హోమో ఎరెక్టస్

డచ్చి అనాటమిస్టు యూజీన్ డుబోయిస్ డార్విను పరిణామ సిద్ధాంతం మానవాళికి వర్తించడంపై ప్రేరితుడై, మానవ పూర్వీకుడిని కనుగొనటానికి 1886 లో ఆసియా (మానవ మూలం ఆఫ్రికాలోనని డార్విన్ సిద్ధాంతం చెప్పినప్పటికీ) బయలుదేరాడు. 1891-92లో అతని బృందసభ్యులు మొదట డచ్చి ఈస్టు ఇండీస్ (ఇప్పుటి ఇండోనేషియా) లోని జావా ద్వీపంలో ఒక దంతం, తరువాత ఒక పుర్రె పైభాగం చివరికి మానవ శిలాజ ఎముకనూ కనుగొన్నారు. తూర్పు జావాలోని ట్రినిల్ వద్ద సోలో నది ఒడ్డున కనుగొన్న (1893) ఈ శిలాజాన్ని తొలుత చింపాంజీల ప్రజాతి ఆంత్రోపోపిథెకస్ ఎరెక్టస్ లో చేర్చాడు. తరువాతి సంవత్సరం దీన్ని పిథెకాంత్రోపస్ ఎరెక్టస్ (1868 లో ఎర్నెస్టు హేకెలు మానవులు జాతి, శిలాజ కోతుల మధ్య వ్యూహాత్మక సంబంధానికి ఈ పేరు పెట్టాడు) అనే కొత్త జాతిలో (పిథెకోస్ అంటే గ్రీకులో "కోతి"), (ఆంథ్రోపోస్ అంటే "మానవ") చేర్చాడు. దీ తొడ ఎముకను బట్టి చూస్తే ఇది ద్విపాద జీవి అని భావించి ఆ పేరు పెట్టాడు.

డుబోయిస్ బృందం 1891 లో కనుగొన్న ఈ శిలాజం, పనిగట్టుకుని శిలాజం కోసం వెతికేటపుడు లభించిన మొట్టమొదటి హోమో ప్రజాతికి (హోమినిని లోని ఏ ప్రజాతికి చెందినదైనా సరే) చెందిన శిలాజం. 1856 లో కనుగొన్న తొట్టతొలి మానవ శిలాజం అనుకోకుండా దొరికినదే. ఇండోనేషియాకు చెందిన జావా శిలాజం ప్రజల్లో ఆసక్తిని రేకెత్తించింది. ప్రముఖ పత్రికలు దీనిని జావా మ్యాన్ అని పిలిచాయి; ఈ శిలాజం మానవులకు, వాలిడులకూ మధ్య నున్న పరివర్తన రూపమని, "తప్పిపోయిన లింకు" ఇదేననీ డుబోయిస్ చేసిన వాదనను శాస్త్రవేత్తలు పెద్దగా అంగీకరించలేదు.^[19]

హోమో ఎరెక్టస్ యొక్క అద్భుతమైన కనుగోళ్ళు చాలావరకు చైనాలోని జౌకౌడియను ప్రాజెక్టులో జరిగాయి. చైనాలోని జౌకౌడియన్‌లో ప్రస్తుతం పెకింగ్ మ్యాన్ స్థలం అని పిలిచే చోట ఇవి దొరికాయి. ఈ స్థలాన్ని మొట్టమొదట 1921 లో జోహన్ గున్నార్ అండర్సన్ కనుగొన్నాడు.^[20] 1921 లో ఇక్కడ తవ్వకాలు జరిపి రెండు మానవ దంతాలను కనుగొన్నారు.^[21] దిగువ మోలారు ప్రాంతంలో డేవిడ్సను బ్లాక్ ప్రారంభ వివరణ (1921) (దీనికి ఆయన సినాంట్రోపస్ పెకినెన్సిస్ అని పేరు పెట్టారు)లో సరికొత్త జాతికి శిలాజాలు లభించాయి.^[22] ఇది విస్తృతంగా ప్రచారం చేయబడి ఆసక్తిని ప్రేరేపించింది. విస్తృతమైన త్రవ్వకాల తరువాత 40 మందికి పైగా వ్యక్తుల నుండి 200 మానవ శిలాజాలను మొత్తం ఐదు పూర్తి స్థాయి పుర్రెలను కనుగొన్నారు.^[23] పాలియోంటోలాజికా సినికా (సిరీస్ డి) పత్రికలో ప్రచురించబడిన అనేక మోనోగ్రాఫ్లలో ఫ్రాంజు వీడెన్‌రిచు ఈ విషయం సంబంధిత వివరణాత్మక వర్ణనను అందించాడు.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో భద్రత కోసం చైనా నుండి అక్రమంగా రవాణా చేసే ప్రయత్నంలో దాదాపు అన్ని అసలు నమూనాలు పోయాయి; ఏది ఏమయినప్పటికీ న్యూయార్కు నగరంలోని అమెరికా మ్యూజియం ఆఫ్ నేచురలు హిస్టరీ, బీజింగ్లోని ఇన్స్టిట్యూటు ఆఫ్ వెర్టిబ్రేటు పాలియోంటాలజీ అండ్ పాలియో ఆంత్రోపాలజీలో వీడెన్‌రిచి తయారు చేసిన ప్రామాణికమైన నమూనాలు విశ్వసించతగిన సాక్ష్యంగా పరిగణించబడ్డాయి.

జావా మ్యాన్, పెకింగు మ్యాన్ మధ్య సారూప్యతలు 1950 లో ఎర్నస్టు మేయరును హోమో ఎరెక్టస్ రెండింటి పేరు మార్చడానికి దారితీసింది.

20 వ శతాబ్దంలో మానవ శాస్త్రంలో హోమో ఎరెక్టస్ పాత్ర గురించి మానవ శాస్త్రవేత్తలు చర్చించారు. శతాబ్దం ప్రారంభంలో జావా, జౌకౌడియన్లలో కనుగొన్న ఆధునిక మానవులు మొదట ఆసియాలో ఉద్భవించారనే నమ్మకం విస్తృతంగా ఆమోదించబడింది. కొంతమంది ప్రకృతి శాస్త్రవేత్తలు-వారిలో ప్రముఖమైన చార్లెస్ డార్విను-మానవుల తొలి పూర్వీకులు ఆఫ్రికన్ అని సిద్ధాంతీకరించారు: మానవుల దగ్గరి బంధువులైన అభివృద్ధి చెందిన చింపాంజీలు, గొరిల్లాలు ఆఫ్రికాలో మాత్రమే ఉన్నాయని డార్విను అభిప్రాయపడ్డారు.^[24]

