ดัชนีการพัฒนามนุษย์

ดัชนีการพัฒนามนุษย์ (อังกฤษ: Human Development Index) หรือ เอชดีไอ (HDI) คือดัชนีทางสถิติแบบองค์รวมที่รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการคาดหมายคงชีพ การศึกษา และรายได้เฉลี่ยต่อหัว ซึ่งใช้จัดลำดับการพัฒนามนุษย์ในแต่ละประเทศเป็น 4 กลุ่ม ยิ่งประเทศใดมีระดับการคาดหมายคงชีพ การศึกษา และรายได้เฉลี่ยต่อหัวมาก ก็จะยิ่งส่งผลให้ระดับการพัฒนามนุษย์มากตามไปด้วย ทั้งนี้ดัชนีดังกล่าวได้รับการพัฒนาโดยนักเศรษฐศาสตร์ชาวปากีสถาน มาห์บับ อุล ฮัก ร่วมกับนักเศรษฐศาสตร์ชาวอินเดีย อมรรตยะ เสน ซึ่งได้วางกรอบการศึกษาไว้ว่าผู้คนสามารถที่จะ "เป็น" หรือ "กระทำ" สิ่งที่ตนปรารถนาในชีวิตได้หรือไม่ และเผยแพร่รายงานการศึกษาโดยโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ

ใน พ.ศ. 2553 รายงานการพัฒนามนุษย์ได้ริเริ่มดัชนีการพัฒนามนุษย์ปรับปรุงด้วยความไม่เท่าเทียมหรือ "ไอเอชดีไอ" (Inequality-adjusted Human Development Index; IHDI) ในขณะที่ดัชนีแบบเดิมยังถือว่ามีข้อมูลที่เป็นประโยชน์อยู่ โดยกล่าวว่า "ไอเอชดีไอคือดัชนีที่สะท้อนระดับการพัฒนามนุษย์ที่แท้จริง (เนื่องจากพิจารณาความไม่เท่าเทียมในสังคมด้วย)" และ "อาจมองได้ว่าดัชนีการพัฒนามนุษย์แบบเดิมคือศักยภาพในการพัฒนามนุษย์ (ดัชนีไอเอชดีไอสูงสุดที่เป็นได้ เนื่องจากเป็นกรณีที่สังคมมีความเท่าเทียมกันโดยสมบูรณ์)"

ดัชนีการพัฒนามนุษย์วัดความสำเร็จโดยเฉลี่ยของแต่ละประเทศในการพัฒนามนุษย์สามด้านหลัก ๆ ได้แก่

การมีชีวิตที่ยืนยาวและมีสุขภาพดี - วัดจากอายุขัย
ความรู้ - วัดจากการรู้หนังสือ (มีน้ำหนักเป็นสองในสามส่วน) และอัตราส่วนการเข้าเรียนสุทธิที่รวมกันทั้งระดับประถม มัธยม และอุดมศึกษา (มีน้ำหนักเป็นหนึ่งในสามส่วน)
มาตรฐานคุณภาพชีวิต - วัดจากผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product - GDP) ต่อหัวและความเท่าเทียมกันของอำนาจซื้อ (purchasing power parity - PPP)

ในแต่ละปี รัฐสมาชิกองค์การสหประชาชาติจะได้รับการจัดอันดับตามดัชนีนี้ ประเทศที่ได้รับการจัดอยู่ในอันดับต้น ๆ มักจะโฆษณาผลการจัดอันดับดังกล่าว (เช่น กรณีของนายฌอง เครเตียง อดีตนายกรัฐมนตรีของแคนาดา) เพื่อที่จะดึงดูดให้บุคลากรที่มีความสามารถอพยพเข้ามาในประเทศของตนมากขึ้น (เพื่อเป็นทรัพยากรมนุษย์ในทางเศรษฐกิจ) หรือเพื่อที่จะลดแรงจูงใจในการอพยพย้ายออก อย่างไรก็ดี องค์การสหประชาชาติยังมีวิธีการวัดความยากจนในแต่ละประเทศอีกด้วย โดยการใช้ดัชนีความยากจนมนุษย์ (Human Poverty Index)

