รางวัลโนเบลสาขาเคมี
รางวัลโนเบลสาขาเคมี (สวีเดน: Nobelpriset i kemi, อังกฤษ: Nobel Prize in Chemistry) เป็นรางวัลมอบโดยราชบัณฑิตยสถานด้านวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดนเป็นประจำทุกปีแก่นักวิทยาศาสตร์ในสาขาต่าง ๆ ของเคมี รางวัลนี้เป็นหนึ่งในห้ารางวัลโนเบลซึ่งก่อตั้งจากความประสงค์ของอัลเฟรด โนเบลใน ค.ศ. 1895 (พ.ศ. 2438) เพื่อมอบให้แก่ผู้อุทิศตนอย่างโดดเด่นในสาขาเคมี ฟิสิกส์ วรรณกรรม สันติภาพ และสรีรวิทยาหรือการแพทย์ มูลนิธิโนเบลเป็นผู้รับผิดชอบรางวัลนี้ และผู้มอบรางวัลคือคณะกรรมการโนเบลอันประกอบด้วยสมาชิก 5 คนที่เลือกโดยราชบัณฑิตยสถานด้านวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน
รางวัลโนเบลสาขาเคมี | |
---|---|
(สวีเดน: Nobelpriset i kemi) | |
รางวัลสำหรับ | ผลงานที่โดดเด่นในด้านเคมี |
ที่ตั้ง | สต็อกโฮล์ม |
ประเทศ | ประเทศสวีเดน |
จัดโดย | ราชบัณฑิตยสถานวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน |
รางวัล | 11 ล้านครูนาสวีเดน (2023)[1] |
รางวัลแรก | 1901 |
ผู้รับรางวัล | มูนกี บาแวนดี, หลุยส์ อี. บรูส และอะเลกเซย์ เอคิมอฟ (2023) |
รางวัลมากที่สุด | เฟรเดอริก แซงเงอร์ และคาร์ล แบร์รี ชาร์เพลส (2) |
เว็บไซต์ | nobelprize |
รางวัลโนเบลสาขาเคมีครั้งแรกมอบในปี ค.ศ. 1901 (พ.ศ. 2444) แก่ยาโกบัส เฮนริกุส ฟานติฮุฟฟ์ จากประเทศเนเธอร์แลนด์ "สำหรับการค้นพบกฎของพลศาสตร์เคมีและแรงดันออสโมติกในสารละลาย" การมอบรางวัลจัดขึ้นในวันที่ 10 ตุลาคมของทุกปีที่สต็อกโฮล์มเพื่อระลึกถึงการเสียชีวิตของอัลเฟรด โนเบล
รายนามผู้ได้รับรางวัล
ตารางดังต่อไปนี้เป็นรายนามผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมีเรียงตามปีที่มอบรางวัล โดยเริ่มจากปี ค.ศ. 1901 เป็นต้นไป และใช้ข้อมูลพื้นฐานตามคณะกรรมการรางวัลโนเบล
พ.ศ. 2444–2453 (ค.ศ. 1901–1910)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2444 (1901) | ยาโกบึส แฮ็นรีกึส วันต์โฮฟฟ์ (Jacobus Henricus van 't Hoff) | เนเธอร์แลนด์ | "สำหรับการค้นพบกฎพลศาสตร์เคมีและแรงดันออสโมติกในสารละลาย" | |
2445 (1902) | แฮร์มัน เอมิล ฟิชเชอร์ (Hermann Emil Fischer) | เยอรมนี | "สำหรับผลงานด้านการสังเคราะห์น้ำตาลและพิวรีน" | |
2446 (1903) | สวานเต ออกัส อาร์เรเนียส (Svante August Arrhenius) | สวีเดน | "สำหรับทฤษฎีการแตกตัว (dissociation) ของอิเล็กโทรไลต์" | |
2447 (1904) | เซอร์ วิลเลียม แรมเซย์ (Sir William Ramsay) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการค้นพบแก๊สมีสกุลในอากาศ และความพยายามจัดธาตุดังกล่าวลงในตารางธาตุ" | |
2448 (1905) | โยฮัน ฟรีดริช วิลเฮล์ม อด็อล์ฟ ฟ็อน เบเออร์ (Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer) | เยอรมนี | "สำหรับความก้าวหน้าด้านเคมีอินทรีย์และอุตสาหกรรมเคมี จากผลงานเรื่องสีย้อมจากวัตถุอินทรีย์และสารประกอบไฮโดรอะโรมาติก" | |
2449 (1906) | อ็องรี มัวซ็อง (Henri Moissan) | ฝรั่งเศส | "สำหรับการวิจัยและแยกธาตุฟลูออรีนออกจากสารประกอบ และสำหรับเตาไฟฟ้า (electric arc furnace, EAF) อันตั้งตามชื่อของท่าน" | |
2450 (1907) | เอดูอาร์ท บูคเนอร์ (Eduard Buchner) | เยอรมนี | "สำหรับงานวิจัยทางชีวเคมีและการค้นพบกระบวนการหมักแบบไม่ใช้เซลล์" | |
2451 (1908) | เออร์เนสต์ รูเทอร์ฟอร์ด (Ernest Rutherford) | สหราชอาณาจักร นิวซีแลนด์ | "สำหรับการวิจัยการสลายตัวของธาตุเคมี และศาสตร์เคมีด้านสารกัมมันตรังสี" | |
2452 (1909) | วิลเฮล์ม ออสท์วัลท์ (Wilhelm Ostwald) | เยอรมนี | "สำหรับผลงานด้านตัวเร่งปฏิกิริยา และการวิจัยที่นำไปสู่หลักการพื้นฐานในเรื่องสมดุลเคมีและอัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี" | |