ఆస్ట్రాలోపిథెసినా నుండి 3 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం తూర్పు ఆఫ్రికాలో హోమో జాతి పరిణామం చెందింది. 2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటి జాతులైన హోమో హ్యాబిలిస్‌, హోమో రుడోల్ఫెన్సిస్ హోమోలో చేర్చడం కొంతవరకు వివాదాస్పదంగా ఉంది.^[25] 2 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం తరువాత హోమో హ్యాబిలిస్ గణనీయమైన కాలం వరకు హోమో ఎర్గాస్టర్ (ఎరెక్టస్‌తో) కలిసి ఉన్నట్లు కనబడుతున్నందున ఎర్గాస్టర్ నేరుగా హ్యాబిలిస్ నుండి వచ్చిందని ప్రతిపాదించబడింది.^[26]

సుమారు 2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం హోమో ఎరెక్టస్ ఉద్భవించింది. ఆఫ్రికా, పశ్చిమ ఆసియాలో 1.8 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటి శిలాజాలు కనుగొనబడ్డాయి. కాబట్టి హోమో ఎరెక్టస్ ఆఫ్రికాలో ఉద్భవించిందా లేదా ఆసియాలో ఉద్భవించిందా అనేది అస్పష్టంగా ఉంది. ఫెర్రింగు అభిప్రాయం ఆధారంగా (2011) ఇది పశ్చిమ ఆసియాకు చేరుకున్న హోమో హ్యాబిలిస్ అని ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టస్ అక్కడ అభివృద్ధి చెందిందని సూచిస్తున్నాడు. ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టస్ అప్పుడు పశ్చిమ ఆసియా నుండి, తూర్పు ఆసియా (పెకింగు మ్యాన్) ఆగ్నేయాసియా (జావా మ్యాన్), ఆఫ్రికా (హోమో ఎర్గాస్టర్‌), ఐరోపా (టౌటవెల్ మ్యాన్) గా విస్తరించారు.^[27][28]

ఆఫ్రికా

1950 వ దశకంలో పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు జాన్ టి. రాబిన్సను, రాబర్టు బ్రూం టెలాంత్రోపస్ కాపెన్సిస్ అని పేరు పెట్టారు;^[29] రాబిన్సను 1949 లో దక్షిణాఫ్రికాలోని స్వర్టుక్రాంసులో దవడ భాగాన్ని కనుగొన్నారు. తరువాత సిమోనెట్టా దీనిని హోమో ఎరెక్టస్‌కు తిరిగి నియమించాలని ప్రతిపాదించాడు, రాబిన్సను అంగీకరించాడు.^[30]

1950 ల నుండి తూర్పు ఆఫ్రికాలో నిర్వహించబడిన అనేక అన్వేషణలు హోమో ఎర్గాస్టర్‌, హోమో హ్యాబిలిస్‌లకు అనేక వందల సహస్రాబ్దాలుగా సహజీవనాన్ని సాగించాయని సూచించాయి. ఇవి సాధారణ పూర్వీకుల నుండి వేర్వేరు వంశాలను సూచిస్తాయని ధృవీకరించడానికి; అనగా వారి మధ్య పూర్వీకుల సంబంధం లేదు. కానీ క్లాడోజెనెటికు ఇది ఇక్కడ సూచిస్తుంది. హోమో హ్యాబిలిస్ ఉప సమూహ జనాభా హోమో లేదా హోమో -గ్రూప్ జనాభా. చివరికి కొత్త జాతులు హోమో ఎర్గాస్టర్ (హోమో ఎరెక్టస్ సెన్సు లాటో) గా అభివృద్ధి చెందుతుంది.^[31]

1961 లో వైవెస్ కాపెన్స్ ఉత్తర చాద్‌లో ఒక పుర్రెను కనుగొన్నాడు. అతను ఉత్తర ఆఫ్రికాలో కనుగొన్న తొలి శిలాజ మానవుడిగా భావించినందుకు త్చాంత్రోపస్ ఉక్సోరిస్ అనే పేరు పెట్టాడు.^[32] ఒకప్పుడు హోమో హ్యాబిలిస్ నమూనాగా పరిగణించబడినప్పటికీ,^[33] టి. ఉక్సోరిస్ హోమో ఎరెక్టస్‌లోకి తీసుకోబడింది. అయితే ఇది ఇకపై చెల్లుబాటు టాక్సానుగా పరిగణించబడదు.^[32][34] శిలాజం " గాలుల కారణం వేగంగా కదిలే ఇసుకతో చాలా క్షీణించిందని ఇది ఆస్ట్రాలోపితు ఆదిమ రకం హోమినిదు రూపాన్ని అనుకరిస్తుంది" అని నివేదించబడింది.^[35] 1973 లోనే మైఖేలు సర్వెంటు పిహెచ్‌డిలో సమర్పించిన స్ట్రాటిగ్రఫీ, పాలియోంటాలజీ, సి 14 డేటింగు ప్రకారం ఇది బహుశా 10,000 సంవత్సరాల వయస్సు మాత్రమే ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.^[36]

యురేషియా

కౌకాససు

జార్జియాలోని దమానిసిలో కనిపించే శిలాజ పుర్రెలు, దవడలకు కేటాయించిన ఉపజాతి పేరు హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికసు. ఇది మొదట ప్రత్యేక జాతిగా ప్రతిపాదించబడింది. ఇప్పుడు ఇది హోమో ఎరెక్టస్‌గా వర్గీకరించబడింది.^[37][38][39] ఈ ప్రాంతాన్ని 1991 లో జార్జియను శాస్త్రవేత్త డేవిడు లార్డ్కిపానిడ్జు కనుగొన్నారు. 2005 నుండి "పూర్తి" పుర్రెతో సహా 1991 నుండి ఐదు పుర్రెలు త్రవ్వబడ్డాయి. దమానిసి వద్ద త్రవ్వకాలలో కత్తిరించడం, కోయడం కొరకు 73 రాతి పనిముట్లు, గుర్తించబడని జంతుజాలానికి 34 ఎముక శకలాలు లభించాయి.^[40]

డొమానిసి కనుగొన్న కొత్త జాతికి వారి ప్రాధమిక అంచనా తరువాత కొంతమంది శాస్త్రవేత్తలు హోమో జార్జికస్ అని పేరు పెట్టడానికి ఒప్పించారు. వారు దీనిని ఆఫ్రికా హోమో హ్యాబిలిస్ వారసుడిగా, ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్‌కు పూర్వీకుడిగా పేర్కొన్నారు. అయినప్పటికీ ఈ వర్గీకరణకు మద్దతు లభించ లేదు. శిలాజానికి బదులుగా హోమో ఎరెక్టెసుకు చెందిన విభిన్న ఉప సమూహంగా నియమించబడింది.^{[41][42][43][44]}శిలాజ అస్థిపంజరాలు దాని పుర్రె, ఎగువ శరీరంలో ప్రాచీనమైన జాతిని కలిగి ఉంటాయి. కానీ అభివృద్ధి చెందిన వెన్నెముక, తక్కువ అవయవాలతో మునుపటి పాదనిర్మాణ శాస్త్రం కంటే ఎక్కువ చైతన్యాన్ని సూచిస్తాయి.^[45] ఇది ఇప్పుడు ప్రత్యేక జాతి కాదని భావించబడింది. కానీ హోమో హ్యాబిలిస్ మధ్య హోమో ఎరెక్టస్‌కు మారిన తరువాత దశను సూచిస్తుంది; ఇది 1.8 మై వద్ద నాటిది.^[38][46] ఈ సమావేశంలో అతిపెద్ద ప్లైస్టోసీన్ హోమో దవడలు (D2600), అతిచిన్న లోయర్ ప్లైస్టోసీన్ దవడలు(డి211) దాదాపు పూర్తి ఉప-వయోజన (డి2735), దంతాలు లేని నమూనా డి3444 / డి3900 ఉన్నాయి.^[47]

