Hadiah Sakharov

Hadiah Sakharov untuk Kebebasan Berfikir
Hadiah Sakharov untuk Kebebasan Berfikir
	Upacara penganugerahan 1990 kepada Aung San Suu Kyi dalam Parlimen Strasbourg pada tahun 2013.
Negara	Kesatuan Eropah, Perancis
Disampaikan oleh	Parlimen Eropah
Ganjaran	€50,000
Anugerah pertama	1988
Kini dipegang oleh	Oleg Sentsov
Laman web rasmi	Official website

Hadiah Sakharov untuk Kebebasan Berfikir, atau lebih dikenali sebagai Hadiah Sakharov, menghargai individu dan kumpulan orang yang telah mendedikasikan hidup mereka untuk mempertahankan hak asasi manusia dan kebebasan berfikir.^[2] Dinamakan semperna nama seorang saintis dan pembangkang Rusia, Andrei Sakharov, hadiah ini diperkenalkan pada Disember 1988 oleh Parlimen Eropah.^[2] Satu senarai pendek pencalonan dikeluarkan setiap tahun oleh Jawatankuasa Hal Ehwal Luar dan Jawatankuasa Pembangunan, dengan pemenang diumumkan pada bulan Oktober.^[1] Hadiah turut disertakan dengan wang tunai sebanyak €50,000.^[1] Hadiah pertama diberikan kepada Nelson Mandela (Afrika Selatan) dan dari Rusia Anatoly Marchenko. Pada tahun 1990 pula, hadiah diberikan kepada Aung San Suu Kyi, namun beliau hanya dapat menerima hadiah tersebut pada tahun 2013 akibat pemeranjaan beliau di Burma.^[3] Selain individu, hadiah turut pernah diberikan kepada organisasi dan Mothers of the Plaza de Mayo dari Argentina telah memenangi pada tahun 1992. Tiga orang penerima Sakharov turut menerima Hadiah Keamanan Nobel iaitu Nelson Mandela, Aung San Suu Kyi, dan Malala Yousafzai.^[4] Razan Zaitouneh yang menerima hadiah ini pada tahun 2011 telah diculik pada tahun 2013 dan masih belum ditemui.^[5]

Pada tahun 2017, Hadiah Sakharov diberikan kepada Pembangkang Demokratik di Venezuela. Presiden Parlimen Eropah, Antonio Tajani menyatakan hadiah ini mengesahkan sokongan Kesatuan Eropah yang "tidak berbelah bahagi kepada perhimpunan kebangsaan Venezuela yang dipilih secara demokratik" akan menyeru "peralihan damai kepada demokrasi yang rakyat Venezuela mahukan."^[6] Hadiah itu dilihat sebagai memberi ganjaran kepada "keberanian aktivis pelajar dan penunjuk perasaan dalam menghadapi penindasan oleh kerajaan Nicolas Maduro".^[7]