2453 (1910) | อ็อทโท วัลลัค (Otto Wallach) | เยอรมนี | "สำหรับงานริเริ่มเรื่องสารประกอบอะลิไซคลิก (alicyclic compounds) ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อศาสตร์เคมีอินทรีย์และอุตสาหกรรมเคมี" |
พ.ศ. 2454–2463 (ค.ศ. 1911–1920)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2454 (1911) | มารี กูว์รี (Maria Skłodowska-Curie) | โปแลนด์ ฝรั่งเศส | "สำหรับการค้นพบธาตุเรเดียมและพอโลเนียม โดยการทำให้เรเดียมแตกสลาย รวมทั้งการศึกษาธรรมชาติและสารประกอบของธาตุดังกล่าว" | |
2455 (1912) | วิกตอร์ กรีญาร์ (Victor Grignard) | ฝรั่งเศส | "สำหรับการค้นพบกริกนาร์ดรีเอเจนต์ (Grignard reagent) ทำให้ศาสตร์เคมีอินทรีย์พัฒนาไปอย่างรวดเร็ว" | |
ปอล ซาบัตเย (Paul Sabatier) | ฝรั่งเศส | "สำหรับการคิดค้นกระบวนการไฮโดรจีเนชันสารประกอบอินทรีย์จากโลหะที่สลายตัวโดยละเอียด" | ||
2456 (1913) | อัลเฟรท แวร์เนอร์ (Alfred Werner) | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับผลงานเกี่ยวกับพฤติกรรมการสร้างพันธะของอะตอมในโมเลกุล ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อศาสตร์เคมีอนินทรีย์" | |
2457 (1914) | ธีโอดอร์ วิลเลียม ริชาดส์ (Theodore William Richards) | สหรัฐ | "สำหรับผลงานการตรวจวัดน้ำหนักอะตอมของธาตุจำนวนมาก" | |
2458 (1915) | ริชาร์ท มาร์ทีน วิลชเท็ทเทอร์ (Richard Martin Willstätter) | เยอรมนี | "สำหรับผลงานค้นคว้าด้านรงควัตถุในพืช โดยเฉพาะคลอโรฟิลล์" | |
2459 (1916) | ||||
2460 (1917) | ||||
2461 (1918) | ฟริทซ์ ฮาเบอร์ (Fritz Haber) | เยอรมนี | "สำหรับการค้นพบวิธีการสังเคราะห์แอมโมเนีย" | |
2462 (1919) | ||||
2463 (1920) | วัลเทอร์ แฮร์มัน แนนสท์ (Walther Hermann Nernst) | เยอรมนี | "สำหรับผลงานด้านอุณหพลศาสตร์" |
พ.ศ. 2464–2473 (ค.ศ. 1921–1930)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2464 (1921) | เฟรเดอริก ซอดดี (Frederick Soddy) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับผลงานด้านสารกัมมันตรังสีและงานวิจัยเรื่องไอโซโทป" | |
2465 (1922) | ฟรานซิส วิลเลียม แอสตัน (Francis William Aston) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการค้นพบไอโซโทปของธาตุที่ไม่ใช่ธาตุกัมมันตรังสีจำนวนมาก และการคิดค้นกฎของเลขจำนวนเต็ม" | |
2466 (1923) | ฟริทซ์ เพรเกิล (Fritz Pregl) | ออสเตรีย | "สำหรับการคิดค้นวิธีการวิเคราะห์ไมโคร (microanalysis) สำหรับสารอินทรีย์" | |
2467 (1924) | ||||
2468 (1925) | ริชาร์ด อดอล์ฟ ซิกมอนดี (Richard Adolf Zsigmondy) | เยอรมนี | "สำหรับการสาธิตเรื่องธรรมชาติของสารละลายคอลลอยด์และวิธีที่ใช้ในการสาธิต อันเป็นรากฐานสำคัญของเคมีคอลลอยด์สมัยใหม่" | |
2469 (1926) | เทออดอร์ สเวดแบร์ย (Theodor Svedberg) | สวีเดน | "สำหรับผลงานด้านระบบกระจายตัว (disperse systems) (ประกอบด้วยสารแขวนลอย คอลลอยด์ และสารละลาย)" | |
2470 (1927) | ไฮน์ริช อ็อทโท วีลันท์ (Heinrich Otto Wieland) | เยอรมนี | "สำหรับการวิจัยเรื่องกรดน้ำดีและสสารที่เกี่ยวข้อง" | |
2471 (1928) | อด็อล์ฟ อ็อทโท ไรน์ฮอลท์ วินเดาส์ (Adolf Otto Reinhold Windaus) | เยอรมนี | "สำหรับการวิจัยเกี่ยวกับสเตอรอลและความเชื่อมโยงระหว่างสารดังกล่าวกับวิตามิน" | |
2472 (1929) | อาร์เธอร์ ฮาร์เดน (Arthur Harden) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการศึกษาเรื่องการหมักน้ำตาลและเอนไซม์ที่ใช้ในกระบวนการดังกล่าว" | |
ฮันส์ ฟอน ออยเลอร์-เชลปิน (Hans von Euler-Chelpin) | สวีเดน | |||
2473 (1930) | ฮันส์ ฟิชเชอร์ (Hans Fischer) | เยอรมนี | "สำหรับการวิจัยส่วนประกอบของเฮมีน (haemin) และคลอโรฟิลล์ โดยเฉพาะการสังเคราะห์เฮมีน" |