రెండు పుర్రెలు - డి 2700 మెదడు వాల్యూం 600 క్యూబికు సెంటీమీటర్లు (37 క్యూబిక్ అంచెలు), డి4500 లేదా డామంసి పుర్రె 5, మెదడు వాల్యూం సుమారు 546 సెంటీమీటర్లు-ప్లైస్టోసీన్ కాలం నుండి రెండు చిన్న, అత్యంత ప్రాచీనమైన హోమినిదు పుర్రెలుగా భావించబడుతున్నాయి.^[17] ఈ పుర్రెలలోని వైవిధ్యాన్ని ఆధునిక మానవులలో, చింపాంజీల నమూనా సమూహంలోని వైవిధ్యాలతో పోల్చారు. దమానిసి పుర్రెలలోని వైవిధ్యాలు ఆధునిక ప్రజలలో, చింపాంజీలలో కనిపించే వాటి కంటే గొప్పవి కాదని పరిశోధకులు కనుగొన్నారు. హోమో రుడోల్ఫెన్సిస్‌, హోమో గౌటెన్జెన్సిసు, హోమో ఎర్గాస్టర, హోమో హ్యాబిలిస్‌తో సహా వాటిలో పెద్ద పాదనిర్మాణ వైవిధ్యం ఆధారంగా వేర్వేరు జాతులుగా వర్గీకరించబడిన మునుపటి శిలాజ అన్వేషణలచేత (హోమో ఎరెక్టస్ వలె) బహుశా తిరిగి వర్గీకరించబడాలని ఈ పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి.^[48]

తూర్పు, ఆగ్నేయ ఆసియా

హోమో ఎరెక్టస్ తూర్పు, ఆగ్నేయాసియాలో సుమారు 0.7 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం ధృవీకరించబడింది. ఇది 1 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కంటే ముందు ప్రారంభంలో ఉనికిలో ఉన్నవి అని భావించారు; 2018 లో కనుగొనబడిన షాంగ్చెను నుండి రాతి పనిముట్లు 2 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కంటే పాతవిగా పేర్కొనబడ్డాయి.^[49][50]

మెగాన్త్రోపసు జావాలో కనుగొనబడిన శిలాజాల సమూహాన్ని సూచిస్తుంది. ఇవి 1.4 - 0.9 మధ్య కాలం నాటివి. ఇవి తాత్కాలికంగా హోమో ఎరెక్టస్ సమూహానికి చెందినవిగా చేయబడ్డాయి. ఈ పదం విస్తార అర్థంలో "ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన ప్రారంభ హోమో హోమో ఎరెక్టస్‌కు చెందినది.^[15] అయినప్పటికీ పాత సాహిత్యం ఈ శిలాజాలను హోమో వెలుపల ఉన్నట్లు పేర్కొన్నది.^[51]

1891/2 లో జావా ద్వీపంలో కనుగొనబడిన జావా మ్యాన్ (హోమో ఇ. ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎరెక్టస్ జాతి నమూనా), 1.0–0.7 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం నాటిది. చైనాలోని షాన్క్సీ ప్రొవింసులోని లాంటియను కౌంటీలో 1963 లో కనుగొనబడిన లాంటియను మ్యాన్ (హోమో ఇ. లాంటియెన్సిస్) జావా మ్యాన్‌కు సమకాలీనమైనది.

పెకింగ్ మ్యాన్ (హోమో ఇ. పెకినెన్సిస్) ను, 1923-27లో చైనాలోని బీజింగ్ సమీపంలోని జౌకౌడియను (చౌ కౌ-టియను) వద్ద కనుగొన్నారు. ఇది సుమారు 7.5 లక్షల సంవత్సరాల కిందటి కాలానికి చెందినది.^[52] కొత్త 26Al / 10Be డేటింగు పద్ధతి ప్రకారం వారు 6,80,000–7,80,000 సంవత్సరాల కాలానికి చెందినవారని తెలుస్తోంది.^[53][54] 1965 లో చైనాలోని యునాన్లోని యువాన్మౌ కౌంటీలో కనుగొనబడిన యువాన్మౌ మ్యాన్ (హోమో ఇ. యువాన్మౌయెన్సిస్), పెకింగ్ మ్యాన్ మాదిరిగానే ఉండవచ్చు (కాని తేదీలు 1.7 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినదిగా ప్రతిపాదించబడ్డాయి).^[55]

1993 లో నాన్జింగు సమీపంలోని టాంగ్షాను కొండల మీద ఉన్న హులు గుహలో నాన్జింగు మ్యాన్ (హోమో ఇ. నాన్కినెన్సిసు) కనుగొనబడింది. ఇది సుమారు 0.6 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినది.^[56][57]

సోలో నది జావాలోని 1931/1933 మధ్య కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్ (హోమో ఇ. సోలోయెన్సిస్) అనిశ్చిత వయస్సు 0.25 - 0.075 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం మధ్య నాటిది (చివరిగా కనుగొనబడిన సోలో మ్యాన్‌ ఎరెక్టస్ లక్షణాలను (ముఖ్యంగా పెద్ద కపాల సామర్థ్యం) ఉన్నప్పటికీ).^[58]

ఐరోపా

ఐరోపా పురాతన మానవులను చివరి హోమో ఎరెక్టస్‌తో సమకాలీన హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ అనే ప్రత్యేక జాతుల పేరుతో హోమో నియాండర్తాలెన్సిస్ పూర్వీకుడిగా జాబితా చేయడం సంప్రదాయంగా ఉంది. హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ శిలాజాలు 600 కా(మొదటి మౌర్ మాండబులు) గా నమోదు చేయబడ్డాయి. పురాతన పూర్తి పుర్రెలు "టౌటవెలు మ్యాన్" (హోమో ఎరెక్టస్ టాటావెలెన్సిసు), సి. 450 కా, అటాపుర్కా పుర్రె ("మిగ్యులిను"), సి. 430 కా కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతుంది. ఐరోపాలో స్పెయిన్లోని అటాపుర్కా పర్వతాలు సిమా డెల్ ఎలిఫాంటే ప్రాంతం వద్ద కనుగొనబడిన పురాతన మానవ శిలాజాలు సి. 1.2 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందినవిగా భావించబడుతుంది. ఇది "బాయ్ ఆఫ్ గ్రాన్ డోలినా" పుర్రె శకలాలు 0.9 మై నాటిదిగా భావించబడుతుంది. ఇది హోమో పూర్వీకుడిగా వర్గీకరించబడింది. జర్మనీలోని తురింగియాలోని బిల్జింగ్సులెబెను ప్రాంతం వద్ద కనిపించిన పుర్రె శకలాలను " హోమో ఇ. బిల్జింగ్సులెబెను " గా వర్గీకరించబడింది.

