Nagroda Sacharowa

Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli
	; Wręczenie nagrody Malali Yousafzai w 2013 roku
Nagroda za	walka na rzecz prawa człowieka i wolności
Przyznający	Parlament Europejski
Organizacja	Unia Europejska
Lokalizacja	Strasburg, Francja
Pierwsze rozdanie	1988
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Nagroda Sacharowa, pełna nazwa: Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli – wyróżnienie przyznawane dla jednej lub kilku osobistości, lub też grupy osób szczególnie zasłużonych w walce na rzecz praw człowieka i wolności. Nagroda ustanowiona w grudniu 1988 przez Parlament Europejski i nazwana na cześć radzieckiego naukowca oraz działacza politycznego Andrieja Sacharowa.

Nagroda Sacharowa przyznawana jest zwykle w październiku. Nominacji może udzielić grupa polityczna lub przynajmniej 40 posłów Parlamentu Europejskiego. Komisja do Spraw Zagranicznych i Komisja Rozwoju poprzez głosowanie wybierają trzech finalistów z listy nominowanych, następnie Konferencja Przewodniczących PE wybiera laureata.

Podczas pierwszej edycji nagroda została przyznana Nelsonowi Mandeli i Anatolijowi Marczenko ex aequo. W 1990 nagrodę przyznano Aung San Suu Kyi, która nie mogła jej odebrać aż do 2013 roku, ponieważ przebywała w więzieniu w Birmie. W 2020 postanowiono odebrać jej to wyróżnienie m.in. „za wspieranie masakry ludności muzułmańskiej Rohindżów w Mijanmie”^[1]. Nagrodę przyznaje się również organizacjom. Pierwszą z nich, która została uhonorowana była argentyńska Matki z Plaza de Mayo w 1992. Pięciu laureatów otrzymało później Pokojową Nagrodę Nobla – kolejno: Nelson Mandela, Aung San Suu Kyi, Malala Yousafzai, Denis Mukwege i Nadia Murad.

Laureaci

Rok		Kraj	Uwagi
1988	Nelson Mandela^[2]	Południowa Afryka
1988	Anatolij Marczenko^[3]	ZSRR	nagroda przyznana pośmiertnie
1989	Alexander Dubček^[4]	Słowacja
1990	Aung San Suu Kyi^[5]	Mjanma	wykluczona z grona laureatów we wrześniu 2020 r.^[6]
1991	Adem Demaçi^[7]	Kosowo
1992	Matki z Plaza de Mayo^[8]	Argentyna
1993	dziennik Oslobođenje^[9]	Bośnia i Hercegowina
1994	Taslima Nasrin^[10]	Bangladesz
1995	Leyla Zana^[11]	Turcja
1996	Wei Jingsheng^[12]	Chińska Republika Ludowa
1997	Salima Ghezali^[13]	Algieria
1998	Ibrahim Rugova^[14]	Kosowo
1999	Xanana Gusmão^[15]	Timor Wschodni
2000	¡Basta Ya!^[16]	Hiszpania
2001	Nurit Peled^[17]	Izrael
	Izzat Ghazzawi^[18]	Palestyna
	Zacarias Kamwenho^[19]	Angola
2002	Oswaldo Payá^[20]	Kuba
2003	Organizacja Narodów Zjednoczonych^[21]
2003	Kofi Annan^[21]	Ghana
2004	Białoruskie Stowarzyszenie Dziennikarzy^[22]	Białoruś
2005	Kobiety w Bieli^[23]	Kuba
	Reporterzy bez Granic^[24]
	Hauwa Ibrahim^[25]	Nigeria
2006	Alaksandr Milinkiewicz^[26]	Białoruś
2007	Salih Mahmoud Osman^[27]	Sudan
2008	Hu Jia^[28]	Chińska Republika Ludowa
2009	Stowarzyszenie Memoriał^[29]	Rosja
2010	Guillermo Fariñas^[30]	Kuba
2011	Mohamed Bouazizi^[31]	Tunezja	nagroda przyznana pośmiertnie
	Asma Mahfuz^[32]	Egipt
	Ahmad as-Sanusi^[33]	Libia
	Razan Zajtuna^[34]	Syria
	Ali Farzat^[35]	Syria
2012	Dżafar Panahi^[36]	Iran
2012	Nasrin Sotude^[37]	Iran
2013	Malala Yousafzai^[38]	Pakistan
2014	Denis Mukwege^[39]	Demokratyczna Republika Konga
2015	Raif Badawi^[40]	Arabia Saudyjska
2016	Nadia Murad^[41]	Irak
2016	Lamiya Aji Bashar^[41]	Irak
2017	opozycja demokratyczna w Wenezueli^[42]	Wenezuela
2018	Ołeh Sencow^[43]	Ukraina
2019	Ilham Tohti^[44]	Chińska Republika Ludowa
2020	Demokratyczna opozycja na Białorusi^[45]	Białoruś	Jako reprezentanta opozycji wskazano Radę Koordynacyjną ds. Przekazania Władzy na Białorusi^[46].
2021	Aleksiej Nawalny^[47]	Rosja
2022	Naród ukraiński^[48]	Ukraina
2023	Mahsa Jina Amini i ruch „Kobieta, Życie, Wolność”^[49]	Iran	nagroda przyznana pośmiertnie

Przypisy

Linki zewnętrzne

Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli [online], Parlament Europejski [dostęp 2016-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-29] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]