آذربائيجاني ٻولي
آذربائيجاني (Azerbaijani)(اُچار: /ˌ[unsupported input]zərbaɪˈdʒɑːni/، /ˌɑː-/، /-ˈʒɑːni/)جنهنکي آذري ترڪي (Azeri Turkic / Azeri Turkish) [4][5][6]هڪ ترڪ ٻولي آهي، جنهن کي بنيادي طور آذري جيڪي ڏکڻ قفقاز ۽ ايراني آذربائيجان ۾ آباد آهن. هي آذربائيجان، داغستان (روس جو وفاقي موضوع) جي دفتري ٻولي آهي، تنهن هوندي ايرانی آذربائيجان ڻ انکي ڪا رسمي حيثيت حاصل ناهي جتي آذرين ماڻهن جي اڪثريت رهندي آهي. آذربائيجاني ٻولي جمهوريت آذربائيجان جا 8 ملين ماڻهو ڳالهائين ٿا، انهيءَ سان گڏوگڏ ايران، عراق ۽ ترڪي ۾ پڻ تقريبن 25 ملين کان وڌيڪ ماڻهو آذربائيجاني ٻولي ڳالهائين ٿا. آذربائيجاني الهندي واري (اوغز) ترڪڪ ٻولين منجهان آهي. آذربائيجاني ٻولي جا سڀ کان ويجها مائٽ ترڪش ۽ ترڪمان آهن.[7]
آذربائيجاني | |
---|---|
Azerbaijani Azeri | |
Azərbaycan dili, آذربائيجان ڊيلي، Азәрбајҹан дили[lower-alpha 1] | |
اچار | [ɑzوrbɑjˈd͡ʒɑn diˈli] |
ٻولي جو وطن | |
خطو | آذربائيجان (تاريخي آذربائيجان)، قفقاز |
نسل | آذري |
ٻولي ڳالهائيندڙ | 26 ملين (2007)[1] |
ترڪ ٻوليون
| |
لپي | * آذربائيجان ۾: لاطيني رسم الخط (آذربائيجاني هجي حرف)
|
سرڪاري حيثيت | |
سرڪاري ٻولي وغيره | آذربائيجان روس |
ريگيوليٽر | آذربائيجان نيشنل اڪيڊمي آف سائنسز |
ٻولي جا ڪوڊ | |
ISO 639-1 | az |
ISO 639-2 | aze |
ISO 639-3 | aze – inclusive codeIndividual codes: azj – اُتر آذربائيجاني azb – ڏکڻ آذربائيجان slq – Salchuq qxq – Qashqai |
گلوٽولوگ | azer1255 اُتر آذري–سلجوق[2]sout2696 ڏکڻ آذري–قشقائي[3] |
لنگاسفيئر | 44-AAB-a جو حصو |
Location of Azerbaijani speakers in ڏکڻ قفقاز regions where Azerbaijani is the language of the majority regions where Azerbaijani is the language of a significant minority | |
اشتقاق ۽ پس منظر
تاريخي لحاظ کان هن ٻولي کي مقامي طور تي ترڪي سڏيو ويو آهي، جنهن جي معنيٰ آهي "ترڪڪ" يا آذربائيجاني ترڪي. جمهوريت آذربائيجان ۾ جديد ادب بنيادي طور شيرواني لهجو (ڊيلڪٽ) تي ٻڌل آهي، جڏهن تہ ايراني آذربائيجان جي علائقي (تاريخي آذربائيجان) ۾ تبريزي بنياد تي آهي.
تاريخ ۽ ارتقاء
آذربائيجاني ٻولي اوغز ترڪڪ ("الهندي ترڪڪ") جي اوڀرئين شاخ منجهان ٺهي هئي، جيڪا وچئون دور جي ترڪ هجرت مهل، اوڀر يورپ ۾، ۽ اُتر ايران، الهندي ايشيا ۾، ڪاڪيشس تائين پکڙيل هئي.[8]
ساهتيا(ادب)
1200 ع جي انت تائين منگول فتح کانپوءِ آذربائيجاني ساهتيا (ادب) جي تاريخ جو پهريون مثال عربي لپي (اسڪرپٽ، رسم الخط) ۾ لکيو ويو هو.
Lingua franca
اُترئين ڀيٽ ڏاکڻئين آذربائيجاني
ترڪش ٻولي ڪُٽنب ۾ آذربائيجاني ٻولي اوغز ٻولين منجهان آهي
اُتر آذربائيجاني
اتر آذربائيجاني، يا اترئين آذربائيجاني، جمهوريا آذربائيجان جي سرڪاري ٻولي آهي. اهن جو جديد دور جي استنبول ترڪش، ترڪي جي سرڪاري ٻولي سان ويجهو تعلق آهي.
ڏکڻ آذربائيجاني
ڏکڻ آذربائيجاني، ايراني آذربائيجان (تاريخي آذربائيجان) ۾ گهڻي ڳالهائي ٿي وڃي، جڏهن ته ترڪي ۽ عراق جي پاڙيسرين علائقن سميت شام جي ننڍين برادرين (ڪميونٽيز) ۾ گهٽ ۾ گهٽ حد تائين ڳالهائي ويندي آهي.
حوالا
خارجي ڳنڍڻا
وڪيپيڊيا، آزاد ڄاڻ چيڪلو Azerbaijani ۾ |
وڪيپيڊيا، آزاد ڄاڻ چيڪلو South Azerbaijani ۾ |
Azerbaijani سفري راهنما منجانب وڪي سفر Wikivoyage
وڪيميڊيا العام ۾ آذربائيجاني ٻولي سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو. |
- [آذربائيجان بابت دنيا جو سڀ کان وڏو ويب سائيٽ http://azer.com/]
- آذري ٻولي ۽ ادب
- آرٽ چترشالا
- A blog on Azerbaijani language resources and translations
- (روسي)[[Category:Articles with روسي-language external links]] A blog about the Azerbaijani language and lessons
- azeri.org, Azerbaijani literature and English translations.
- Online bidirectional Azerbaijani-English Dictionary آرڪائيو ڪيا ويا 2011-08-27 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Learn Azerbaijani at learn101.org.
- Pre-Islamic roots
- Azerbaijan-Turkish language in Iran by Ahmad Kasravi.
- including sound file.
- Azerbaijani<>Turkish dictionary آرڪائيو ڪيا ويا 2015-01-14 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. (Pamukkale University)
- Azerbaijan Language with Audio آرڪائيو ڪيا ويا 2021-02-25 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Azerbaijani thematic vocabulary
- AzConvert, an اوپن سورس آذربائيجاني نقل حرفي پروگرام.
- Azerbaijani Alphabet and Language in Transition, the entire issue of Azerbaijan International, Spring 2000 (8.1) at azer.com.
- * Editorial
- * Chart: Four Alphabet Changes in Azerbaijan in the 20th century
- * Chart: Changes in the Four Azerbaijan Alphabet Sequence in the 20th century
- * Baku’s Institute of Manuscripts: Early Alphabets in Azerbaijan
حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref>
آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/>
نہ مليو