అయినప్పటికీ 2008 లో ఫ్రాంసులోని లెజిగ్నన్-లా-కోబేలో కనుగొనబడిన 1.6 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందిన రాతిపనిముట్లు ఐరోపాలో మానవ ఉనికికి పరోక్ష ఆధారాలు ఉన్నాయి.^[59] ఫ్రాంసు లోని చిల్హాకు, హాటు-లోయిరు మెంటనుకు సమీపంలో ఉన్న గ్రోట్టే డు వల్లోనెటు కనుగొనబడిన రాతి పనిముట్లు కనుగొనబడ్డాయి. గ్రేటు బ్రిటన్లో మొదటి మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కాలానికి చెందిన రాతి పనిముట్లు మానవ ఉనికిని సూచిస్తున్నాయి. నార్ఫోక్లోని హ్యాపీస్‌బర్గు సమీపంలో శిలాజ పాదముద్రలు కనుగొనబడ్డాయి.^[60][61]

Evolutionary models

స్ట్రింగరు (2012) పరిణామం ఒక ప్రతిపాదిత నమూనా ఆధారంగా గత 2 మిలియన్ల సంవత్సరాలలో (నిలువు అక్షం) హోమో జాతి అనేక జాతులుగా పరిణామం చెందింది.^[62]

రీడ్ ప్రతిపాదించిన ప్రత్యామ్నాయ నమూనా స్ట్రింగరు ప్రతిపాదిత నమూనాను తిరిగి రూపొందించారు.^[63] హోమో ఎరెక్టసు పూర్వీకుడిగా హోమో ఎర్గాస్టరు వర్ణనను గమనించండి

పాలియోంత్రోపాలజిస్టులు హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ ప్రత్యేక జాతులుగా వర్గీకరించడం గురించి చర్చ కొనసాగిస్తున్నారు. ఒక ఆలోచనా విధానం ఆధారంగా కొంతమంది పరిశోధకులు హోమో ఎర్గాస్టర్ ఆఫ్రికా పూర్వీకుడైన హోమో ఎరెక్టస్ ఖచ్ఛితమైన పూర్వీకుడని భావిస్తున్నారు. అదనంగా వారు ఎరెక్టస్ ఆఫ్రికా నుండి వెలుపలకు పయనించి ఆసియా చేరుకుని అనేక ఉపశాఖల ఆవిర్భావానికి మూలంగా మారిందని ప్రతిపాదించారు.^[64] హోమో సేపియన్స్ నుండి హోమో ఎరెక్టస్‌ను వేరుచేసే లక్షణాలలో ఒకటి దంతాలలో పరిమాణంలో సంభవించిన వ్యత్యాసం. హోమో ఎరెక్టస్‌కు పెద్ద దంతాలు ఉండగా హోమో సేపియన్లకు చిన్న దంతాలు ఉన్నాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]} హోమో ఎరెక్టస్ పెద్ద దంతాలను కలిగి ఉండటానికి ఒక సిద్ధాంతం ఏమిటంటే హోమో సేపియన్స్ వంటి వండిన మాంసానికి బదులుగా పచ్చి మాంసాన్ని తినడం.

పై సిద్ధాంతం పరీక్షించడానికి " ఎర్నెస్టు మేయరు " జీవ జాతుల నిర్వచనం ఉపయోగపడదని కొందరు పట్టుబట్టారు-అంటే రెండు జాతులు ఒకే విధంగా పరిగణించబడవచ్చు. ప్రత్యామ్నాయంగా హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ నమూనాల మధ్య కపాల స్వరూపశాస్త్రం వైవిధ్యం పరిమాణాన్ని జీవన ప్రైమేట్ల జనాభాలో (అంటే, ఇలాంటి భౌగోళిక పంపిణీ లేదా దగ్గరి పరిణామ సంబంధాలలో ఒకటి) ఒకే వైవిధ్యంతో పోల్చవచ్చు. అంటే: ఎంచుకున్న జనాభాలో హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ మధ్య వ్యత్యాసం ఎక్కువగా ఉంటే: ఉదాహరణకు మకాక్స్ అభిప్రాయం ఆధారంగా హోమో ఎరెక్టస్‌, హోమో ఎర్గాస్టర్ జాతులను రెండు వేర్వేరు జాతులుగా పరిగణించవచ్చు.

తులనాత్మక పదనిర్మాణం Comparative morphology

హోమో ఎరెక్టస్ యొక్క పుర్రె; పెద్ద దంతాలను గమనించండి.

హోమో సేపియన్స్ యొక్క పుర్రె, దాని చిన్న దంతాలతో.

క్షేత్ర అధ్యయనం విశ్లేషణ, పోలికలకు అనువైన (అనగా, జీవన) నమూనాను కనుగొనడం చాలా ముఖ్యం; తగిన జాతుల జీవన నమూనా జనాభాను ఎంచుకోవడం కష్టం. (ఉదాహరణకు, హోమో సేపియన్స్ ప్రపంచ జనాభాలో పాదనిర్మాణ వైవిధ్యం చిన్నది,^[65] కాబట్టి మన స్వంత జాతుల వైవిధ్యం నమ్మదగిన పోలిక కాకపోవచ్చు. జార్జియాలోని డమానిసిలో దొరికిన శిలాజాలు మొదట ప్రత్యేకమైనవిగా గుర్తించబడ్డాయి (కాని దగ్గరి సంబంధం). కానీ తరువాతి నమూనాలు వాటి వైవిధ్యాన్ని హోమో ఎరెక్టస్ పరిధిలో ఉన్నట్లు చూపించాయి. వాటినిప్పుడు హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికస్ అని వర్గీకరించారు.) 2009 లో కెన్యాలో కొత్త పాద ముద్రలను కనుగొన్నారు. బ్రిటనులోని బౌర్నుమౌత్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన మాథ్యూ బెన్నెట్, అతని సైన్సు సహోద్యోగులు, హోమో ఎరెక్టస్ పాదం " మడమ నుండి బొటనవేలు " ముద్ర అని ధ్రువీకరించారు. వీరు దాని స్వంత పూర్వీకుల ఆస్ట్రాలోపిథెసిను లాంటి పద్ధతిలో కాకుండా ఆధునిక మానవుడిలా నడుస్తున్నారు.^[66]