พ.ศ. 2474–2483 (ค.ศ. 1931–1940)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2474 (1931) | คาร์ล บอช (Carl Bosch) | เยอรมนี | "สำหรับส่วนร่วมในการคิดค้นและพัฒนาวิธีการเคมีความดันสูง" | |
ฟรีดริช แบร์กิอุส (Friedrich Bergius) | เยอรมนี | |||
2475 (1932) | เออร์วิง แลงมิวร์ | สหรัฐ | "สำหรับผลงานในด้านเคมีพื้นผิว (surface chemistry)" | |
2476 (1933) | ||||
2477 (1934) | แฮโรลด์ เคลย์ตัน ยูเรย์ (Harold Clayton Urey) | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบไฮโดรเจนหนัก" (ปัจจุบันรู้จักกันในชื่อ ดิวเทอเรียม) | |
2478 (1935) | เฟรเดริก ฌอลีโย-กูว์รี (Frédéric Joliot-Curie) | ฝรั่งเศส | "สำหรับผลงานการสังเคราะห์ธาตุกัมมันตรังสีชนิดใหม่" | |
อีแรน ฌอลีโย-กูว์รี (Irène Joliot-Curie) | ฝรั่งเศส | |||
2479 (1936) | Petrus (Peter) Josephus Wilhelmus Debye | เนเธอร์แลนด์ | "สำหรับผลงานเกี่ยวกับโครงสร้างโมเลกุล โดยการศึกษาไดโพลโมเมนต์และการเลี้ยวเบนของรังสีเอกซ์และอิเล็กตรอนในแก๊ส" | |
2480 (1937) | นอร์แมน ฮาเวิร์ธ (Norman Haworth) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับผลงานด้านการศึกษาคาร์โบไฮเดรตและวิตามินซี" | |
เพาล์ คาร์เรอร์ (Paul Karrer) | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับผลงานด้านการศึกษาแคโรทีนอยด์ ฟลาวิน วิตามินเอ และวิตามินบี 2" | ||
2481 (1938) | ริชาร์ท คูห์น (Richard Kuhn) | ไรช์เยอรมัน | "สำหรับผลงานด้านการศึกษาแคโรทีนอยด์และวิตามิน" | |
2482 (1939) | อาด็อล์ฟ บูเทอนันท์ (Adolf Butenandt) | ไรช์เยอรมัน | "สำหรับผลงานด้านการศึกษาฮอร์โมนเพศ" | |
เลโอพ็อลท์ รูฌิทช์คา (Leopold Ruzicka) | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับผลงานด้านพอลิเมทิลีนและเทอร์พีนชั้นสูง" | ||
2483 (1940) |
พ.ศ. 2484–2493 (ค.ศ. 1941–1950)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2484 (1941) | ||||
2485 (1942) | ||||
2486 (1943) | George de Hevesy | ฮังการี | "สำหรับผลงานว่าด้วยการใช้ไอโซโทปเป็นตัวตามรอยเพื่อศึกษากระบวนการทางเคมี" | |
2487 (1944) | อ็อทโท ฮาน (Otto Hahn) | ไรช์เยอรมัน | "สำหรับการค้นพบปฏิกิริยาฟิชชันของนิวเคลียสหนัก" | |
2488 (1945) | อาร์ตตูรี อิลมารี วีร์ตาเนน (Artturi Ilmari Virtanen) | ฟินแลนด์ | "สำหรับงานวิจัยและสิ่งประดิษฐ์ในเคมีการเกษตรและเคมีโภชนา โดยเฉพาะวิธีการถนอมอาหารสัตว์" | |
2489 (1946) | เจมส์ แบตเชลเลอร์ ซัมเนอร์ (James Batcheller Sumner) | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบว่าเอนไซม์สามารถตกผลึกได้" | |
จอห์น โฮเวิร์ด นอร์ทรอป (John Howard Northrop) | สหรัฐ | "สำหรับการเตรียมเอนไซม์และโปรตีนไวรัสในรูปบริสุทธิ์" | ||
เวนเดล เมเรดิธ สแตนลีย์ (Wendell Meredith Stanley) | สหรัฐ | |||
2490 (1947) | โรเบิร์ต โรบินสัน (Robert Robinson) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการวิจัยเรื่องความสำคัญเชิงชีวภาพของผลิตภัณฑ์จากพืช โดยเฉพาะแอลคาลอยด์" | |
2491 (1948) | Arne Wilhelm Kaurin Tiselius | สวีเดน | "สำหรับการวิจัยอิเล็กโตรโฟรีซิสและการวิเคราะห์การดูดซับ โดยเฉพาะการค้นพบเกี่ยวกับธรรมชาติที่ซับซ้อนของโปรตีนในเซรุ่มของเลือด" | |
2492 (1949) | วิลเลียม ฟรานซิส จีโอก (William Francis Giauque) | สหรัฐ | "สำหรับคุณูปการในแวดวงอุณหเคมี โดยเฉพาะการศึกษาพฤติกรรมสสาร ณ อุณหภูมิต่ำสุดขีด" | |
2493 (1950) | อ็อทโท ดีลส์ (Otto Diels) | เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับการค้นพบและพัฒนาปฏิกิริยาดีลส์–อัลเดอร์" | |
ควร์ท อัลเดอร์ (Kurt Alder) | เยอรมนีตะวันตก |
