Економија на Кина

Економијата на Кина, опишана како социјализам со кинески одлики уште од 12-тиот Национален конгрес на КПК во 1982 година^[21], е мешана социјалистичка пазарна економија^[22][23] која е составена од државни претпријатија и домашни и странски приватни бизниси и користи економско планирање^[24]. Приходот генериран од државните претпријатија претставувал околу 40% од кинескиот БДП од 14,4 трилиони американски долари во 2019 година, а домашните и странските приватни бизниси и инвестициите учествувале со останатите 60%^[25]. До крајот на 2019 година, вкупните средства на сите кинески претпријатија, вклучително и оние кои работат во финансискиот сектор, достигнале 78,08 трилиони^[26]. Деведесет и еден (91) од овие претпријатија припаѓаат на компаниите 2020 Fortune Global 500^[27]. Директните странски инвестиции во Кина, чиј вкупен износ бил околу 1,6 трилиони американски долари заклучно со крајот на октомври 2016 година, директно и индиректно придонеле околу една третина од кинескиот БДП и една четвртина од работните места таму^[28]. До крајот на јуни 2020 година, акциите на СДИ во Кина достигнале 2,947 трилиони американски долари, а акциите на Кинеските СДИ во заминување изнесувале 2,128 трилиони американски долари. Вкупните странски финансиски средства во сопственост на Кина достигнале 7,860 трилиони американски долари, а нејзините странски финансиски обврски 5,716 трилиони американски долари, што ја прави Кина втора по големина земја доверител по Јапонија во светот^[29].

Економија на Кина
Шангај, финансиски центар на Кина
Валута	јуан
Фискална година	Календарска година
Трговски организации	СТО, БРИКС, ШОС, АПЕК, Г-20 и други
Статистика
БДП	▲ $15.2 трилиони (номинално; 2020.)[1] ▲ $24.2 трилиони (ПКМ; 2020 est.)[1]
Пораст на БДП	6.6% (2018) 6.1% (2019) 1.9% (2020f) 8.2% (2021f)[2][3]
БДП/жит.	▲ $10,839 (номинално; 2020.)[1] ▲ $17,206 (ПКМ; 2020.)[1]
БДП по сектор	Земјоделство: 7,9% Индустрија: 40,5% Услуги: 51,6% (2017)[4]
БДП по составници	Потрошувачка на домаќинството: 39,1% Државна потрошувачка: 14,5% Инвестиции во основен капитал: 42,7% Инвестиции во залихи: 1,7% Извоз на стоки и услуги: 20,4% Увоз на стоки и услуги: .418,4% (2017.)[4]
Инфлација	2.9% (2020.)[1]
Сиромашно население	1.7% (2018)[5][note 1] 23.9% на помалку од 5,50 $/ден(2016)[6]
Џиниев коефициент	46.7 high (2018)[7][note 2]
Работна сила	▼ 778,700,553 (2020)[8] (1st) ▼ 67.4% вработеност(2019)[9]
Labor по занимање	Земјоделство: 27% Индустрија: 29% Услуги: 44% (FY 2018)[10]
Стапка на невработеност	3.8% (2020.)[1] 10.6% невработеност (кај младите)(2019)[11][note 3]
Водечки индустрии	Рударство обработка на руда железо челик алуминиум и други метали јаглен машинска зграда вооружување текстил [[[облека]] нафта цемент хемикалии ѓубриво преработка на храна информатичка технологија опрема за транспорт автомобили шини [[телекомуникации] опрема]] локомотиви бродови [[[авиони]] вселенски возила сателити производи за широка потрошувачка (вклучително и обувки играчки електроника] воена опрема финансиски услуги електрична енергија
Ранг според Индекс на леснотија	▲ 31-ва (многу лесно, 2020)[12]
Надворешност
Извоз	US$2.5 трилиони (2019)[13]
Извозни добра	Земјоделски производи 3,2% Гориво и рударски производи 2,4% Производство 94,3% Други 0.1%[14]
Главни извозни партнери	Европска Унија(-) 17.2%  САД(-) 16.7%  Здружение на нации од Југоисточна Азија(+) 12.83%  Хонгконг(+) 12.16%  Јапонија(+) 5.91%  Јужна Кореја(+) 4.37%  Индија(-) 3.08%  Русија(+) 2.64% Others 23.33%[14]
Увоз	US$2.08 трилиони (2019)[13]
Увозни добра	Земјоделски производи 9.5% Гориво и рударски производи 21,3% Производство 64,4% Други 4.8%[14]
Главни увозни партнери	Европска Унија(-) 12.82%  Здружение на нации од Југоисточна Азија(+) 12.58%  Јужна Кореја (+)9.58%  Јапонија(+) 8.45%  Тајван(+) 8.32%  САД(-) 7.24%  Индија(-) 4.03%  Бразил(+) 3.63% Others 33.74%[14]
Странски директни инвестиции	▲ $1.523 трилиони (31 декември 2017.)[4] ▲ Abroad: $1.383 трилиони (31 декември 2017 est.)[4]
Бруто надворешен долг	$1.598 трилиони (31 декември 2017 est.)[4]
Јавни финансии
Јавен долг	47% of GDP (2017 est.)[4][note 4]
Приходи	2.553 трилиони (2017.)[4]
Расходи	3.008 трилиони (2017.)[4]
Кредитен рејтинг	Standard & Poor's:[15] А + (домашно) А + (странски) A + (проценка на T&C) Поглед: стабилен Moody's:[16] A1 Поглед: стабилен Fitch:[17] A+ Поглед: стабилен Scope:[18] A+ Поглед: негативен
Девизни резерви	▲ $3.219 trillion (October 2019)[19][20] (1st)
Главен извор на податоци: Светска книга на факти на ЦИА Сите вредности, освен ако не е запишано поинаку, се во ам. долари