హోమో ఎరెక్టస్ శిలాజాలు హోమో హ్యాబిలిస్ కంటే కపాల సామర్థ్యాన్ని అధికంగా చూపుతాయి (డ్మనిసి నమూనాలు విలక్షణంగా చిన్న కపాలాలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ): తొలి శిలాజాలు 850 సెం.మీ.ల కపాల సామర్థ్యాన్ని చూపుతాయి. తరువాత జావాను నమూనాలు 1100 సెం.మీ.^[65] హోమో సేపియన్స్ .; ఫ్రంటలు ఎముక తక్కువ వాలుగా ఉంటుంది. దంత ఆర్కేడు ఆస్ట్రాలోపిథెసిన్సు కంటే చిన్నది; ఆస్ట్రోలోపిథెసిన్సు లేదా హోమో హ్యాబిలిస్ కంటే ముఖం ఎక్కువ ఆర్థోగ్నాటికు (తక్కువ ప్రోట్రూసివు), పెద్ద నుదురు-చీలికలు, తక్కువ ప్రముఖ జైగోమాటా (చెంప ఎముకలు). ప్రారంభ హోమినిన్లు సుమారు 1.79 మీ (5 అడుగులు 10 అంగుళాలు)^[67]— ఆధునిక పురుషులలో కేవలం 17% పొడవుగా ఉంది.^[68]— అసాధారణంగా సన్నగా ఉండే పొడవాటి చేతులు, కాళ్ళతో ఉన్నారు.^[69]

విసరడం హోమో జాతిలో ప్రారంభ వేట - రక్షణ కోసం అలవర్చుకున్న ఒక ముఖ్యమైన పనితీరు ఉండవచ్చు. హోమో పరిణామ సమయంలో ఈ జాతిలో విసిరే పనితీరు గత శరీరంలోని అనేక శరీరనిర్మాణ మార్పులతో ముడిపడి ఉంది. వివిధ శిలాజాలు, అస్థిపంజర కొలతలు పూర్వం ఉన్న భుజం ఆకృతీకరణలో సంభవించిన మార్పులు ఆధునిక మానవుల భుజనిర్మాణ ధోరణి ఏర్పాటుకు సాధ్యమవుతాయి.^[70] ప్రారంభ హోమో జాతుల విసిరే సామర్థ్యం, వేట ప్రవర్తన ఈ రెండు వేర్వేరు ధోరణులు. ఏదేమైనా క్లావికిలు పొడవు (క్లావిక్యులోహమరలు రేషియో) కొరకు సాధారణంగా ఉపయోగించే కొలపరిమాణం మొండెం మీద భుజం స్థానాన్ని ఖచ్చితంగా అంచనా వేయదని కనుగొనబడింది. అలాగే క్లావికిలు పొడవు, విసిరే పనితీరు మధ్య ఎటువంటి సంబంధం కనుగొనబడలేదు. ఈ కొత్త సాక్ష్యం హోమో ఎరెక్టస్ శిలాజ క్లావికిల్సు ఆధునిక మానవ వైవిధ్యాలకు సమానమైనవని నిర్ధారిస్తుంది.^[70] ఇది హోమో ఎరెక్టస్ భుజం నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంది. అతివేగంగా విసిరే సామర్థ్యం దాదాపు రెండు మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం నాటిదని ఇది సూచిస్తుంది.^[70]

హోమో ఎరెక్టస్ లోని లైంగిక డైమోర్ఫిజం-మగవారు ఆడవారి కంటే 25% పెద్దగా ఉంటారు. హోమో సేపియన్లలో చూసిన దానికంటే కొంచెం ఎక్కువ. కానీ అంతకుముందు ఆస్ట్రలోపిథెకస్ జాతి కంటే తక్కువ. మానవ శరీరధర్మశాస్త్రం పరిణామానికి సంబంధించి 1984 లో రిచర్డు లీకీ, కమోయా కిమెయు కెన్యాలోని తుర్కానా సరస్సు సమీపంలో "తుర్కనా బాయ్" (హోమో ఎర్గాస్టర్‌) అస్థిపంజరం కనుగొనబడింది-ఇది ఇప్పటివరకు కనుగొనబడిన పూర్తి హోమినిదు అస్థిపంజరాలలో ఇది ఒకటి అనడానికి చాలా దోహదపడింది.

స్ట్రింగరు (2003, 2012), రీడ్, (2004) ఇతరులు హోమో ఎరెక్టస్ (హోమో ఎర్గాస్టర్‌) సహా మునుపటి జాతుల హోమో జాతుల నుండి హోమో సేపియన్ల పరిణామాన్ని వివరించడానికి స్కీమాటికు గ్రాఫ్-మోడళ్లను తయారు చేశారు. కుడివైపు గ్రాఫ్‌లు చూడండి. నీలం ప్రాంతాలు ఒక నిర్దిష్ట సమయం, ప్రదేశంలో (అంటే ప్రాంతం) ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ హోమినిదు జాతుల ఉనికిని సూచిస్తాయి. ఇతర వివరణలు జాతుల వర్గీకరణ, భౌగోళిక పంపిణీలో విభిన్నంగా ఉంటాయి.^[62][63]

స్ట్రింగరు (ఎగువ గ్రాఫ్-మోడల్ చూడండి) హోమో ఎరెక్టస్ ఉనికిని మానవ పరిణామం తాత్కాలిక, భౌగోళిక అభివృద్ధిలో ఆధిపత్యం చేస్తుందని వివరించాడు. వీరు ఆఫ్రికా, యురేషియా అంతటా దాదాపు 2 మిలియన్ల సంవత్సరాలు విస్తృతంగా సంచరించినట్లు భావించారు. చివరికి హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ (హోమో రోడెసియెన్సిసు)గా పరిణామం చెందింది. తరువాత ఇది హోమో సేపియన్లుగా పరిణామం చెందింది. రీడ్ వివరణ హోమో ఎర్గాస్టర్‌ను హోమో ఎరెక్టస్ పూర్వీకుడిగా చూపిస్తుంది; అది ఎర్గాస్టర్‌, లేదా వైవిద్యమైన ఎర్గాస్టర్‌, లేదా ఎర్గాస్టర్‌, ఎరెక్టస్ సంకరజాతి అని ఇది ప్రాచీన, తరువాత ఆధునిక మానవులుగా పరిణామం చెంది తరువాత ఆఫ్రికా నుండి ఉద్భవించిన జాతులుగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.

రెండు నమూనాలు ఆసియా రకపు హోమో ఎరెక్టస్ ఇటీవల అంతరించిపోతున్నట్లు చూపిస్తున్నాయి. రెండు నమూనాలు జాతుల సమ్మేళనాన్ని సూచిస్తాయి: ప్రారంభ ఆధునిక మానవులు ఆఫ్రికా నుండి ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో వ్యాపించి, హోమో హైడెల్‌బెర్గెన్సిస్ (హోమో రోడెసియెన్సిసు) నియాండర్తలు, డెనిసోవాన్సు, అలాగే తెలియని పురాతన ఆఫ్రికా హోమినిదులతో కలిసి అనేక సంకరజాతులును సృష్టించారు. నియాండర్తలు ఉమిశ్రమ సిద్ధాంతాన్ని చూడండి.^[71]

There has been evidence of H. erectus inhabiting a cave in Zhoukoudian, China.^[72] This evidence consisted of remains, stones, charred animal bones, collections of seeds, and possibly ancient hearths and charcoal.^[72] Although this does not prove that H. erectus lived in caves, it does show that H. erectus spent periods of time in caves of Zhoukoudian. Remains of H. erectus have more consistently been found in lake beds and in stream sediments.^[72] This suggest that H. erectus also lived in open encampments near streams and lakes.