พ.ศ. 2494–2503 (ค.ศ. 1951–1960)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2494 (1951) | เอดวิน แมตทิสัน แมกมิลลัน (Edwin Mattison McMillan) | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบทางเคมีเรื่องธาตุหลังยูเรเนียม" | |
เกลนน์ ธีโอดอร์ ซีบอร์ก (Glenn Theodore Seaborg) | สหรัฐ | |||
2495 (1952) | อาร์เชอร์ มาร์ติน (Archer Martin) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการคิดค้นวิธีโครมาโทกราฟีแบบแบ่งส่วน" | |
ริชาร์ด ลอเรนซ์ มิลลิงตัน ซินจ์ (Richard Laurence Millington Synge) | สหราชอาณาจักร | |||
2496 (1953) | แฮร์มัน ชเตาดิงเงอร์ (Hermann Staudinger) | เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับการค้นพบในสาขาเคมีโมเลกุลใหญ่" | |
2497 (1954) | ไลนัส พอลิง (Linus Pauling) | สหรัฐ | "สำหรับการวิจัยธรรมชาติของพันธะเคมีและการนำไปประยุกต์ใช้อธิบายโครงสร้างสสารที่ซับซ้อนได้อย่างชัดเจนยิ่ง" | |
2498 (1955) | Vincent du Vigneaud | สหรัฐ | "สำหรับผลงานเกี่ยวกับสารประกอบกำมะถัน โดยเฉพาะการสังเคราะห์ฮอร์โมนพอลิเพปไทด์ได้เป็นครั้งแรก" | |
2499 (1956) | เซอร์ไซริล นอร์แมน ฮินเชลวุด (Sir Cyril Normal Hinshelwood) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับงานวิจัยเกี่ยวกับกลไกของปฏิกิริยาเคมี" | |
นีโคไล นีโคลาเอวิช เซมอนอฟ (Nikolay Nikolaevich Semenov) | สหภาพโซเวียต | |||
2500 (1957) | เซอร์อเล็กซานเดอร์ ทอดด์ (Sir Alexander Todd) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับผลงานเกี่ยวกับนิวคลีโอไทด์และโคเอนไซม์นิวคลีโอไทด์" | |
2501 (1958) | เฟรเดอริก แซงเงอร์ (Frederick Sanger) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับผลงานเรื่องโครงสร้างของโปรตีน โดยเฉพาะอินซูลิน" | |
2502 (1959) | ยาโรสลาฟ เฮย์รอฟสกี (Jaroslav Heyrovský) | เชโกสโลวาเกีย | "สำหรับการค้นพบและพัฒนาวิธีวิเคราะห์โพลาโรกราฟี" | |
2503 (1960) | วิลลาร์ด แฟรงก์ ลิบบี (Willard Frank Libby) | สหรัฐ | "สำหรับผลงานวิธีการนำคาร์บอน-14 มาใช้ระบุอายุ" |
พ.ศ. 2504–2513 (ค.ศ. 1961–1970)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2504 (1961) | เมลวิน แคลวิน (Melvin Calvin) | สหรัฐ | "สำหรับการวิจัยการดูดซึมก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในพืช" | |
2505 (1962) | มัคส์ เพอรุทซ์ (Max Perutz) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการศึกษาโครงสร้างของไมโยโกลบิน" | |
จอห์น เคนดรูว์ (John Kendrew) | สหราชอาณาจักร | |||
2506 (1963) | คาร์ล ซีเกลอร์ (Karl Ziegler) | เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับการค้นพบเกี่ยวกับพอลิเมอร์ชั้นสูง" | |
จูลีโย นัตตา (Giulio Natta) | อิตาลี | |||
2507 (1964) | โดโรธี ฮอดจ์กิน (Dorothy Hodgkin) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการอธิบายโครงสร้างสารชีวเคมีที่สำคัญด้วยการใช้รังสีเอกซ์" | |
2508 (1965) | โรเบิร์ต เบินส์ วูดเวิร์ด (Robert Burns Woodward) | สหรัฐ | "สำหรับความสำเร็จในด้านการสังเคราะห์อินทรีย์" | |
2509 (1966) | โรเบิร์ต แซนเดอร์สัน มัลลิเคน (Robert Sanderson Mulliken) | สหรัฐ | "สำหรับผลงานด้านพันธะเคมีและโครงสร้างอิเล็กตรอนของโมเลกุล" | |
2510 (1967) | มันเฟรท ไอเกน (Manfred Eigen) | เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับการศึกษาปฏิกิริยาเคมีที่เกิดเร็วมากโดยการรบกวนสมดุลด้วยการใส่พลังงานเป็นจังหวะสั้น ๆ" | |
โรนัลด์ จอร์จ เรย์ฟอร์ด นอร์ริช (Ronald George Wreyford Norrish) | สหราชอาณาจักร | |||
จอร์จ พอร์เทอร์ (George Porter) | สหราชอาณาจักร | |||
