Bioteknologia

Bioteknologia klasikoa ohituretan eta esperientzi aurre zientifikoan oinarritzen zen, elikadura arlora soilik zuzenduz. Jarduera horren adibide bat da edariak edo elikagaiak eskuratzeko (ardoa, esnekiak...) gizakiak aspalditik erabiltzen dituen tekniken multzoa: XIX. mendera arte prozedura horien atzean zegoen oinarri biokimikoa ezagutu gabe eta Pasteur-en garaitik aurrera mikrobio aukeratuak erabiliz.

Bioteknologia mota hori, beraz, mikrobioez baliatzen da (mikrobioen metabolismoaz, zehatzago esanda) onuragarriak diren produktuak eta zerbitzuak lortzeko (elikagaiak, edariak, produktu kimikoak eta farmazeutikoak, bio-intsektizidak, hondakin-uren arazketa...)

Bioteknologia modernoak XX. mendearen 80ko hamarkadan hasi zuen bere bidea, ingeniaritza genetikoarekin batera. Izan ere, bioteknologia mota honek ingeniaritza genetikoa du oinarri, geneak sartzen baititu —era artifizialean— mikrobioengan haien ezaugarriak aldatzeko, produktu interesgarri bat ekoiztu dezaten, adibidez. Bioteknologia erabiliz, esaterako, bakterioek edo legamiek giza-intsulina ekoizten dute hormona horrekiko kodetzen duten giza-geneak mikrobio horiengan txertatuz. Egun, merkaturatzen den intsulina gehiena bioteknologiaren bidez lortzen da.

Genetikoki eraldatutako organismoak sortzen ditu bioteknologia modernoak, organismo naturalen aldean onuragarriagoak direnak produktu bat ekoizteko.

Bioteknologiaren hastapenak nekazaritzaren agerpenarekin lotuta daude, duela 10.000 urte inguru. Nekazariak laster ohartu ziren posible zela uzten etekina hobetzea, landare hoberenak eta erresistenteenak aukeratuz.

Duela 8.000 urte sumertarrek eta babiloniarrek garagardoa ekoizten zutelako zantzuak ditugu. Era berean, txinatarrek gazta eta jogurta egiten zuten orain dela 6.000 urte, eta ogiaren lehen aipamenak K.a. 3.000. urte inguruan azaltzen dira Egipton. Elikagaiak eta edariak lortzeko prozesu hauetan guztietan bakterioek edo legamiek parte hartzen dute, lehengaiak hartzituz. Elikagai horiek sortzen dituzten hartzidurak kasualitatez gertatuko ziren hasieran, baina gizakiak laster ikasiko zuen prozesu horiek kontrolatzen, bere oinarri biokimikoa ezagutu ez arren.

XIX. mendea erabakiorra izan zen bioteknologiaren bilakaeran, mende horretan genetika, biokimika eta mikrobiologiaren oinarri teorikoak finkatu baitziren. Mende horren erdialdean, Gregor Mendelek herentziari buruzko lehen ikerketa zientifikoak osatu zituen, eta 1876an Louis Pasteurek frogatu zuen mikroorganismoak direla hartzidura laktiko eta alkoholikoaren eragileak.

XX. mendean, industriaren garapena eta biologiaren aurrerapenei esker, mikroorganismoak erabiltzen hasi ziren industrian. Mikroorganismoen ustiapena, gizakiarentzat interesgarriak diren substantziak eta produktuak eskuratzeko, areagotu egin zen XX. mendean zehar: 1910. urte inguruan, mikrobioen lehenengo ekarpen industriala gauzatu zen, azetona, butanola eta glizerolaren ekoizpena hasi zenean. Bioteknologiaren garapenean, XX. mendeko mugarri garrantzitsuenak, besteak beste, hauek izan dira:

• 1942an, penizilina lortzen hasi zen, Penicillium onddoaren andui ekoizleak hartzitzaile industrialetan haziz.
• 1953an James Watsonek eta Francis Crickek DNAren molekularen egitura azaldu zuten.
• 1970an, Har Gobind Khoranak gene oso bat sortu zuen lehenengo aldiz laborategi batean.
• 1973an, Stanley Cohen-ek eta Herbert Boyer-ek DNAren birkonbinazio-genetiko teknika garatu dute.
• 1976an, bioteknologiaren lehenengo enpresa sortu zen AEBn (Genentech)
• 1982an, intsulina lortu zen bioteknologiaren bidez, bakterioak eta ingeniaritza genetikoa erabiliz.
• 1983an, lehenengo janari transgenikoak agertu ziren.
• 2003an, giza-genomaren sekuentzia osoa deszifratu zen.

