Stimmhafter labiovelarer Approximant
| Stimmhafter labiovelarer Approximant | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | 169 | |
| IPA-Zeiche | w | |
| IPA-Bildli |  | |
| Teuthonista | ? | |
| X-SAMPA | w | |
| Kirshenbaum | w | |
De stimmhafti labiovelari Approximant isch en Luut wo in zirka 76% vo de Sprooche vo dr Wält vorchunt[1]. S Zeiche im Internationale Phonetische Alphabet defür isch w.
De Luut [w] wird oft als s halbvokalischs konsonantischs Gegestugg zum Vokal /u/ aagluegt; also als en Luut, wo im Gägesatz zum /u/, nit de Gipfel vunere Silbe bildet. Was debi gnau de Unterschid isch, isch umstritte.
Es isch also Definitionssach ob mer de Luut in alemannischi Wörter wie baue oder Bärndütsch aut („alt“) als [w], oder als nit-silbischs [u̯] aaluegt. In Sprooche wie em Alemannische isch de Luut aber kei Phonem, wyl es kei Unterscheidig zwüsche /w/ un /u/ wie zum Byspil im Änglische woos vs. ooze git.
Dr einzig alemannisch Dialäkt, wo s e stimmhafte labiovelare Approximant as Phonem git, isch s Eischemtöitschu im italienische Eischeme: Unter em Yyfluss vum Romanisch het sich do s germanisch w zuen eme stimmhafte labiovelare Approximant entwicklet, so dass im Eischemtöitschu dütlich unterschide wird zwisch em verschobene germanische p, wo as stimmlose labiodentale Frikativ [f] gsait wird (z. B. in schloafen [ʃloafen] 'schlafen'), em germanische f, wu as stimmhafte labiodentale Frikativ [v] gsait wird (z. B. in Vuus [vuːs] 'Fuß') un em germanische w, wo as stimmhafte labiovelare Approximant [w] erschyynt (z. B. in Woald [woald] 'Wald'
Artikulation
- Es isch en Approximant, er wird ohni Verschlùss oder Engi im Muul bildet.
- Er het zwei Artikulationsstelle: zum eine duet sich dr hinteri Zùngerùgge em Gaumesegel aanööchere, wie bimene velare Konsonant, glychzytig sin d Lippe grùndet (labialisiert), wie bimene bilabiale Konsonant.
- D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
- Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
- Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.
Verbreitig
| Sprooch | Wort | IPA-Transkription | Bedütig | Bemerkig | |
|---|---|---|---|---|---|
| Abchasisch | ауаҩы | [owoˈɥy] | 'Mensch' | ||
| Arabisch | Standard[2] | ورد | [ward] | 'Rose (pl.)' | |
| Chinesisch | Mandarin-Chinesisch | 王/Pinyin wáng | [wɑŋ˧˥] | 'Chönig' | |
| Änglisch | weep | [wiːp] | 'hüüle' | ||
| Französisch[3] | oui | [wi] | 'joo' | ||
| Irisch-Gälisch | vóta | [ˈwoːt̪ˠə] | 'abstimme' | ||
| Italienisch[4] | uomo | [ˈwɔmo] | 'Maa' | ||
| Japanisch | Kanji:私/watashi | [ɰ͡β̞ataɕi] | 'Ich' | nit-labialisiert | |
| Malaiisch | wang | [waŋ] | 'Gäld' | ||
| Paschtunisch | ﻭﺍﺭ | [wɑr] | 'ei Mool' | ||
| Polnisch[5] | łaska | [ˈwaska] | 'Gnade' | ||
| Portugiesisch[6] | água | [ˈaɡwɐ] | 'Wasser' | ||
| Seri | cmiique | [ˈkw̃ĩːkːɛ] | 'Person' | Allophon vo /m/. | |
| Sesotho | sewa | [ˈsewa] | 'Epidemi' | ||
| Spanisch[7] | cuanto | [ˈkwãn̪t̪o̞] | 'wie vil' | ||
| Tagalog | araw | [a'raw] | 'Daag' | ||
Fuesnote
| Konsonante | Lueg au: IPA, Vokale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||