2511 (1968) | Lars Onsager | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันที่ตั้งชื่อตามชื่อของเขา" | |
2512 (1969) | เดเรก แฮโรลด์ ริชาร์ด บาร์ตัน (Derek Harold Richard Barton) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการมีส่วนร่วมในการพัฒนาแนวคิดคอมฟอร์เมชัน" | |
Odd Hassel | นอร์เวย์ | |||
2513 (1970) | ลุยส์ เฟเดริโก เลอลัวร์ (Luis Federico Leloir) | อาร์เจนตินา | "สำหรับการค้นพบนิวคลีโอไทด์ของน้ำตาลและบทบาทในด้านชีวสังเคราะห์ของคาร์โบไฮเดรต" |
พ.ศ. 2514–2523 (ค.ศ. 1971–1980)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2514 (1971) | แกร์ฮาร์ท แฮทซ์แบร์ค (Gerhard Herzberg) | แคนาดา เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับส่วนร่วมในการศึกษาโครงสร้างอิเล็กตรอนและเรขาคณิตของโมเลกุล โดยเฉพาะอนุมูลอิสระ" | |
2515 (1972) | คริสเตียน บี. แอนฟินเซน (Christian B. Anfinsen) | สหรัฐ | "สำหรับงานด้านไรโบนิวคลีเอส โดยเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างลำดับกรดอะมิโนและปฏิกิริยาคอนฟอร์เมชันที่มีฤทธิ์ทางชีวภาพ" | |
สแตนฟอร์ด มอร์ (Stanford Moore) | สหรัฐ | "สำหรับส่วนร่วมที่มีต่อความเข้าใจในความเชื่อมโยงระหว่างระหว่างโครงสร้างทางเคมีกับความสามารถในการเร่งปฏิกิริยาของแกนกลางของโมเลกุลไรโบนิวคลีเอส" | ||
วิลเลียม เอช. สไตน์ (William H. Stein) | สหรัฐ | |||
2516 (1973) | แอนสท์ อ็อทโท ฟิชเชอร์ (Ernst Otto Fischer) | เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับผลงานริเริ่มที่ทั้งสองทำแยกกัน ว่าด้วยสมบัติเคมีของสารประกอบโลหอินทรีย์ ที่เรียกว่าสารประกอบแซนด์วิช" | |
เจฟฟรีย์ วิลคินสัน (Geoffrey Wilkinson) | สหราชอาณาจักร | |||
2517 (1974) | พอล เจ. ฟลอรี (Paul J. Flory) | สหรัฐ | "สำหรับผลงานอันเป็นรากฐานทั้งทางทฤษฎีและปฏิบัติ เกี่ยวกับเคมีเชิงฟิสิกส์ของมาโครโมเลกุล" | |
2518 (1975) | จอห์น วอร์คัป คอร์นฟอร์ท (John Warcup Cornforth) | ออสเตรเลีย สหราชอาณาจักร | "สำหรับผลงานด้านสเตอริโอเคมีของปฏิกิริยาที่มีเอนไซม์เป็นตัวเร่ง" | |
Vladimir Prelog () | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับผลงานด้านสเตอริโอเคมีของโมเลกุลและปฏิกิริยาในเคมีอินทรีย์" | ||
2519 (1976) | วิลเลียม นันน์ ลิปสกัมบ์ จูเนียร์ (William Nunn Lipscomb, Jr.) | สหรัฐ | "สำหรับการศึกษาโครงสร้างของสารกลุ่มบอเรนที่แสดงให้เห็นถึงปัญหาเกี่ยวกับพันธะเคมี" | |
2520 (1977) | อีลยา ปรีโกจีน (Ilya Pregogine) | เบลเยียม | "สำหรับส่วนร่วมต่อวิชาอุณหพลวัตศาสตร์ นอกสมดุล โดยเฉพาะทฤษฎีของโครงสร้างกระจาย (dissipative structures)" | |
2521 (1978) | ปีเตอร์ ดี. มิตเชลล์ (Peter D. Mitchell) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับส่วนร่วมต่อความเข้าใจกระบวนการถ่ายโอนพลังงานทางชีววิทยา ผ่านการคิดค้นทฤษฎีเคมิออสโมซิส" | |
2522 (1979) | เฮอร์เบิร์ต ซี. บราวน์ (Herbert C. Brown) | สหรัฐ | "สำหรับการใช้สารประกอบโบรอนและฟอสฟอรัสเป็นตัวทำปฏิกิริยาในการสังเคราะห์ทางอินทรีย์" | |
เกออร์ค วิททิก (Georg Wittig) | เยอรมนีตะวันตก | |||
2523 (1980) | พอล เบิร์ก (Paul Berg) | สหรัฐ | "สำหรับการศึกษาชีวเคมีของกรดนิวคลีอิกในระดับพื้นฐาน โดยเฉพาะเกี่ยวกับดีเอ็นเอรีคอมบิแนนท์" | |
วอลเทอร์ กิลเบิร์ต (Walter Gilbert) | สหรัฐ | "สำหรับส่วนร่วมเกี่ยวกับวิธีการสืบหาลำดับเบสของกรดนิวคลีอิก" | ||
เฟรเดอริก แซงเงอร์ (Frederick Sanger) | สหราชอาณาจักร |
พ.ศ. 2524–2533 (ค.ศ. 1981–1990)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2524 (1981) | เค็งอิจิ ฟูกูอิ (Kenichi Fukui, 福井謙一) | ญี่ปุ่น | "สำหรับทฤษฎีว่าด้วยกระบวนการของปฏิกิริยาเคมี" | |