Bioteknologiak lau industria-eremu handitan ditu aplikazioak: osasun-laguntza (medikuntza); laboreen ekoizpena eta nekazaritza; laboreen eta beste produktu ez-elikagarri (industriala) batzuen erabilera (adibidez, plastiko biodegradagarriak, landare-olioa, bioerregaiak); eta ingurumen-erabilerak.

Adibidez, bioteknologiaren aplikazio bat mikroorganismoak produktu ekologikoak fabrikatzeko erabiltzea da (adibidez, garagardoa eta esnekiak). Beste adibide bat da meatzaritzak biolixibiatuetan berezkoak diren bakterioen erabileran. Bioteknologia birziklatzeko ere erabiltzen da: hondakinak tratatzeko, industria-jarduerek kutsatutako lekuak garbitzeko (bioremediazioa), eta baita arma biologikoak ekoizteko ere.

Zenbait termino sortu dira bioteknologiaren hainbat adar identifikatzeko, adibidez:

• Bioinformatika (urrezko bioteknologia ere deitua) diziplina arteko eremu bat da, arazo biologikoak teknika konputazionalak erabiliz jorratzen dituena eta antolaketa azkarra eta datu biologikoen analisia ahalbidetzen dituena. Eremuari, biologia konputazionala ere dei dakioke, eta honela defini daiteke: «molekulei dagokienez, biologia kontzeptualizatzea, eta, gero, teknika informatikoak aplikatzea molekula horiei lotutako informazioa ulertzeko eta antolatzeko eskala handian»^[6]. Bioinformatikak funtsezko zeregina du hainbat arlotan, hala nola genomika funtzionalean, genomika estrukturalean eta proteomikan, eta funtsezko osagaia da bioteknologia eta farmazia sektorean^[7].
• Bioteknologia urdina itsasoko baliabideen ustiapenean oinarritzen da produktuak eta aplikazio industrialak sortzeko^[8]. Bioteknologiaren adar hori gehien erabiltzen dena da fintze eta errekuntza industrietarako, nagusiki mikroalga fotosintetikoekin bioolioak ekoizteko^[8][9].
• Bioteknologia berdea nekazaritza prozesuei aplikatutako bioteknologia da. Adibide bat landareak mikrougalketaren bidez hautatu eta etxekotzea litzateke. Beste adibide bat da landare transgenikoak ingurune espezifikoetan haz daitezen produktu kimikoen presentzian (edo absentzian). Bioteknologia berdeak nekazaritza industrial tradizionalak baino irtenbide ekologikoagoak sortzea espero da. Horren adibidea da landare baten ingeniaritza pestizida bat adieraztea, horrela pestizidak kanpotik aplikatzeko premiari amaiera emanez. Horren adibidea Bt artoa litzateke. Hori bezalako produktu bioteknologiko berdeak azken batean ekologikoagoak diren ala ez eztabaida gai garrantzitsua da^[8]. Iraultza berdearen hurrengo fasetzat hartu ohi da, eta munduko gosea desagerrarazteko plataforma gisa ikus daiteke estres biotiko eta abiotikoaren aurrean, landareekiko eta ingurumena errespetatzen duten ongarriak aplikatzeko eta bioplagizidak erabiltzeko teknologia emankorragoak eta erresistenteagoak sortzea ahalbidetuko duten teknologiak erabiliz^[8]. Bestalde, bioteknologia berdearen erabilera batzuek mikroorganismoak inplikatzen dituzte hondakinak garbitu eta murrizteko^[10][8].
• Bioteknologia gorria medikuntza eta farmazia industrietan eta osasun zainketan erabiltzen den bioteknologia da^[8]. Adar horretan, txertoak eta antibiotikoak, terapia birsortzaileak, organo artifizialak eta gaixotasunen diagnostiko berriak sortzen dira^[8], baita hormonen, zelula amen, antigorputzen, siRNAren eta diagnostiko-proben garapena ere^[8].
• Bioteknologia zuria, bioteknologia industriala izenez ere ezaguna, prozesu industrialei aplikatutako bioteknologia da. Adibide bat da organismo bat diseinatzea produktu kimiko erabilgarri bat sortzeko. Beste adibide bat da entzimak katalizatzaile industrial gisa erabiltzea produktu kimiko baliotsuak ekoizteko edo produktu kimiko arriskutsu/kutsagarriak suntsitzeko. Bioteknologia zuriak ondasun industrialak ekoizteko erabiltzen diren prozesu tradizionalek baino baliabide gutxiago kontsumitzeko joera du^[11][12].
• Bioteknologia horia dagokio elikagaien ekoizpenean (elikagaien industria) bioteknologia erabiltzeari, adibidez, ardoa (ardogintza), gazta (gaztagintza) eta garagardoa (garagardogintza) hartzidura bidez egitean^[8]. Intsektuei aplikatutako bioteknologiari erreferentzia egiteko ere erabili izan da. Horrek barne hartzen ditu bioteknologian oinarritutako ikuspegiak intsektu kaltegarriak kontrolatzeko, ikerketarako osagai aktiboak edo intsektuen geneak karakterizatzeko eta erabiltzeko edo nekazaritzan eta medikuntzan eta beste hainbat ikuspegitan aplikatzeko^[13].
• Bioteknologia grisa ingurumen-aplikazioetan aritzen da, eta biodibertsitatea mantentzean eta kutsatzaileak berriz mugitzean mugatzen da^[8].
• Bioteknologia marroia lur idorren eta basamortuen kudeaketarekin lotuta dago. Aplikazioetako bat da berrikuntzarekin, nekazaritza-tekniken sorrerarekin eta baliabideen kudeaketarekin zerikusia duten hazi indartuak sortzea eskualde idorren muturreko ingurumen-baldintzei aurre egiteko^[8].
• Bioteknologia morea zuzenbidearekin lotuta dago, bioteknologiaren inguruko gai etiko eta filosofikoekin^[8].
• Bioteknologia iluna bioterrorismoarekin edo arma biologikoekin eta biogerrarekin lotutako kolorea da, eta mikroorganismoak eta toxinak erabiltzen ditu gizakietan, abeltzaintzan eta uztetan gaixotasunak eta heriotza eragiteko^[14][8].