ในปัจจุบันประเทศไทยได้รับการจัดเป็นประเทศที่มีดัชนีการพัฒนามนุษย์สูงมาก จากข้อมูลใน พ.ศ. 2564 ซึ่งเผยแพร่รายงานในวันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2565 โดยโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ^[1]

ดัชนีการพัฒนามนุษย์ พ.ศ. 2564

โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติได้เผยแพร่รายงานการพัฒนามนุษย์ พ.ศ. 2565 ในวันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2565 และได้คำนวณคะแนนสำหรับดัชนีการพัฒนามนุษย์จากประมาณการข้อมูลสำหรับ พ.ศ. 2564 ตารางด้านล่างต่อไปนี้คือกลุ่มประเทศที่มีระดับการพัฒนามนุษย์ "สูงมาก" จำนวน 66 ลำดับ^[2]^[3]

= สูงขึ้น
= คงเดิม
= ต่ำลง
ตัวเลขด้านข้างเครื่องหมายแสดงถึงอันดับที่เปลี่ยนแปลงไปจากปีก่อนหน้า

อันดับ		ประเทศ	HDI
การประเมิน 2565 ในปี 2564^[1]	การเปลี่ยนแปลง เมื่อเทียบกับ 2563^[1]	ประเทศ	การประเมิน 2565 ในปี 2564^[1]	การเปลี่ยนแปลง เมื่อเทียบกับ 2563^[1]
34	(2)	โปแลนด์	0.876
35		บาห์เรน	0.875	0.002
35	(1)	ลิทัวเนีย	0.875	0.004
35	(3)	ซาอุดีอาระเบีย	0.875	0.005
38	(1)	โปรตุเกส	0.866	0.003
39	(2)	ลัตเวีย	0.863	0.008
40	(5)	อันดอร์รา	0.858	0.010
40	(1)	โครเอเชีย	0.858	0.003
42	(1)	ชิลี	0.855	0.003
42		กาตาร์	0.855	0.001
44	(2)	ซานมารีโน	0.853	0.008
45	(5)	สโลวาเกีย	0.848	0.009
46	(2)	ฮังการี	0.846	0.003
47		อาร์เจนตินา	0.842	0.002
48		ตุรกี	0.838	0.005
49	(3)	มอนเตเนโกร	0.832	0.006
50	(4)	คูเวต	0.831	0.009
51	(2)	บรูไน	0.829	0.001
52	(3)	รัสเซีย	0.822	0.008
53		โรมาเนีย	0.821	0.003
54	(3)	โอมาน	0.816	0.011
55	(3)	บาฮามาส	0.812	0.003
56	(3)	คาซัคสถาน	0.811	0.003
57	(1)	ตรินิแดดและโตเบโก	0.810	0.008
58	(1)	คอสตาริกา	0.809	0.007
58	(3)	อุรุกวัย	0.809	0.012
60		เบลารุส	0.808	0.001
61	(6)	ปานามา	0.805	0.004
62	(1)	มาเลเซีย	0.803	0.003
63	(1)	จอร์เจีย	0.802
63	(1)	มอริเชียส	0.802	0.002
63	(1)	เซอร์เบีย	0.802	0.002
66	(2)	ไทย	0.800	0.002

ประเทศไทย

ประเทศไทยได้รับการจัดอยู่ในกลุ่มประเทศที่มีการพัฒนามนุษย์ในระดับ "สูงมาก" ซึ่งสถิติคะแนนย้อนหลัง (สำหรับการประเมินใน พ.ศ. 2564) เป็นดังต่อไปนี้

ประเทศ	อันดับล่าสุด (พ.ศ. 2565)	เปลี่ยนแปลงจากปีก่อน	คะแนน
ประเทศ	อันดับล่าสุด (พ.ศ. 2565)	เปลี่ยนแปลงจากปีก่อน	2564	2561	2560	2559	2558	2557	2556	2555	2554	2553	2548	2543	2538	2533
ไทย	66^[1]	2	0.800	0.795	0.790	0.785	0.781	0.778	0.747	0.746	0.743	0.737	0.706	0.653	0.619	0.576

อ้างอิง

[1]

[2]

[3]