ఉపకరణాల ఉపయోగం

చరిత్రపూర్వ పాలియోలిథికు యుగం (పాత రాతి యుగం) మానవ చరిత్ర 2.6 మిలియన్లు - 10,000 సంవత్సరాల క్రితం మద్యకాలం నాటిది;^[74] అందువలన ఇది భౌగోళిక సమయం ప్లైస్టోసీన్ యుగానికి దగ్గరగా ఉంటుంది. ఇది 2.58 మిలియన్ల నుండి 11,700 సంవత్సరాల క్రితం.^[75] ప్రారంభ మానవ పరిణామం ప్రారంభం ఆదిమ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, సాధన సంస్కృతి ప్రారంభ ఆవిష్కరణలకు చేరుకుంటుంది. హోమో ఎరెక్టస్ మొట్టమొదటిసారిగా ఉడికించటానికి అగ్నిని, రాతితో చేతి గొడ్డలిని తయారు చేసి ఉపయోగించారు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

తులనాత్మకంగా ఆదిమ సాధనాలను ఉపయోగించిన ప్రారంభ హోమో ఎరెక్టస్ కంటే హోమో ఎర్గాస్టర్ విభిన్నమైన అధునాతన రాతి ఉపకరణాలను ఉపయోగించారు. దీనికి కారణం హోమో ఎర్గాస్టర్ ఓల్డోవాన్ టెక్నాలజీని ముందుగా రూపొందించి ఉపయోగించాడు. తరువాత సాంకేతికతను అచెయులియనుగా అభివృద్ధి చేశాడు.^[76] అక్యూలియను సాధనాల వాడకం ca. 1.8 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభం అయింది.^[77] హోమో ఎరెక్టస్ వంశావళి 200,000 సంవత్సరాల ముందు ఆఫ్రికాలో అకీయులియను పరిశ్రమ ఆవిష్కరణ చేయబడింది. అప్పుడు హోమో ఎరెక్టస్ ఆసియా వలస వారసులు అచెయులియను సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించలేదని భావించవచ్చు. మహాసముద్రాలతో సహా జలాశయాలను ప్రయాణించడానికి తెప్పలను ఉపయోగించిన మొట్టమొదటి మానవుడు ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్ అని సూచించబడింది.^[78] టర్కీలో కనుగొనబడిన పురాతన రాతి ఉపకరణం సుమారు 1.2 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం పశ్చిమ ఆసియా నుండి ఐరోపాకు అనాటోలియను గేట్వే గుండా హోమినిదులు వెళ్ళాయని వెల్లడించింది-ఇంతకుముందు అనుకున్నదానికంటే చాలా ముందుగానే.^[79]

అగ్ని ఉపయోగం

తూర్పు ఆఫ్రికా ప్రాంతాలలో బారింగో సరసు సమీపంలో ఉన్న చెసోవాంజా, కూబి ఫోరా, కెన్యాలోని ఒలోర్జెసైలీ, ప్రారంభ మానవులు అగ్నిని ఉపయోగించిన ఆధారాలను చూపుతాయి. చెసోవాంజా వద్ద పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు 1.42 M.Y.A నాటి అగ్నితో-గట్టిపడిన బంకమట్టి శకలాలు కనుగొన్నారు.^[80] విశ్లేషణ ఆధారంగా దానిని గట్టిపరచడానికి బంకమట్టిని 400 ° సెం (752 ° ఫా) కు వేడి చేయాలి. కూబి ఫోరాలో రెండు ప్రాంతాలు హోమో ఎరెక్టస్‌లు 1.5 M.Y.A. వద్ద అగ్నిని నియంత్రించినట్లు ఆధారాలు చూపిస్తాయి. అవక్షేపం ఎర్రబడటానికి పదార్థాన్ని 200-400 డిగ్రీల సెల్సియసు (392-752 డిగ్రీల ఫారెన్‌హీట్) కు వేడి చేయడం అవసరం.^[80] కెన్యాలోని ఒలోర్జెసిలీలోని ఒక ప్రాంతం వద్ద "పొయ్యి లాంటి కొలిమ్" వద్ద కొన్ని సూక్ష్మమైన బొగ్గులు కనుగొనబడ్డాయి. కాని అది సహజ బ్రష్ మంటల వల్ల సంభవించవచ్చు.^[80]

ఇథియోపియాలోని గడేబులో కాలిపోయిన వెల్డెడు టఫ్ శకలాలు కనిపించాయి. హోమో ఎరెక్టస్‌-సృష్టించిన అచెయులియను కళాఖండాలతో పాటు; స్థానిక అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాలు రాళ్ళను తిరిగి కాల్చడం జరిగి ఉండవచ్చు.^[80] మిడిలు ఆవాష్ నదీలోయలలో ఎర్రటి బంకమట్టి కోను ఆకారపు మాంద్యం కనుగొనబడింది. ఇవి 200 ° సెం (392 ° ఫా) లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రతల ద్వారా మాత్రమే సృష్టించబడతాయి. ఈ లక్షణాలు చెట్టు స్టంపులు కాలిపోతాయని భావిస్తారు. అంటే అగ్ని నివాస స్థలం నుండి దూరంగా ఉంటుంది.^[80] ఆవాష్ లోయలో కాలిన రాళ్ళు కనిపిస్తాయి. కాని సహజంగా కాలిపోయిన (అగ్నిపర్వత) వెల్డెడు టఫ్ కూడా ఈ ప్రాంతంలో కనిపిస్తుంది.