Medikuntza

Medikuntzan, bioteknologia modernoak aplikazio asko ditu botiken aurkikuntzetan eta ekoizpen farmazeutikoan, farmakogenomikan eta proba genetikoetan (edo baheketa genetikoan). 2021ean, mundu osoko bioteknologia farmazeutikoko enpresen balio osoaren % 40 inguru Onkologian ari zen lanean, Neurologia eta Gaixotasun Arraroak beste bi aplikazio handiak izanik^[15].

Farmakogenomika (farmakologiaren eta genomikaren konbinazioa) da konposizio-genetikoak nola eragiten duen gizabanako batek botikei ematen dien erantzunean aztertzen duen teknologia^[16]. Ikertzaileek aldakuntza genetikoak zer eragin duen pazienteengan botiken erantzunetan aztertzen dute, gene-adierazpen korrelazionatuaren bidez edo nukleotido bakarreko polimorfismoen bidez, sendagai baten eraginkortasunarekin edo toxikotasunarekin^[17]. Farmakogenomiaren helburua baliabide arrazionalak garatzea da, pazienteen genotipoari dagokionez farmakoterapia optimizatzeko eta ahalik eta eraginkortasun handiena bermatzeko ondorio kaltegarri minimoekin^[18]. Horrelako planteamenduek medikuntza pertsonalizatuaren etorrera agintzen dute, non medikamentuak eta medikamentuen konbinazioak optimizatzen diren bakoitzaren konposizio-genetiko berezirako^[19].

Bioteknologiak molekula txikiko farmako tradizionalak aurkitzen eta fabrikatzen lagundu du, baita bioteknologiaren –biofarmaziaren– ondorio diren botikak ere. Bioteknologia modernoa egungo sendagaiak erraz eta merke fabrikatzeko erabil daiteke. Genetikoki eraldatutako lehen produktuak giza gaixotasunak tratatzeko sendagaiak izan ziren. Adibide bat aipatzearren, 1978an, Genentechek intsulina sintetiko humanizatua garatu zuen bere genea Escherichia coli bakterioan txertatutako plasmido bektore batekin elkartuz. Lehenago, intsulina, diabetesa tratatzeko oso erabilia, hiltegiko animalien pankreatik (ganadua edo txerriak) ateratzen zen. Genetikoki injektatutako bakterioak gai dira giza intsulina sintetiko kantitate handiak ekoizteko kostu nahiko baxuan^[20][21]. Bioteknologiak terapia berriak ere sortu ditu, hala nola terapia genetikoa. Bioteknologia oinarrizko zientzian aplikatzeak ere (adibidez, Giza Genoma Proiektuaren bidez) izugarri hobetu du biologiaren ulermena, eta, biologia normalari eta gaixotasunei buruz dugun ezagutza zientifikoa handitu den heinean, handitu egin da lehendik trata ezin zitezkeen gaixotasunak tratatzeko sendagai berriak garatzeko dugun gaitasuna ere^[21].