Владата ги започнала своите економски реформи во 1978 година под раководство на Денг Кјаопинг^[4][30]. Кина има четири од првите десет најконкурентни финансиски центри (Шангај, Хонгконг, Пекинг и Шенџен) во индексот на глобалните финансиски центри во 2020 година, повеќе од која било друга земја^[31]. Кина има три од десетте најголеми берзи во светот - Шангај, Хонгконг и Шенџен според пазарната капитализација и обемот на трговијата^[32][33]. Од 12 октомври 2020 година, вкупната пазарна капитализација на кинеските берзи, составена од Шангајската берза и Шенџенската берза, надминала 10 трилиони американски долари, со исклучок на берзата во Хонгконг со околу 5,9 трилиони американски долари^[34]. До крајот на јуни 2020 година, странските инвеститори купиле вкупно 440 милијарди американски долари во кинески акции, што претставува околу 2,9% од вкупната вредност, што укажува на тоа дека странските инвеститори собрале вкупно 156,6 милијарди американски долари во првата половина на 2020 година^[35] .

Вкупната вредност на кинескиот пазар на обврзници надминала 15,4 трилиони американски долари, рангирана над онаа на Јапонија и Велика Британија, и втора по онаа на САД со 40 трилиони американски долари, од почетокот на септември 2020 година^[36]. До крајот на септември 2020 година, странските поседи на кинески обврзници достигнале 388 милијарди УСД или 2,5% од вкупната вредност, и покрај зголемувањето за 44,66% од година на година^[37].

Според Глобалниот извештај за богатството од 2019 година од страна на Групацијата Кредит Свис, Кина ги надминала САД според бројот на милијардери од светската популација: Кина имала 100 милиони богати луѓе (секој поседувал нето богатство од над 110.000 американски долари) а САД 99 милиони. Со 63,8 трилиони до крајот на 2019 година, што претставува 17 пати поголемо зголемување од 3,7 трилиони во 2001 година, вкупниот износ на богатството на домаќинствата во Кина стоеи единствено само оној на САД со 105,6 трилиони^[38]. Економијата, заклучно со 2019 година, е рангирана како втора по големина во светот според номиналниот БДП^[39][40][41] и заклучно со 2017 година најголема во светот според паритетот на куповната моќ^[42]. Кина има најбрзо растечка голема економија во светот, со стапки на раст во просек од 10% во текот на 30 години^[43][44].

Заклучно со 2019 година, јавниот сектор на Кина учествувал со 63% во вкупниот работен однос^[45]. Според ММФ, врз основа на приход по глава на жител, Кина се нашла на 73-то место според БДП (ПКМ) по глава на жител во 2019 година^[46]. Кинескиот БДП изнесувал 14,4 трилиони долари (99 трилиони јуани) во 2019 година^[47]. Земјата има природни ресурси со проценета вредност од 23 трилиони американски долари, од кои 90% се јаглен и реткоземни метали^[48]. Кина исто така има најголема актива во светот на банкарскиот сектор од околу 45,838 трилиони долари (309,41 трилиони CNY) со 42,063 трилиони долари вкупни депозити и други обврски^[49][50]. Има втори најголеми странски директни инвестиции со 141 милијарда само во 2019 година^[51] и втора најголема надворешна странска директна инвестиција, со 136,91 милијарди само за 2019 година, следејќи ја Јапонија со 226,65 милијарди за истиот период^[52]. Почнувајќи од 2018 година, Кина била прва во светот според вкупниот број милијардери и втора според милионерите - имало 658 кинески милијардери^[53] и 3,5 милиони милионери^[54]. Од 2020 година, Кина е дом на најголемите компании во Fortune Global 500 и на 129 седишта^[55][56]. Има најголеми девизни резерви во светот во вредност од 3,1 трилиони долари^[57], но ако се вклучат и девизните средства на кинеските државни трговски банки, вредноста на резервите на Кина се искачува на скоро 4 трилиони долари^[58].