Penerima

Tahun	Penerima	Kerakyatan	Nota	Rujukan
1988	Nelson Mandela	Afrika Selatan	Aktivis anti-apartheid dan kemudian Presiden Afrika Selatan	^[8]
1988	Anatoly Marchenko (posthumously)	Kesatuan Soviet	Aktivis pembangkang dan aktivis hak asasi manusia Soviet	^[8]
1989	Alexander Dubček	Czechoslovakia	Ahli politik Slovak	^[8]
1990	Aung San Suu Kyi	Myanmar	Ahli politik pembangkang dan bekas Setiausaha Agung Liga Kebangsaan untuk Demokrasi	^[9]
1991	Adem Demaçi	Yugoslavia	Ahli politik Kosovo Albania dan tahanan politik	^[8]
1992	Mothers of the Plaza de Mayo	Argentina	Persatuan ibu-ibu Argentina yang anaknya hilang semasa Perang Kotor	^[9]
1993	Oslobođenje	Bosnia dan Herzegovina	Surat khabar pipular yang mempertahankan Bosnia dan Herzegovina sebagai negara multi-etnik	^[9]
1994	Taslima Nasrin	Bangladesh	Bekas doktor, penulis feminis	^[9]
1995	Leyla Zana	Turki	Ahli politik dari keturunan Kurdish dari Turki Tenggara, yang dipenjarakan selama 10 tahun	^[8]
1996	Wei Jingsheng	Republik Rakyat China	Aktivis dalam gerakan demokrasi China	^[9]
1997	Salima Ghezali	Algeria	Wartawan dan penulis, aktivis hak asasi wanita, hak asasi manusia dan demorasi di Algeria	^[9]
1998	Ibrahim Rugova	FR Yugoslavia	Ahli politik Albania, Presiden pertama Kosovo	^[8]
1999	Xanana Gusmão	Timor Leste	Bekas militan yang menjadi Presiden pertama Timor Leste	^[10]
2000	¡Basta Ya!	Sepanyol	Organisasi yang menyatukan individu dari pelbagai kedudukan politik yang menentang keganasan	^[11]
2001	Nurit Peled-Elhanan	Israel	Aktivis keamanan	^[8]
	Izzat Ghazzawi	Palestin	Penulis , profesor
	Dom Zacarias Kamwenho	Angola	Uskup Agung dan aktivis keamanan
2002	Oswaldo Payá	Cuba	Aktivis politik dan pembangkang	^[12]
2003	Kofi Annan	Ghana	Penerima Hadiah Keamanan Novel dan Setiausaha Agung PBB yang ke-7	^[8]
2003	PBB	N/A (International)		^[8]
2004	Persatuan Wartawan Belarusia	Belarus	Organisasi bukan kerajaan "yang bertujuan untuk memastikan kebebasan bersuara dan hak menerima dan mengedarkan maklumat dan mempromosikan piawaian kewartawanan profesional"	^[13]
2005	Ladies in White	Cuba	Gerakan pembangkang, ahli keluarga/saudara pembangkang yang dipenjarakan	^[14]
	Reporters Without Borders	N/A (Antarabangsa)	Pertubuhan bukan kerajaan berpangkalan di Perancis yang menganjurkan kebebasan akhbar	^[14]
	Hauwa Ibrahim	Nigeria	Peguam hak asasi manusia	^[14]
2006	Alaksandar Milinkievič	Belarus	Ahli politik yang dipilih oleh Angkatan Demokratik Bersatu Belarus sebagai calon bersama pembangkang dalam pilihan raya presiden 2006	^[15]
2007	Salih Mahmoud Osman	Sudan	Peguam hak asasi manusia	^[9]
2008	Hu Jia	Republik Rakyat China	Aktivis dan pembangkang	^[16]
2009	Memorial	Rusia	Pertubuhan hak asasi manusia dan sejarah antarabangsa	^[17]
2010	Guillermo Fariñas	Cuba	Doktor, wartawan dan ahli politik pembangkang	^[18]
2011	Asmaa Mahfouz	Mesir	Lima wakil rakyat Arab, sebagai pengiktirafan dan sokongan pemanduan mereka untuk kebebasan dan hak asasi manusia.	^[19]
	Ahmed al-Senussi	Libya
	Razan Zaitouneh	Syria
	Ali Farzat	Syria
	Mohamed Bouazizi (posthumously)	Tunisia
2012	Jafar Panahi	Iran	Aktivis Iran, Sotoudeh merupakan seorang peguam dan Panahi ialah pengarah filem.	^[20]^[21]
2012	Nasrin Sotoudeh	Iran		^[20]^[21]
2013	Malala Yousafzai	Pakistan	Kempen untuk hak dan pendidikan wanita	^[22]
2014	Denis Mukwege	Republik Demokratik Congo	Ahli ginekologi yang merawat mangsa pemerkosaan berkumpulan	^[23]
2015	Raif Badawi	Arab Saudi	Penulis dan aktivis Arab Saudi serta pencipta laman web Free Saudi Liberals	^[24]
2016	Nadia Murad Basee	Iraq	Aktivis hak asasi manusia Yazidi	^[25]
2016	Lamiya Aji Bashar	Iraq	Aktivis hak asasi manusia Yazidi	^[25]
2017	Pembangkang Demokrasi di Venezuela	Venezuela	Julio Borges bersama-sama banduan dan aktivis politik dari Venezuala yang terdiri daripada Leopoldo López, Antonio Ledezma, Daniel Ceballos, Yon Goicoechea, Lorent Saleh, Alfredo Ramos dan Andrea González	^[6]
2018	Oleg Sentsov	Ukraine	Pengarah filem, merupakan simbol kepada perjuangan untuk membebaskan tahanan politik yang ditahan di Rusia dan di seluruh dunia
2019	Ilham Tohti	Republik Rakyat China	Ahli ekonomi Uyghur, cendekiawan, dan aktivis hak asasi manusia
2020	Pembangkang demokratik di Belarus	Belarus	Pembangkang demokratik Belarus yang diwakili oleh Majlis Penyelarasan, inisiatif Sviatlana Tsikhanouskaya, Svetlana Alexievich, Maria Kalesnikava, Volha Kavalkova dan Veranika Tsapkala, dan tokoh politik dan masyarakat sivil - Siarhei Tsikhanouski, Ales Bialiatski, Sergei Dylevsky, Stsiapan Putkevichkola dan Mi
2021	Alexei Navalny	Rusia	Ahli politik pembangkang dan aktivis anti-rasuah
2022	Rakyat Ukraine	Ukraine	Dianugerahkan kepada rakyat Ukraine yang "melindungi demokrasi, kebebasan dan kedaulatan undang-undang" berikutan pencerobohan Rusia ke atas Ukraine pada 2022.
2023	Mahsa Amini, Wanita, Kehidupan, pergerakan Kebebasan	Iran	Kematian Mahsa Amini dalam keadaan yang mencurigakan membawa kepada protes yang meluas, selalunya di bawah slogan Woman, Life, Freedom
^[26]

Rujukan

Pautan luar

"Sakharov Prize for Freedom of Thought". European Parliament. 1 December 2013. Dicapai pada 21 October 2016.
"Sakharov Prize Network". European Parliament. 1 December 2013. Dicapai pada 21 October 2016.
"20 years of the Sakharov Prize: rewarding courage, self-sacrifice". European Parliament. 1 December 2008. Dicapai pada 22 October 2010.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]