Proba genetikoek ahultasunen diagnostiko genetikoa ahalbidetzen dute heredatutako gaixotasunentzat, eta haur baten gurasotasuna (ama eta aita genetikoa) edo, oro har, pertsona baten arbaso bat zehazteko ere erabil daitezke. Kromosomak geneen maila indibidualean aztertzeaz gain, proba genetikoek (zentzu zabalagoan) barne hartzen dituzte gaixotasun genetikoen balizko presentziarako proba biokimikoak edo desordena genetikoak garatzeko arrisku handiagoarekin lotutako geneen forma mutatzaileak. Proba genetikoek kromosomen, geneen edo proteinen aldaketak identifikatzen dituzte^[22]. Gehienetan, probak erabiltzen dira heredatutako desordenekin lotutako aldaketak aurkitzeko. Proba genetiko baten emaitzek kondizio genetiko susmagarri bat baieztatu edo baztertu dezakete, edo pertsona batek gaixotasun genetiko bat garatzeko edo pasatzeko aukerak zehazten lagun dezakete. 2011tik aurrera, ehundaka proba genetiko erabiltzen ziren^[23][24]. Proba genetikoek arazo etiko edo psikologikoak eragin ditzaketenez, proba genetikoek aholkularitza genetikoa izaten dute lagun.

Nekazaritza

Genetikoki eraldatutako laboreak (labore transgenikoak edo labore bioteknologikoak) nekazaritzan erabiltzen diren landareak dira, eta horien DNA ingeniaritza genetikoko teknikekin aldatua izan da. Gehienetan, espeziean berez gertatzen ez den ezaugarri berri bat sartzea da helburu nagusia. Enpresa bioteknologikoek etorkizuneko elikagaien segurtasuna lortzen lagun dezakete, hiri-nekazaritzaren elikadura eta bideragarritasuna hobetuz. Gainera, jabetza intelektualaren eskubideak babesteak sektore pribatuak agrobioteknologian inbertitzera bultzatzen du.

Elikagaien laborantzako adibideen artean, honako hauek daude: izurriteei aurre egitea^[25], gaixotasunak^[26], ingurumen-baldintza estresagarriak^[27], tratamendu kimikoei aurre egitea (esaterako, herbizida^[28] bati aurre egitea), hondamena murriztea^[29] edo laborearen elikadura-profila hobetzea. Elikadurakoak ez diren laboreen adibide dira^[30], besteak beste: farmazia-agenteak^[31], bioerregaiak^[32] eta industrialki erabilgarriak diren beste ondasun batzuk ekoiztea^[33], bai eta biorremediaziorako ere^[34][35].

Nekazariek teknologia transgenikoa zabalik onartu dute. 1996 eta 2011 artean, labore transgenikoekin landatutako lurren azalera osoa 94 bider handitu zen, 17.000 kilometro karratutik 1.600.000 km2-ra^[36]. Munduko laborantza lurren % 10 transgenikoekin landatu ziren 2010ean^[36]. 2011tik aurrera, 11 labore transgeniko desberdin landu ziren, komertzialki, 160 milioi hektarea, esaterako, 29 herrialdetan: AEB, Brasil, Argentina, India, Kanada, Txina, Paraguai, Pakistan, Hegoafrika, Uruguai, Bolivia, Australia, Filipinak, Myanmar, Burkina Faso, Mexiko eta Espainia^[36].