โรอัลด์ ฮ็อฟมัน (Roald Hoffmann) | สหรัฐ | |||
2525 (1982) | อารอน คลุก (Aaron Klug) | แอฟริกาใต้ สหราชอาณาจักร | "สำหรับการพัฒนาผลึกศาสตร์อิเล็กตรอนและการชี้แจงโครงสร้างของสารเชิงซ้อนกรดนิวคลีอิก-โปรตีนที่สำคัญทางชีววิทยา" | |
2526 (1983) | เฮนรี เทาเบอ (Henry Taube) | สหรัฐ | "สำหรับผลงานเกี่ยวกับกลไกของปฏิกิริยาถ่ายโอนอิเล็กตรอน โดยเฉพาะในสารเชิงซ้อนโลหะ" | |
2527 (1984) | โรเบิร์ต บรูซ เมร์ริฟีลด์ (Robert Bruce Merrifield) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาระเบียบวิธีการสังเคราะห์สารเคมีบนเมทริกซ์ที่เป้นของแข็ง" | |
2528 (1985) | เฮอร์เบิร์ต เอ. เฮาพท์มัน (Herbert A. Hauptman) | สหรัฐ | "สำหรับความสำเร็จในการพัฒนาวิธีการหาโครงสร้างของผลึกโดยตรง" | |
เจอโรม คาร์ล (Jerome Karle) | สหรัฐ | |||
2529 (1986) | ดัดลีย์ อาร์ เฮิร์ชบัค (Dudley R. Herschbach) | สหรัฐ | "สำหรับส่วนร่วมเกี่ยวกับพลศาสตร์ของกระบวนการเคมีขั้นเบื้องต้น" | |
หลี ยฺเหวี่ยนเจ๋อ (Yuan T. Lee, 李遠哲) | ไต้หวัน สหรัฐ | |||
จอห์น ซี. โพลานี (John C. Polanyi) | แคนาดา | |||
2530 (1987) | ดอนัลด์ เจ. คราม (Donald J. Cram) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาและใช้งานโมเลกุลที่มีปฏิกิริยาอย่างจำเพาะต่อโครงสร้างมาก" | |
ฌ็อง-มารี เลน (Jean-Marie Lehn) | ฝรั่งเศส | |||
ชาลส์ เจ. เพเดอร์เซน (Charles J. Pedersen) | สหรัฐ | |||
2531 (1988) | โยฮัน ไดเซินโฮเฟอร์ (Johann Deisenhofer) | เยอรมนีตะวันตก | "สำหรับการหาโครงสร้างสามมิติของศูนย์เกิดปฏิกิริยาสังเคราะห์ด้วยแสง" | |
โรแบร์ท ฮูเบอร์ (Robert Huber) | เยอรมนีตะวันตก | |||
ฮาร์ทมุท มิเชิล (Hartmut Michel) | เยอรมนีตะวันตก | |||
2532 (1989) | ซิดนีย์ ออลต์แมน (Sidney Altman) | แคนาดา สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบความสามารถในการเร่งปฏิกิริยาของอาร์เอ็นเอ" | |
โทมัส อาร์. เซ็ก (Thomas R. Cech) | สหรัฐ | |||
2533 (1990) | อิลยาส เจมส์ คอรีย์ (Elias James Corey) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาทฤษฎีและระเบียบวิธีของการสังเคราะห์สารเคมีอืนทรีย์" |
พ.ศ. 2534–2543 (ค.ศ. 1991–2000)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2534 (1991) | ริชาร์ด แอนสท์ (Richard R. Ernst) | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับส่วนร่วมในการพัฒนานิวเคลียร์แมกเนติกเรโซแนนซ์สเปกโตรสโคปีความละเอียดสูง" | |
2535 (1992) | รูดอล์ฟ เอ. มาร์คัส (Rudolph A. Marcus) | สหรัฐ | "สำหรับส่วนร่วมต่อทฤษฎีของปฏิกิริยาถ่ายโอนอิเล็กตรอนในระบบเคมี" | |
2536 (1993) | คารี บี. มัลลิส (Kary B. Mullis) | สหรัฐ | "สำหรับการคิดค้นปฏิกิริยาลูกโซ่พอลิเมอเรส" | |
ไมเคิล สมิท (Michael Smith) | แคนาดา | "สำหรับส่วนร่วมอันเป็นรากฐานของการก่อตั้งวิธีมิวทาเจเนซิสที่ขึ้นกับโอลิโกนิวคลีโอไทดฺ์และถูกนำสู่เป้าหมาย และการพัฒนาวิธีเพื่อใช้ศึกษาโปรตีน" | ||
2537 (1994) | จอร์จ โอลาห์ (George A. Olah) | สหรัฐ | "สำหรับส่วนร่วมต่อเคมีของคาร์โบแคตไอออน" | |
2538 (1995) | Paul J. Crutzen | เนเธอร์แลนด์ | "สำหรับผลงานในวิชาเคมีบรรยากาศ โดยเฉพาะการลดลงของโอโซน" | |
มาริโอ เจ. โมลินา (Mario J. Molina) | เม็กซิโก | |||
เอฟ. เชอร์วูด โรว์แลนด์ (F. Sherwood Rowland) | สหรัฐ | |||
2539 (1996) | โรเบิร์ต เคิร์ล (Robert Curl) | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบฟูลเลอรีน" | |
เซอร์แฮโรลด์ โครโต (Sir Harold Kroto) | สหราชอาณาจักร | |||
ริชาร์ด สมอลลีย์ (Richard Smalley) | สหรัฐ | |||