ఇజ్రాయెల్‌లోని నాట్ యాకోవు వంతెన వద్ద ఉన్న ఒక ప్రాంతం 7,90,000 - 690,000 సంవత్సరాల క్రితం హోమో ఎరెక్టస్ లేదా హోమో ఎర్గాస్టర్ నిప్పుపై పట్టు సాధించినట్లు ఆధారాలున్నట్లు చెప్పారు;^[81] ఇప్పటి వరకు ఈ వాదనను విస్తృతంగా ఆమోదించారు. హోమో ఎరెక్టస్ 2,50,000 సంవత్సరాల కిందట అగ్నిని నియంత్రించినట్లు కొన్ని ఆధారాలు కనుగొన్నారు. హోమో ఎరెక్టస్ 5,00,000 సంవత్సరాల క్రితం ఆహారాన్ని వండుకున్నట్లు ఆధారాలు కూడా ఉన్నాయి.^[82] దక్షిణాఫ్రికాలోని వండరు వర్కు గుహ నుండి కాలిపోయిన ఎముక శకలాలు, మొక్కల బూడిద పునఃవిశ్లేషణ 1 M.Y.A తరువాత అక్కడ అగ్నిని మానవ నియంత్రణ చేసారన్న సిద్ధాంతానికి మద్దతుగా పేర్కొంది.^[83]

హోమో ఎరెక్టస్ వారి ఆహారాన్ని వండినట్లు పురావస్తు ఆధారాలు ఉన్నాయి.^[82]

పురాతత్వ త్రవ్వకాలు, మతం

త్రవ్వడం ఆధునిక జ్ఞానం, ప్రవర్తనను సూచిస్తుందని గతంలో భావించారు.^[86] 1891 లో యూజీను డుబోయిస్ కనుగొన్న డుబోయిస్ సేకరణలో రేఖాగణిత చెక్కడం కలిగిన షెల్ కనుగొనబడింది.^[86][87][88] షెల్ చెక్కడం గరిష్ట వయస్సు 0.5460 ± .10 మిలియన్ల సంవత్సరాలు, కనిష్ట వయస్సు 0.4360 ± .05 మిలియన్ల సంవత్సరాల ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు. ఇది హోమో ఎరెక్టస్ ఉన్న సమయంలోనే తయారు చేయబడింది. ఇది పురాతన రేఖాగణిత చెక్కడం.^[86][89][90] చెక్కిన నమూనాలు ఆసియా హోమో ఎరెక్టస్ జ్ఞానం న్యూరోమోటరు నియంత్రణలో ఒక భాగమని ఇది చూపిస్తుంది.^[86]

హోమో ఎరెక్టస్ మధ్య మతం గురించి చాలా తక్కువ ఆధారాలు ఉన్నప్పటికీ వీరికి మతంతో సంబంధం ఉండడానికి అవకాశం ఉంది. ^[91] కాల వ్యవధి కారణంగా చాలా మతపరమైన కళాఖండాలు మనుగడలో ఉండవు; ఏది ఏమయినప్పటికీ వారి వారసులు, హోమో నలేడి, హోమో నియాండర్తాలెన్సిస్ (సేపియన్లు) మతపరమైన లేదా మతానికి పూర్వం ప్రవర్తన కలిగి ఉన్నందున ఈ జాతికి కూడా ఇది సాధ్యమే.^{[ఆధారం చూపాలి]}

సంఘం

రిచర్డ్ లీకీ వంటి మానవ శాస్త్రవేత్తలు హోమో ఎరెక్టస్‌ను బహుశా వేట-సేకరణ సమాజంలో నివసించిన మొదటి హోమినిదు. ఆస్ట్రలోపిథెకస్ లాంటి జాతుల కంటే అధికంగా ఎరెక్టస్ ఆధునిక మానవుల మాదిరిగా సామాజికంగా జీవనం సాగించారని నమ్ముతారు. అదేవిధంగా అభివృద్ధి చెందిన కపాల సామర్థ్యం ఉన్న కారణంగా శిలాజాలతో అప్పుడప్పుడు మరింత అధునాతన సాధనాలు లభిస్తూ ఉంటుంది.

1984 లో తుర్కనా బాలుడు శిలాజానికి (హోమో ఎర్గాస్టర్) కనుగొనబడిన హోమో సేపియన్స్ లాంటి శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం ఉన్నప్పటికీ, ఎర్గాస్టర్ ఆధునిక మానవ సంషించడానికి అవసరమైన శబ్దాలను ఉత్పత్తి చేయగల సామర్థ్యం కలిగి ఉండకపోవచ్చు. ఆధునిక మానవ భాష పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన ప్రోటో-భాష రూపొందించి వీరు సంభాషించబడవచ్చు కాని వీరు చింపాంజీలు ఉపయోగించే అశాబ్దిక సమాచార మార్పిడి కంటే భాషాభివృద్ధి చెంది ఉన్నారు.^[92] జార్జియాలో లభించిన డామింసి హోమో ఎర్గాస్టర్ (ఎరెక్టస్‌) శభ్దాక్షరాలు (తుర్కానా బాలుని కంటే దాదాపు 1,50,000 సంవత్సరాల పూర్వీకుడు)ఉపయోగ సామర్ధ్యత ఈ సిద్ధాంతాన్ని సవాలు చేస్తుంది.^[45] మెదడు పరిమాణం చిత్రసంకేత భాషను ఉపయోగించారని భావిస్తున్నారు.^[93]

ఆధునిక వేట-సేకరణ పరస్పర అనుబంధ-సమాజాల మాదిరిగానే చిన్న సుపరిచితమైన పరస్పర అనుబంధ-సమాజాలలో నివసించిన మొదటి హోమినిదు హోమో ఎరెక్టస్‌.^[94] సమన్వయ సమూహాలలో వేటాడే సంక్లిష్టమైన సాధనాలను ఉపయోగించిన మొదటి హోమినిదు జాతులుగా వీరిని భావిస్తారు. వారు బలహీనమైన సహచరులను సంరక్షణ చేసారని భావిస్తున్నారు. బట్టలు ధరించి, గిన్నెలు, పాత్రలు వంటి సాధనాలను కలిగి ఉన్నారా అనేది స్పష్టంగా తెలియదు. అయినప్పటికీ వారు ఆసియా, ఐరోపాలోని శీతల ప్రాంతాలకు వలస వెళ్ళినప్పుడు వారితో ఉపకరణాలు, ఆహారం, నీటిని తీసుకువెళ్ళాల్సిన అవసరం ఉంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

దీర్ఘకాలిక హోమో జాతులు 1-2 మిలియను సంవత్సరాలకు పైగా బహుశా ఉన్నాయి; దీనికి విరుద్ధంగా హోమో సేపియన్స్ పావు మిలియను సంవత్సరాల క్రితం ఉద్భవించాయి. హోమో ఎరెక్టస్ దాని ఖచ్ఛితమైన అర్థంలో పరిశీలిస్తే (ఆసియా జాతిని మాత్రమే సూచిస్తుంది) ఇది హోమో సేపియన్లకు పూర్వీకులదా లేదా తరువాత ఏదైనా మానవ సంభాషిత జాతికి చెందినదా అన్నదాని మీద ఏకాభిప్రాయం కుదరలేదు.