Genetikoki eraldatutako elikagaiak beren DNAn ingeniaritza genetikoaren metodoekin aldaketa zehatzak izan dituzten organismoetatik sortutako elikagaiak dira. Teknika horiei esker, laborantza-ezaugarri berriak sartu ahal izan dira, bai eta elikagai baten egitura genetikoaren gaineko kontrol askoz handiagoa ere, lehen hazkuntza selektiboa eta mutazio-hazkuntza^[37] bezalako metodoek ematen zutena baino. Elikagai transgenikoen salmenta komertziala 1994an hasi zen; Calgenek bere Flavr Savr lehen aldiz merkaturatu zuenean, tomatea bere heldutasunera heltzea atzeratu zuen^[38]. Orain arte, elikagaien eraldaketa genetiko gehienak, hala nola soja, artoa, koltza eta kotoi haziaren olioa, nekazarien eskari handiko uztetan zentratu dira. Horiek patogenoei eta herbizidei aurre egiteko diseinatu dira. Ganadu transgenikoa ere garatu da esperimentalki; 2013ko azaroan ez zegoen merkatuan^[39], baina, 2015ean, FDAk, ekoizpen eta kontsumo komertzialerako, lehen izokin transgenikoa onartu zuen^[40].

Badago adostasun zientifiko bat^[41][42][43] esaten duena gaur egun labore transgenikoetatik eratorritako elikagaiek ez dutela gizakien osasunerako ohiko elikagaiek baino arrisku handiagorik^{[44][45][46][47][48][49]}; aitzitik, elikagai transgeniko bakoitza kasuz kasu aztertu behar da sartu aurretik^[50][51][52]. Hala ere, herritarrek zientzialariek baino aukera gutxiago dute elikagai transgenikoak segurutzat hartzeko^{[53][54][55][56]}. Elikagai transgenikoen legezko eta erregelamenduzko estatusa aldatu egiten da herrialdeka, eta nazio batzuek debekatu edo murriztu egiten dituzte, eta beste batzuek, berriz, onartzen dituzte arautze-maila oso desberdinekin^{[57][58][59][60]}.

Labore transgenikoek, gainera, onura ekologiko batzuk ematen dituzte gehiegi erabiltzen ez badira^[61]. Intsektuekiko erresistenteak diren laboreek pestizida gutxiago erabiltzen dutela frogatu da, eta, beraz, pestiziden ingurumen-inpaktua murriztu egin da^[62]. Hala eta guztiz ere, aurkariek hainbat arrazoirengatik egin diete aurka labore transgenikoei: besteak beste, ingurumenarekiko kezkengatik, labore transgenikoetatik ekoitzitako elikagaiak seguruak ote diren, munduko elikadura-premiei aurre egiteko labore transgenikoak behar ote diren eta organismo horiek jabetza intelektualaren legearen mende egoteak sortzen dituen kezka ekonomikoengatik.

Bioteknologiak hainbat aplikazio ditu elikagaien segurtasunaren eremuan. Golden arroza laboreak, esaterako, nutrizio-eduki handiagoa izateko diseinatuta dira. Nekazaritzako bioteknologia mota bat ez bada ere, txertoek lagun dezakete animalien nekazaritzan aurkitzen diren gaixotasunak prebenitzen. Gainera, nekazaritzako bioteknologiak hazkuntza-prozesuak bizkortu ditzake emaitza azkarragoak lortzeko eta elikagai kopuru handiagoak eskaintzeko^[63]. Zerealen biofortifikazio transgenikoa metodo esperantzagarritzat hartu da Indian eta beste herrialde batzuetan, desnutrizioari aurre egiteko^[64].

Industria

Bioteknologia industriala (batez ere Europan, bioteknologia zuria esaten zaio) helburu industrialetarako erabiltzen da, baita hartzidura industrialerako ere. Bere baitan hartzen du Zelulak (mikroorganismoak) edo zelulen osagaiak (entzimak) erabiltzea produktu kimikoak, elikagaiak eta pentsuak, detergenteak, papera eta mamia, ehunak eta bioerregaiak bezalako sektoreetan industrialki erabilgarriak diren produktuak sortzeko^[65]. Azken hamarkadetan, aurrerapen handiak egin dira genetikoki eraldatutako organismoen (GEO) sorreran industria-bioteknologiaren aplikazioen aniztasuna eta bideragarritasun ekonomikoa indartzeko. Lehengai berriztagarriak hainbat produktu kimiko eta erregai ekoizteko erabiltzean, bioteknologia industrialak aurrera egiten du berotegi-efektuko gasen emisioa murrizteko eta oinarri petrokimikoa duen ekonomia batetik aldentzeko^[66].