2540 (1997) | พอล ดี. บอเยอร์ (Paul D. Boyer) | สหรัฐ | "สำหรับการอธิบายกลไกของเอนไซม์ที่เป็นพื้นฐานของการสังเคราะห์อะดีโนซีนไตรฟอสเฟต" | |
จอห์น อี. วอล์กเกอร์ (John E. Walker) | สหราชอาณาจักร | |||
เยนส์ ซี. สกอว์ (Jens C. Skou) | เดนมาร์ก | "สำหรับการค้นพบ Na+/K+-ATPase ซึ่งเป็นเอนไซม์ขนส่งไอออน" | ||
2541 (1998) | วัลเทอร์ โคห์น (Walter Kohn) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาทฤษฎีฟังก์ชันนอลความหนาแน่น (density functional theory)" | |
จอห์น เอ. โพเพิล (John A. Pople) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการพัฒนาวิธีการคำนวณในเคมีควอนตัม" | ||
2542 (1999) | Ahmed H. Zewail (أحمد زويل) | อียิปต์ สหรัฐ | "สำหรับการศึกษาสภาวะทรานซิชันของปฏิกิริยาเคมีโดยสเปกโตรสโกปีเฟมโตวินาที " | |
2543 (2000) | อลัน เจ. ฮีเกอร์ (Alan J. Heeger) | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบและพัฒนาพอลิเมอร์นำไฟฟ้า" | |
อลัน จี. แมกเดอร์มิด (Alan G. MacDiarmid) | นิวซีแลนด์ สหรัฐ | |||
ฮิเดกิ ชิรากาวะ (白川英樹) | ญี่ปุ่น |
พ.ศ. 2544–2553 (ค.ศ. 2001–2010)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2544 (2001) | William S. Knowles | สหรัฐ | "สำหรับผลงานว่าด้วยปฏิกิริยาไฮโดรจีเนชันที่มีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัล" | |
เรียวจิ โนโยริ (野依良治) | ญี่ปุ่น | |||
K. Barry Sharpless | สหรัฐ | "สำหรับผลงานว่าด้วยปฏิกิริยาออกซิเดชัน ที่มีตัวเร่งปฏิกิริยาไครัล" | ||
2545 (2002) | John B. Fenn | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาวิธีการ soft desorption ionisation สำหรับการวิเคระห์แมสสเปกโตเมทรีของ มาโครโมเลกุลในชีวเคมี" | |
โคอิจิ ทานากะ (田中耕一) | ญี่ปุ่น | |||
คัวร์ท วืทริช (Kurt Wüthrich) | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับการพัฒนานิวเคลียร์แมกเนติกเรโซแนนซ์สเปกโตรสโกปีเพื่อการหาโครงสร้างสามมิติของมาโครโมเลกุลทางชีววิทยาในสารละลาย" | ||
2546 (2003) | Peter Agre | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบวอเตอร์แชนเนล(water channels)" | |
Roderick MacKinnon | สหรัฐ | "สำหรับการศึกษาโครงสร้างและกลศาสตร์ของไอออนแชนเนล" | ||
2547 (2004) | Aaron Ciechanover | อิสราเอล | "สำหรับการค้นพบกระบวนการสลายโปรตีนโดยมียูบิควิตินเป็นตัวช่วย" | |
Avram Hershko | อิสราเอล | |||
Irwin Rose | สหรัฐ | |||
2548 (2005) | Robert Grubbs | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาวิธีการสังเคราะห์สารเคมีอินทรีย์ด้วยปฏิกิริยาเมตาธีซิส (metathesis)" | |
Richard Schrock | สหรัฐ | |||
Yves Chauvin | ฝรั่งเศส | |||
2549 (2006) | Roger D. Kornberg | สหรัฐ | "สำหรับการศึกษารากฐานทางโมเลกุลของการถอดรหัสในยูแคริโอต" | |
2550 (2007) | แกร์ฮาร์ด แอร์ทึล (Gerhard Ertl) | เยอรมนี | "สำหรับการศึกษากระบวนการทางเคมีบนพื้นผิวของของแข็ง" | |
2551 (2008) | Martin Chalfie | สหรัฐ | "สำหรับการค้นพบและพัฒนาโปรตีนเรืองแสงสีเขียว จีเอฟพี"[2] | |
โอซามุ ชิโมมูระ | ญี่ปุ่น[3][4][5][6][7] | |||
Roger Y. Tsien | สหรัฐ | |||
2552 (2009) | Venkatraman Ramakrishnan | สหราชอาณาจักร | "สำหรับการศึกษาโครงสร้างและหน้าที่ของไรโบโซม"[8] | |
Thomas A. Steitz | สหรัฐ | |||
Ada E. Yonath | อิสราเอล | |||
2553 (2010) | Richard F. Heck | สหรัฐ | "สำหรับปฏิกิริยาคู่ควบแบบไขว้ในเคมีอินทรีย์ที่มีแพลเลเดียมเร่งปฏิกิริยา"[9] | |
เออิจิ เนงิชิ | สหรัฐ | |||
อากิระ ซูซูกิ | ญี่ปุ่น |
พ.ศ. 2554–ปัจจุบัน (ค.ศ. 2011–ปัจจุบัน)
ปี พ.ศ. (ค.ศ.) | ภาพ | ชื่อ | ประเทศ | ได้รับรางวัลในฐานะ |
---|---|---|---|---|