హోమో ఎరెక్టస్

• హోమో ఎరెక్టస్ బిల్జింగ్స్లెబెనెసిస్ (0.37 మా)
• en:Homo erectus erectus (జవా మాన్, 1.6–0.5 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ ఎర్గాస్టర్ (1.9–1.4 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికస్ (1.8–1.6 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ హెయిడర్జంసిస్ (0.7–0.3 Ma), now mostly treated as a derived species, H. heidelbergensis.^[95]
• హోమో (లాంటియను మాన్, 1.6 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ నాంకినెసెస్ (నాంజింగు, 0.6 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ పాలియోజావానికస్ (మెగాంథ్రొపసు, 1.4–0.9 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ పెకినెసిస్ (పెకింగు మాన్, 0.7 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ సోలొయెంసిస్ (సోలో మాన్), 0.25–0.075 Ma)^[96]
• హోమో ఎరెక్టస్ టౌటావెలెంసిస్ (టౌటావెల్ మాన్, 0.45 మా)
• హోమో ఎరెక్టస్ యుయాన్మౌయెంసిస్ (యుయాన్మౌ మాన్)" వూషన్ మాన్ " హోమో ఎరెక్టస్ వుషనెంసిస్ " గా ప్రతిపాదించబడినప్పటికీ ప్రస్తుతం శిలాజశాస్త్రానుసారం " నాన్ హోమోనిదు " వానరంగా భావించబడుతుంది.^[97]

సంబంధిత జాతులు

అనేక ఆర్చియాక్ మానవులు, హోమో ఎరెక్టస్ లేక హోమో సపియన్లు వంటి మానవ ఉపజాతులుగా గుర్తించినట్లు ఖచ్ఛితమైన సాక్ష్యాధారాలు లేవు.

• ఆఫ్రికా " హోమో ఎరెక్టస్ " కాండిడేట్లు.
  • హోమో ఎర్గాస్టర్ ("ఆఫ్రికా హోమో ఎరెక్టస్‌")
  • హోమో నలెడి (హోమో ఇ.నలెడి)
• యురేషియా " హోమో ఎరెక్టస్ " కాండిడేట్లు:
  • హోమో యాంటెసెస్సర్ (హోమో ఇ. యాంటెసెసర్)
  • హోమో హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్ (హోమో ఇ. హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్)
  • హోమో సెప్రానెసిస్ (హోమో ఇ. సెప్రానెనిసిసు)
• హోమో ఫ్లొరేసియెన్సిస్ ^[98]
• హోమో సేపియన్ కాండిడేట్లు.
  • హోమో నియాండర్తలెన్సిస్ (హోమో ఎస్.నియాండర్థలెంసిసు)
  • Homo denisova (హోమో ఎస్. డెనిసోవా లేక హోమో ఎస్.పి. " అల్టై ", హోమో సపియన్లు, ఉపజాతులు. డెంసోవా)
  • హోమో రొడీసియెన్సిస్ (హోమో ఎస్. రొడీసియెన్సిస్)
  • హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్ (హోమో ఎస్. హైడెల్‌బెర్జెన్సిస్ )
  • హోమో సపియన్లు ఇడాల్టు
  • 1982 లో మద్యప్రదేశ్లో కనుగొనబడిన నర్మదా శిలాజం,(భారతదేశం) ముందుగా హోమో ఎరెక్టస్‌గా (హోమో ఎరెక్టస్ నర్మడెన్సిస్) భావించి, తరువాత " హోమో సేపియన్స్‌గా గుర్తించారు.^[99]

చైనాలోని జౌకౌడియను గుహ దిగువ గుహ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ముఖ్యమైన పురావస్తు ప్రదేశాలలో ఒకటి.^[100] 45 హోమో ఎరెక్టస్ వ్యక్తుల అవశేషాలు కనుగొనబడ్డాయి. ఇక్కడ వేలాది ఉపకరణాలు స్వాధీనం చేసుకున్నాయి.^[100] 1951 లో చైనాలో తిరిగి కనుగొనబడిన రెండు పోస్టుక్రానియలు అంశాలలో 'డ్రాగన్ బోన్ హిల్' నుండి 4 మానవ దంతాలు మినహా మిగిలినవి 2 వ ప్రపంచ యుద్ధంలో ఈ అవశేషాలు చాలా వరకు పోయాయి.^[100]

కొత్త ఆధారాలు హోమో ఎరెక్టస్‌కు ఇంతకుముందు అనుకున్నట్లుగా ప్రత్యేకంగా మందపాటి ఎముకలు లేవని చూపించాయి.^[101] ఆసియా లేదా ఆఫ్రికా హోమో ఎరెక్టస్‌కు ప్రత్యేకంగా పెద్ద ఎముకలు లేవని పరీక్షలో తేలింది.^[101]

ప్రత్యేక శిలాజాలు

కొన్ని "హోమో ఎరెక్టస్" శిలాజాలు:

• ఇండోనేషియా (జావా ద్వీపం):" ట్రినిల్ 2 " (హోలో టైప్), సంగిరాన్ సేకరణ, సంబ్గ్మంచన్ సేకరణ,^[102] న్గండాంగు సేకరణ.
• చైనా (పెకింగు మాన్):లాంటియన్ (గాంగ్వాంగ్లింగు, చెంజియావి), యంక్సియను, జౌకౌడియన్, నాంజ్ంగ్, హెక్సియన్.
• కెన్యా:" కె.ఎన్.ఎం. ఇ.ఆర్, కె.ఎన్.ఎం ఇ.ఆర్. 3733.
• వియత్నాం: ఉత్తరం, థాం ఖుయాను^[103] హోయా బింహు
• జార్జియా రిపబ్లిక్కు: డామంసి సేకరణ (హోమో ఎరెక్టస్ జార్జికసు)
• ఇథియోపియా: డాకా కల్వారియా.
• ఎరిత్రియా:బుయియా క్రానియం (హోమో ఎర్గాస్టర్‌)^[104]
• డెనిజ్లి ప్రొవింసు, టర్కీ: కొకాబస్ శిలాజం.^[105]

• 
  హోమో ఎరెక్టస్ టౌటావెలెంసిసు " పుర్రె.
• 
  టౌటావెల్, ఫ్రాంసులో లభించిన రిపబ్లిక ఆఫ్ దిగువ దవడ " హోమో ఎరెక్టస్ "
• 
  కల్వారియా రెండవ సంగిరాన్, సేకరణ కోయెంసింగ్వాల్డ్, సెంకెంబర్గ్ మ్యూజియం.
• 
  డాకా సభ్యుడు, ఇథియోపియా.
• 
  1891 లో కనుగొనబడిన పిథెకాంథ్రోపస్ (హోమో ఎరెక్టస్).

• మానవ పరిణామం

• Leakey, Richard; Walker, Alan (నవంబరు 1985). "Homo Erectus Unearthed". National Geographic. Vol. 168, no. 5. pp. 624–629. ISSN 0027-9358. OCLC 643483454.

వికీమీడియా కామన్స్‌లో Homo erectusకి సంబంధించి దస్త్రాలు ఉన్నాయి.

• Homo erectus Origins – Exploring the Fossil Record – Bradshaw Foundation
• Archaeology Info
• Homo erectus – The Smithsonian Institution's Human Origins Program
• Possible co-existence with Homo Habilis – BBC News
• John Hawks's discussion of the Kocabas fossil Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine
• Peter Brown's Australian and Asian Palaeoanthropology
• The Age of Homo erectus Archived 2016-04-16 at the Wayback Machine – Interactive Map of the Journey of Homo erectus out of Africa
• Human Timeline (Interactive) – Smithsonian, National Museum of Natural History (August 2016).