөгч
2000	-	¡Баста Яа!	Испани	Терроризмын эсрэг янз бүрийн улс төрийн үзэл бодолтой хүмүүсийг нэгтгэдэг байгууллага
2001		Нурит Пелед-Элханан	Израил	Энх тайвны төлөө зүтгэлтэн
	-	Иззат Газзави	Палестин	Зохиолч, профессор.
		Дом Закариас Камвенхо	Ангола	Хамба лам, энх тайвны төлөө зүтгэлтэн
2002	-	Освальдо Паяа	Куба	Кубын улс төрийн тэрс үзэлтэн.
2003		Кофи Аннан	Гана	Нобелийн энх тайвны шагналт, НҮБ-ын долоо дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга.
2003		Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага
2004	-	Беларусийн Сэтгүүлчдийн Холбоо	Беларусь	"Үг хэлэх эрх чөлөө, мэдээлэл хүлээн авах, түгээх эрхийг хангах, сэтгүүл зүйн мэргэжлийн стандартыг сурталчлах зорилготой" төрийн бус байгууллага.
2005		Цагаан хувцастай эмэгтэйчүүд	Куба	Тэрс үзэлтнүүдийн гэр бүл, хамаатан эмэгтэйчүүдийн сөрөг хүчний хөдөлгөөн.
		Хил хязгааргүй сурвалжлагчид
	Францад төвтэй, хэвлэлийн эрх чөлөөг хамгаалдаг төрийн бус байгууллага
	Хаува Ибрахим	Нигери	Хүний эрхийн хуульч
2006		Алаксандар Милинкьевич	Беларусь	2006 оны Беларусийн ерөнхийлөгчийн сонгуульд сөрөг хүчний Беларусийн Нэгдсэн Ардчилсан Хүчнээс дэвшиж өрсөлдсөн улс төрч
2007		Салих Махмуд Осман	Судан	Хүний эрхийн хуульч
2008		Ху Жиа	БНХАУ	БНХАУ-ын идэвхтэй тэрс үзэлтэн.
2009		Мемориал	ОХУ	Олон улсын иргэний эрх ба түүхэн дурсгалын нийгэмлэг
2010		Гильермо Фариняс	Куба	Эмч, сэтгүүлч, улс төрийн тэрс үзэлтэн.
2011		Асмаа Махфуз	Египет	Арабын ард түмний таван төлөөлөгч, тэдний эрх чөлөө, хүний эрхийн төлөөх тэмцлийг хүлээн зөвшөөрч, дэмжсэн байна.
		Ахмед ал-Сенусси	Ливи
		Разан Зайтунех	Сири
		Али Фарзат	Сири
	-	Мохамед Буазизи	Тунис
2012		Жафар Панахи	Иран	Ираны тэмцэгчид, хуульч Сотудех болон кино найруулагч Панахи
2012		Насрин Сотудех	Иран
2013		Малала Юсафзай	Пакистан	Эмэгтэйчүүдийн эрх, боловсролын төлөө тэмцэгч
2014		Денис Муквеге	Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс	Хүчирхийллийн золиос болсон хохирогчдыг эмчилдэг эмэгтэйчүүдийн эмч
2015		Раиф Бадави	Саудын Араб	Саудын Арабын зохиолч, "Free Saudi Liberals" цахим хуудас үүсгэгч.
2016		Надиа Мурад	Ирак	Ирак ба Левантын Исламын Улсад барьцаалагдаж байсан, язиди үндэстний хүний эрхийн төлөө тэмцэгчид
2016		Ламияа Ажи Башар	Ирак
2017		Венесуэлийн Ардчилсан сөрөг хүчин	Венесуэл	Тус улсын Үндэсний Ассамблейн гишүүд болон хүний эрхийн "Foro Penal Venezolano" ТББ-ын жагсаалтад багтсан бүх улс төрийн хоригдлуудыг Леопольдо Лопес, Хулио Боргес, Антонио Ледезма, Даниэль Себаллос, Йон Гойкочеа, Лорент Салех, Альфредо Рамос, Андреа Гонзалес нар төлөөлсөн. Энэхүү шагналыг "Николас Мадурогийн засгийн газрын хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг тэмцэгч оюутнууд болон эсэргүүцэгчдийн эр зоригийг" шагнаж, Европын "Нэгдсэн зүүн-Нордикийн ногоон зүүний парламентын бүлгээс" бойкот зарлав.
2018		Олег Сенцов	Украин	Кино найруулагч, Орос болон дэлхийн бусад өнцөг булан бүрд хоригдож буй улс төрийн хоригдлуудыг суллахын төлөөх тэмцлийн бэлгэ тэмдэг.
2019		Ильхам Тохти	БНХАУ	Уйгурын эдийн засагч, эрдэмтэн, хүний эрхийн төлөө тэмцэгч.
2020		Беларусь улсын Ардчилсан сөрөг хүчин	Беларусь	Беларусийн ардчилсан сөрөг хүчнийг Зохицуулах зөвлөл төлөөлж, Светлана Тихановская, Светлана Алексиевич, Мария Калесникава, Волха Кавалкова, Вераника Цапкала, улс төр, иргэний нийгмийн зүтгэлтнүүд болох Сиархей Тихановский, Алесь Белиацкий, Сергей Дилевский, Степан Пуцыла, Микола Статкиевич нар.
2021		Алексей Навальный	ОХУ	ОХУ-ын Сөрөг хүчний улс төрч, авлигын эсрэг тэмцэгч
2022		Украины ард түмэн	Украин	2022 онд Оросууд Украинд түрэмгийлсний дараа "ардчилал, эрх чөлөө, хууль дээдлэх ёсыг хамгаалж буй" украины ард түмэн шагнагджээ.
2023		Махса Амини	Иран	Махса Аминигийн сэжиг бүхий үхэл "Эмэгтэй хүн, Амьдрал, Эрх чөлөө" уриан дор олныг хамарсан тэмцэл, жагсаал цуглааныг эхлүүлсэн юм.^[1]	^[1]
2023		Эмэгтэй хүн, Амьдрал, Эрх чөлөө Хөдөлгөөн	Иран		^[1]

[1]