Историски гледано, Кина била една од најистакнатите економски сили во светот во поголемиот дел од двата милениуми од 1-ви до 19 век^{[59][60][61][62][63]}. На Кина отпаѓал околу една четвртина од глобалниот БДП до крајот на 1700-тите и приближно една третина од глобалниот БДП во 1820 година, кога започнала индустриската револуција во Велика Британија^{[64][65][66][67]}. Кинескиот БДП во 1820 година бил шест пати поголем од британскиот, најголемата економија во Европа - и скоро 20 пати поголем од БДП на САД^[68].

Во моментов, Кина е најголема светска производствена економија и извозник на стоки^[69]. Кина е класифицирана како ново индустријализирана економија^[70]. Таа е исто така најбрзо растечки потрошувачки пазар во светот и втора по големина увозник на стоки^[71]. Кина е нето увозник на производи за услуги^[72]. Таа е најголемата трговска нација во светот и игра значајна улога во меѓународната трговиј^[73][74] и во последните години сè повеќе се занимава со трговски организации и договори. Кина станала членка на Светската трговска организација во 2001 година^[75]. Исто така, има договори за слободна трговија со неколку нации, вклучувајќи ги АСЕАН, Австралија, Нов Зеланд, Пакистан, Јужна Кореја и Швајцарија^[76]. Провинциите во крајбрежните региони на Кина имаат тенденција да бидат поразвиени, додека регионите во заднината се помалку развиени. Како што расте економското значење на Кина, така се зголемува и вниманието на структурата и здравјето на економијата^[77][78]. Најголеми трговски партнери на Кина се САД, ЕУ, Јапонија, Хонгконг, Јужна Кореја, Индија, Тајван, Австралија, Виетнам, Малезија и Бразил^[79]. Со 778 милиони работници, кинеската работна сила е најголема во светот заклучно со 2020 година. Таа е рангирана на 31-то место според индексот „Едноставно деловно работење“ ^[80] и на 28-то на Глобалниот извештај за конкурентност^[81]. Кина се наоѓа на 14-тото место на Глобалниот индекс на иновации и е единствената економија со среден приход^[82]. До крајот на јули 2020 година, кинеските корисници на 5G веќе надминале 88 милиони, што претставува над 80% од корисниците ширум светот - далеку пред претходно предвидениот 70% удел за цела 2020 година. До крајот на 2020 година, бројот од 5G базни станици во Кина се очекувало да достигнат скоро еден милион, убедливо најголем број на глобално ниво^[83]. До крајот на јуни 2020 година, бројот на машини за автоматско плаќање (банкомати) изнесувал 1.0521 милиони, најмногу на глобално ниво^[84].

За да се избегнат долгорочните социоекономски трошоци^[85] на загадувањето на животната средина во Кина^[86][87], е предложено од Никола Стерн и Фергус Грин од Институтот за истражување на Грантам за климатски промени и животна средина, економијата на Кина да се пренасочи кон понапредниот индустриски развој со ниски емисии на јаглерод диоксид и подобро распределување на националните ресурси за иновации и R&D за одржлив економски раст со цел да се намали влијанието на тешката индустрија во Кина. Ова е во согласност со целите за планирање на централната власт^[88]. Кинескиот сон на генералниот секретар на Комунистичката партија е опишан како постигнување на „Втора стогодишнина“, имено материјалната цел Кина да стане „умерено просперитетно општество“ до 2021 година и целта за модернизација Кина да стане целосно развиена нација до 2049 година, на 100-та годишнина од основањето на Народната Република^[89]. Интернационализацијата на кинеската економија продолжува да влијае на стандардизираната економска прогноза официјално лансирана во Кина со индексот на менаџери за набавки во 2005 година. Како што расте кинеската економија, така расте и кинескиот Ренминби, кој поминува низ процесот потребен за нејзина интернационализација^[90]. Кина го иницирала основањето на Азиската банка за инвестиции во инфраструктурата во 2015 година и Фондот за патот на свилата во 2014 година, инвестициски фонд на кинеската влада за поттикнување на зголемени инвестиции и обезбедување финансиска поддршка во земјите долж еден појас^[91]. Економскиот развој на Шенџен предизвика градот да се нарекува следната Силициумска Долина во светот^{[92][93][94][95]}.