2554 (2011) | แดน เชชท์มัน (Dan Shechtman) | อิสราเอล | "สำหรับการค้นพบควอซีคริสตัล (quasicrystal)" [10] | |
2555 (2012) | โรเบิร์ต เลฟโควิตซ์ (Robert Lefkowitz) | สหรัฐ | "สำหรับการศึกษาหน่วยรับความรู้สึกคู่จีโปรตีน (G-protein-coupled receptors)"[11] | |
ไบรอัน โคบิลก้า (Brian Kobilka) | สหรัฐ | |||
2556 (2013) | มาร์ติน คาร์พลุส (Martin Karplus) | สหรัฐ ออสเตรีย | "สำหรับการพัฒนาแบบจำลองมัลติสเกล (multiscale modeling) ของระบบเชิงเคมีที่ซับซ้อน"[12] (พัฒนาแบบจำลองคอมพิวเตอร์ที่สามารถอธิบายปฏิกิริยาเคมีที่ซับซ้อนได้) | |
ไมเคิล เลวิตต์ (Michael Levitt) | สหรัฐ สหราชอาณาจักร อิสราเอล[13] | |||
อารีห์ วอร์เชล (Arieh Warshel) | สหรัฐ อิสราเอล | |||
2557 (2014) | เอริค เบตซิก (Eric Betzig) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนากล้องจุลทรรศน์แบบฟลูออเรสเซนต์ความละเอียดสูง"[14] | |
ชเทฟาน เฮ็ล (Stefan W. Hell) | เยอรมนี | |||
วิลเลียม อี. มัวร์เนอร์ (William E. Moerner) | สหรัฐ | |||
2558 (2015) | โทมัส ลินดาห์ล (Tomas Lindahl) | สวีเดน สหราชอาณาจักร | "สำหรับการศึกษากลไกการซ่อมแซมดีเอ็นเอ"[15] | |
พอล แอล. มอดริช (Paul L. Modrich) | สหรัฐ | |||
อะซิซ แซนคาร์ (Aziz Sancar) | ตุรกี สหรัฐ | |||
2559 (2016) | ฌ็อง-ปีแยร์ ซูวาจ (Jean-Pierre Sauvage) | ฝรั่งเศส | "สำหรับการออกแบบและสังเคราะห์จักรกลโมเลกุล"[16] | |
เฟรเซอร์ สท็อดดาร์ท (Fraser Stoddart) | สหราชอาณาจักร สหรัฐ | |||
เบน เฟริงกา (Ben Feringa) | เนเธอร์แลนด์ | |||
2560 (2017) | ฌัก ดูบอเชต์ (Jacques Dubochet) | สวิตเซอร์แลนด์ | "สำหรับการพัฒนาวิธีไครโออิเล็กตรอนไมโครสโคปี (cryo-electron microscopy) เพื่อกำหนดโครงสร้างความละเอียดสูงของสารชีวโมเลกุลในสารละลาย"[17] | |
โยอาคิม ฟรังค์ (Joachim Frank) | เยอรมนี | |||
ริชาร์ด เฮนเดอร์สัน (Richard Henderson) | สหราชอาณาจักร | |||
2561 (2018) | ฟรานเชส อาร์โนลด์ (Frances Arnold) | สหรัฐ | "สำหรับวิธีการกำกับวิวัฒนาการของเอนไซม์"[18] | |
เกรกอรี วินเทอร์ (Gregory Winter) | สหราชอาณาจักร | "สำหรับเทคนิค phage display ของเพปไทด์และแอนติบอดี"[18] | ||
จอร์จ พี. สมิธ (George P. Smith) | สหรัฐ | |||
2562 (2019) | จอห์น บี. กูดอีนาฟ (John B. Goodenough) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาแบตเตอรีลิเทียม-ไอออน"[19] | |
เอ็ม. สแตนลีย์ วิตติงแฮม (M. Stanley Whittingham) | สหราชอาณาจักร สหรัฐ | |||
อากิระ โยชิโนะ (Akira Yoshino) | ญี่ปุ่น | |||
2563 (2020) | แอมานุแอล ชาร์ป็องตีเย (Emmanuelle Charpentier) | ฝรั่งเศส | "สำหรับการพัฒนาวิธีสำหรับการปรับแต่งจีโนม"[20] | |
เจนนิเฟอร์ เอ. เดาด์นา (Jennifer A. Doudna) | สหรัฐ | |||
2564 (2021) | เบ็นยามีน ลิสท์ (Benjamin List) | เยอรมนี | "สำหรับการพัฒนาการเร่งปฏิกิริยาอินทรีย์แบบอสมมาตร"[21] | |
เดวิด แมคมิลลัน (David MacMillan) | สหราชอาณาจักร | |||
2565 (2022) | แคโรลีน เบอร์ทอซซี (Carolyn R. Bertozzi) | สหรัฐ | "สำหรับการพัฒนาเคมีคลิกและเคมีไบโอออร์โทโกนอล"[22] | |
ม็อตเติน พี. เมิลดัล (Morten P. Meldal) | เดนมาร์ก | |||
คาร์ล แบร์รี ชาร์เพลส (Karl Barry Sharpless) | สหรัฐ | |||
2566 (2023) | มูนกี บาแวนดี (Moungi G. Bawendi) | ตูนิเซีย ฝรั่งเศส | "สำหรับการค้นพบและการสังเคราะห์ควอนตัมดอต"[23] | |
หลุยส์ อี. บรูส (Louis E. Brus) | สหรัฐ | |||
อะเลกเซย์ เอคิมอฟ (Alexei I. Ekimov) | รัสเซีย |
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
- "The Nobel Prize in Chemistry" เก็บถาวร 2006-08-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน – Official site of the Nobel Foundation.