Biologia sintetikoa bioteknologia industrialaren funtsezko ardatzetako bat da manufaktura-sektoreari egiten dion ekarpen finantzario eta iraunkorragatik. Bioteknologiak eta biologia sintetikoak berebiziko garrantzia dute produktu errentagarriak sortzeko, naturarekiko atseginak diren ezaugarriak dituztenak eta ekoizpena ez fosiletan oinarritutakoa^[67]. Biologia sintetikoa Escherichia coli izeneko mikroorganismoen ereduetan erabil daiteke, genoma editatzeko tresnen bidez, biooinarrian dauden produktuak ekoizteko gaitasuna handitzeko, hala nola medikamentuen bioprodukzioa eta bioerregaiak^[68]. Adibidez, partzuergo bateko Escherichia coli eta Saccharomyces cerevisiae mikrobio industrial gisa erabil daitezke taxol agente kimioterapeuten aitzindariak ekoizteko, ingeniaritza metabolikoa kokultibo ikuspegi batean aplikatuz bi mikrobioen onurak ustiatzeko^[69].

Biologia sintetikoak industria-bioteknologian dituen aplikazioen beste adibide bat Escherichia coliren bide metabolikoen berringeniaritza da, CRISPR eta CRISPRi sistemen bidez, 1,4 butanediol izeneko produktu kimiko bat ekoizteko, zuntza fabrikatzeko erabiltzen dena. 1,4 butanediol sortzeko, autoreek Escherichia coliren araudi metabolikoa aldatzen dute CRISPRren bidez, gltA genean mutazio puntuala eragiteko gene tristearen galtzea eta sei geneen kolpea (cat1, sucD, 4hbd, cat2, bld eta bdh). CRISPRi sistemak, berriz, 1,4 butanediolaren biosintesi-bidean eragina duten hiru geneak (gabD, ybgC eta TESb) botatzen zituen. Ondorioz, butanediol 1,4ren errendimendua nabarmen igo zen 0,9tik 1,8 g/l-ra^[70].

Ingurumena

Ingurumen-bioteknologiak hainbat diziplina hartzen ditu bere baitan, eta horiek funtsezkoak dira ingurumen-hondakinak murrizteko eta ingurumenaren aldetik seguruak diren prozesuak eskaintzeko, hala nola bioiragazketa eta biodegradagarritasuna^[71][72]. Bioteknologiek eragina izan dezakete ingurumenean, bai modu positiboan, bai negatiboan. Vallerok eta beste batzuek argudiatu izan dute bioteknologia onuragarriaren (adibidez, biorremediazioa petrolio-isuria edo ihes kimiko arriskutsua garbitzean datza) eta enpresa bioteknologikoen ondorio kaltegarrien (adibidez, organismo transgenikoen material genetikoaren fluxua andui basatietara zabaltzea) arteko aldea aplikazio eta inplikazio gisa ikus daitekeela, hurrenez hurren^[73]. Ingurumen-hondakinak garbitzea ingurumen-bioteknologiaren aplikazioaren adibide bat da; bioaniztasuna galtzea edo mikrobio kaltegarri bati eustea, berriz, bioteknologiaren ingurumen-inplikazioen adibide dira.

Araupetzea

Ingeniaritza genetikoaren araupetzea da: gobernuek ingeniaritza genetikoaren teknologia erabiltzearekin eta genetikoki eraldatutako organismoak (genetikoki eraldatutako laboreak eta arrain transgenikoak barne) garatu eta askatzearekin lotutako arriskuak ebaluatzeko eta kudeatzeko hartutako planteamenduei buruzkoa. Transgenikoen araupetzean, aldeak daude herrialdeen artean, eta AEBren eta Europaren artean gertatzen dira desberdintasun nabarmenenetako batzuk^[74]. Araudia, herrialde jakin batean, aldatu egiten da ingeniaritza genetikoko produktuen erabileraren arabera. Adibidez, elikagaietarako ez den labore bat ez dute berrikusten elikagaien segurtasunaz arduratzen diren agintariek^[75]. Europar Batasunak bereizi egiten ditu EBren barruko laborantzarako onarpena eta inportaziorako eta prozesamendurako onarpena. EBn transgeniko gutxi batzuk landatzea onartu den bitartean, transgeniko kopuru bat onartu da inportatzeko eta prozesatzeko^[76]. Transgenikoen laborantzak transgenikoen eta transgenikoak ez diren laboreen arteko bizikidetzari buruzko eztabaida piztu du. Elkarbizitza-araudiaren arabera, labore transgenikoak landatzeko pizgarriak desberdinak dira^[77].

