Turkmenistán

Turkmenistán (en turcomanu: Türkmenistan /tʏɾkmønʏˈθːɑːn/) ye un país d'Asia Central, llenda al noroeste con Kazakstán, norte y nordeste con Uzbequistán, al suroeste con Irán, al sureste con Afganistán y al oeste col Mar Caspiu; dominada la mayor parte del país pol desiertu de Karakum, altraviésenla los ríos Amu Daria, l'Atrak y el Murgab. Foi una de les repúbliques constituyentes de la Xunión Soviética como la República Socialista Soviética de Turkmenistán hasta la so disolución en 1991.

Turkmenistán
Türkmenistan Respublikasy
estáu soberanu
Bandera de Turkmenistán (es) TraducirEscudo de Turkmenistán (es) Traducir
Himnu nacionalHimnu nacional de Turkmenistán
Alministración
Nome oficialTürkmenistan (tk)
CapitalAxgabat
Forma de gobiernuRepública
presidencialismu
Presidente de Turkmenistán (es) TraducirSerdar Berdimuhamedow (dende 19 marzu 2022)
Llingües oficialesTurcomanu
División
Rellaciones diplomátiques
Miembru de
Xeografía
Coordenaes39°N 60°E / 39°N 60°E / 39; 60
Superficie491210 km²
% agua4,9 %
Costes970 km
Llenda con-- km
Puntu más altuMonte Aýrybaba (es) Traducir
Puntu más baxuDepresión del Turán
Demografía
Población6 117 933 hab. (2021)
Densidá12,45 hab/km²
Xentiliciuturcomanu[10]
turcomana[11]
Esperanza de vida67,835 años
IDH0,745 (2021)
Tasa de fertilidá2,301 (2014)
Economía
MonedaManat turcomanu
Bancu centralBanco Central de Turkmenistán (es) Traducir
Más información
Dominiu d'Internet.tm
Códigu telefónicu+993
Códigu ISO795 / TKM / TM
Estaya horariaUTC+05:00 y Asia/Ashgabat (en) Traducir
turkmenistan.gov.tm y turkmenistan.gov.tm…
Cambiar los datos en Wikidata

Historia

El territoriu de Turkmenistán tuvo pobláu dende l'antigüedá. Les tribus turcomanes dedicaes a la cría de caballos aportaron al territoriu en tiempos remotos, posiblemente procedentes de los montes Altái, y van afincase na redolada del desiertu Karakum, llegando hasta Persia, Siria y Anatolia.

L'exercitu rusu fizo la so entrada nel territoriu ente les décades de 1860 y 1870. En 1869, crease'l puertu de Krasnovodsk, y yá nel 1874 afítase la presencia rusa cola creación del distritu militar de Trescaspia. Anexonada pol Imperiu Rusu ente 1865 y 1885, en 1890 el control rusu sobre Turkmenistán yera dafechu.

En 1917 lleguen aires de revolución, y demientres la guerra civil (1918-1920) Turkmenistán tamién va tar nel frente de la batalla. Una vegada establecida la Xunión Soviética, el territoriu de Trescaspia (reorganizáu dendde 1921 como Turquestán) establezse como a una república autónoma, pa camuda aquel mesmu añu a ser una de les repúbliques constituyentes de la Xunión.

Naquella dómina, fíxense les llendes de la república soviética, y desendolquense ambiciosos proyeutos p'aprovechar los sos recursos naturales en beneficiu de la Xunión Soviética. Tamién creense sistemes de regadíu y, adulces, la producción d'algodón y petroleu tresna nuna de les actividaes económiques cimeres.

Depués de la disolución de la Xunión Soviética, Turkmenistán faise estáu independiente. El controvertíu presidente Saparmurat Niyazov tien dominada la vida política del país dende entós.

Demografía

  • 5.042.920 hab.
  • 10,3 hab/km²

Xeografía

Organización alministrativa

Turkmenistán dixébrase en cinco provincies (welayatlar, singular welayat): Balkan, Ahal, Daşoguz, Lebap y Mary; y una ciudad autónoma: Axgabat.

Provincia de BalkanProvincia de DaşoguzProvincia d'AhalProvincia de LebapProvincia de Mary
Mapa de las provincias de Turkmenistán.
DivisiónISO 3166-2CapitalSuperficie[12]Población (2005)[12]Mapa
AxgabatAxgabat470 km²871.500
1. AhalTM-AAnnau97.160 km²939.7001
2. BalkanTM-BBalkanabat139.270 km²553.5002
3. DaşoguzTM-DDaşoguz73.430 km²1.370.4003
4. LebapTM-LTürkmenabat93.730 km²1.334.5004
5. MaryTM-MMary87.150 km²1.480.4005

Economía

Referencies

Enllaces esternos


Países d'Asia
Afganistán | Arabia Saudita | Armenia | Azerbaixán | Baḥréin | Bangladex | Brunéi | Bután | Camboya | China | Corea del Norte | Corea del Sur | Emiratos Árabes Xuníos | Filipines | India | Indonesia | Iraq | Irán | Israel | Kazakstán | Kirguistán | Kuwait | Laos | El Líbanu | Malasia | Maldives | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omán | Paquistán | Qatar | Rusia | Singapur | Siria | Sri Lanka | Tailandia | Taxiquistán | Timor Oriental | Turkmenistán | Uzbequistán | Vietnam | Xapón | Xeorxa | Xordania | Yeme
Organización pa la Cooperación Islámica
Afganistán | Albania | Arabia Saudita | Arxelia | Azerbaixán | Baḥréin | Bangladex | Benín | Brunéi | Burkina Fasu | Camerún | Chad | Comores | Costa de Marfil | El Líbanu | Emiratos Árabes Xuníos | Exiptu | Gabón | Gambia | Guinea | Guinea-Bisáu | Guyana | Indonesia | Irán | Iraq | Kazakstán | Kirguistán | Kuwait | Libia | Malasia | Maldives | Malí | Marruecos | Mauritania | Mozambique | Níxer | Nixeria | Omán | Paquistán | Palestina | Qatar | Senegal | Sierra Lleona | Siria | Somalia | Sudán | Surinam | Taxiquistán | Togu | Tunicia | Turkmenistán | Turquía | Uganda | Uzbequistán | Xibuti | Xordania | Yeme

Países observadores: Bosnia y Herzegovina | República Centroafricana | Rusia | Tailandia | República Turca de Xipre del Norte