Ikasten

1988an, Estatu Batuetako Kongresuak bultzatuta, Medikuntza Orokorreko Zientzien Institutu Nazionalak (National Institute of Health) (NIGMS) bioteknologiako prestakuntzarako finantzaketa-mekanismo bat ezarri zuen. Unibertsitate nazionalak lehian ari dira Bioteknologiako Prestakuntza Programak (BTP) ezartzeko. Aplikazio arrakastatsu bakoitza bost urterako finantzatzen da, eta, berriro, lehiaz berritu behar da. Graduondoko ikasleak, aldi berean, BTP batean onartuak izateko lehiatzen dira; onartuak badira, bi edo hiru urterako, ordaina, matrikula eta mediku-aseguruaren laguntza aurreikusten dira, doktorego-tesia egiten ari diren bitartean. Hemeretzi erakundek eskaintzen dute NIGMSren laguntza^[78]. Bioteknologiako prestakuntza ere eskaintzen da graduondokoetan eta unibertsitate komunitarioetan.

Bioteknologiaren aplikazioak mikrobioak erabiliz oso anitzak dira. Batzuk aipatzearren, hauek aipa daitezke^[79]:

• Elikagaien industrian: gazta, jogurta, ozpina, ogia, proteina zelulabakarra, eta abar mikrobioak erabiliz lortzen dira.
• Edari alkoholikoen industrian: ardoa, garagardoa, sagardoa, sakea, eta abar mikrobioen hartziduren bidez sortzen dira.
• Kimika industrialean: etanola, bitaminak (B12 bitamina eta erriboflabina), aminoazidoak, entzima batzuk, azido azetikoa eta laktikoa, azetona, butanola, eta abar ekoizteko mikrobioak erabiltzen dira.
• Farmazia eta medikuntza-industrian: antibiotikoak, txertoak eta hormonak eskuratzeko.

Industri-hartzitzaileetan edo bioerreaktoreetan produktu hauek lortzeaz gain, bioteknologia mikrobioez baliatzen da beste prozesu batzuetan:

• hondakin-urak arazteko
• mikrobiar meatzaritzan (metal batzuk lortzen dira lixibiazio biologikoaren bidez)
• biointsektizidak egiteko, nekazaritzan aplikatzen direnak (Bacillus thuringiensis bakterioa erabiltzen da, intsektuen larbak akabatzen dituena)
• hondakin kimiko toxikoak eta petrolioa biodegradatzeko (biorremediazioa)
• nitrogenoa finkatzen duten bakterioak erabiltzen dira nekazaritzan, nekazal-ongarritzerako. Bakterio horien geneak ere ingeniaritza genetikoaren bidez sar daitezke landareetan.

Eragiten dion arloaren arabera, bioteknologia horrela sailka daiteke:

• Bioteknologia gorria: farmazia eta medikuntza arloan aplikatzen dena (antibiotiko, txerto eta hormonen ekoizpena, antigorputz monoklonalak, terapia genetikoa...)
• Bioteknologia zuria: industria arloari dagokiona
• Bioteknologia berdea: nekazaritzan aplikazioak dituena (landare transgenikoak, biointsektizidak...)
• Bioteknologia urdina: ur-ingurumenei eragiten diena

• Ingeniaritza genetikoa

• Biotecnología y posthumanismo 2007 Ballesteros, Jesús; Fernández Ruiz-Gálvez, María Encarnación editorial Editorial Aranzadi
• El fin del hombre: consecuencias de la revolución biotecnológica 2002 Fukuyama, Francis editorial = Ediciones B
• Henco, A. International Biotechnology Economics and Policy: Science, Business Planning and Entrepreneurship; Impact on Agricultural Markets and Industry; Opportunities in the Healthcare Sector. ISBN 978-0-7552-0293-5.
• Friedman, Yali. Building Biotechnology: Starting, Managing, and Understanding Biotechnology Companies. Logos Press, Washington, DC, 2008 ISBN 978-0973467635}}

• National Center for biotechnology Information (Ingelesez)
• Biotechnology Industry Organization (Ingelesez)
• Centro Nacional de Biotecnología (Gaztelaniaz)