Stimmhafte uvulare Frikativ
(Witergleitet vun IPA ʁ)
| Stimmhafte uvulare Frikativ | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | 143 | |
| IPA-Zeiche | ʁ | |
| IPA-Bildli |  | |
| Teuthonista | ||
| X-SAMPA | R | |
| Kirshenbaum | g" | |
De stimmhaft uvular Frikativ isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. S Zeiche defür im Internationale Phonetische Alphabet isch [ʁ]. Im Alemannische ùn andre europäische Sprooche isch es ei Variante vùm Zäpfli-r. Im Alemannische wird de Luut viilmool als Approximant statt als Frikativ ussgsproche. Im IPA git es für de uvulare Approximant zwar kei eignes Zeiche, wänn e Ùnterscheidig wichtig isch, cha de Approximant aber mit [ʁ̞] transkribiert werde.
In mangi Transkriptione vùm Alemannische wird des Zeiche usserdäm für de uvulare Lenis-Frikativ bruucht, wo sùnscht au als [χ] transkribiert wird[1].
Artikulation
- Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
- De Artikulationsort isch uvular; de hinteri Zùngerùgge bildet mitem Gaumezäpfli e Engi.
- D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
- Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
- Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.
Verbreitig
| Sprooch | Wort | IPA | Bedütig | Bemerkig | |
|---|---|---|---|---|---|
| Alemannisch | Markgräflerisch[2] | Schdroos |  [ʃd̥ʁ̞oːs](info) | ‚Strooss‘ | in dänne alemannische Dialäkt wo e Zäpfli-r hen; meischt in freier Variation mit [ʀ], [ɾ] ùn [r]. Isch viilmool en uvulare Approximant[3]. |
| Oberelsässisch | rossarot | [ˌʁ̞oz̥ɐˈʁ̞oːt](info) | ‚rosarot‘ | ||
| Ùnterelsässisch | gröi | [g̊ʁ̞øɪ̯](info) | ‚grau‘ | ||
| Jùutütsch | trììche | [ˈtɾɪːʁ̥ə](info) | ‚drinke‘ | In alemannische Mùndarte meischt in freier Variation mit eme velare Frikativ. Usserdäm isch de Luut in de alemannische Dialäkt nit stimmhaft. Lueg bi Fortis ùn Lenis für wyteri Informatione. | |
| Markgräflerisch | söeche | [ˈz̥ɵə̯ʁ̥ə](info) | ‚sueche‘ | ||
| Solothurnisch | rüüchere | [ˈɾyːʁ̥əɾə](info) | ‚raigge‘ | ||
| Züritüütsch | Chrut | [ʁ̥rut] | ‚Chruut‘ | ||
| Rätoromanisch | Surselvisch | raps | [ʁaps](info) | ‚Gäld‘ | in freier Variation mit [r] ùn [ʀ]. In andre rätoromanische Mùndarte meischt ällewell en Zùngespitze-r. |
| Frankoprovenzalisch | Greyerzerisch | le pre | [ləˈpʁə](info) | ‚d Biire‘ | in freier Variation mit [r], [ʀ] ùn [ɹ]. |
| Walliser Patois (Nendaz) | hloûre | [ˈjuːʁə](info) | ‚zuemache‘ | ||
| Französisch | rouler | [ʁule](info) | ‚rolle‘ | wird r-grasseyant gnännt. In freier Variation mit [ʀ] ùn em Zùngespitze-r [r]. | |
| Dütsch[4] | Rost | [ʁɔst](info) | ‚Roscht‘ | In freier Variation mit [ʀ] ùn em Zùngespitze-r [r]. | |
| Abchasisch | цыҕ / cëğ | [tsəʁ] | ‚Marder‘ | ||
| Adygeisch | тыгъэ / tëğa | [təʁa](info) | ‚Sùn‘ | ||
| Afrikaans | In Deil vo de frienere Kapprovinz | rooi | [ʁoːi̯] | ‚root‘ | Cha au en Vibrant [ʀ] sy.[5] |
| Aleutisch | Atkan-Dialäkt | chamĝul | [tʃɑmʁul] | ‚wasche‘ | |
| Änglisch | Nordoschte vo Leinster[6] | red | [ʁɛd] | ‚root‘ | Entspricht eme [ɹ ~ ɾ ~ ɻ] in andre änglische Dialäkt vo Irland. |
| Northumberland ùn County Durham[7][8] | Cha en Frikativ oder Approximant sy[7][8] Sältener au en Vibrant [ʀ].[7] Isch als Northumbrian Burr bekannt. Vorallem in ländliche Gegende, ùn au dörte chuum mee. | ||||
| Sierra Leone[7] | Sältener au en Vibrant [ʀ].[7] | ||||
| Arabisch | moderns Standardarabisch | غرفة / ġurfa | [ˈʁʊrfɐ] | ‚Zimmer‘ | Je nooch Dialäkt velar oder uvular.[9] |
| Artschinisch | гъӀабос / ġabos | [ʁˤabos][1] (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) | ‚schnarre‘ | ||
| Armenisch | Oschtarmenisch[10] | ղեկ / łek | [ʁɛk](info) | ‚Rueder‘ | |
| Awarisch | тIагъур / thaġur | [tʼaˈʁur] | ‚Mütz‘ | ||
| Baskisch | Dialäkt vùm französische Baskeland | urre | [uʁe] | ‚Gold‘ | |
| Chilcotin | relkɨsh | [ʁəlkɪʃ] | ‚er lauft‘ | ||
| Dänisch | Standard[11] | rød | [ʁ̞œ̠ð̠] | ‚root‘ | Am Wortaafang viilmool en Approximant[12] Sùnscht en Frikativ, en [χ]) oder en Approximant.[11] Au als [ʕ̞] bschriibe.[13] |
| Inuktitut | marruuk | [mɑʁʁuuk] | ‚zwei‘ | ||
| Italienisch | norditalienischi Akzent | raro | [ˈʁäːʁo] | ‚sälte‘ | Bi mangi Sprächer, vorallem z Parma. Cha au en Vibrant [ʀ] oder en labiodentals [ʋ] sy.[14] |
| Kabardinisch | бгъэ / bğa | [bʁa](info) | ‚Adler‘ | ||
| Kasachisch | саған / saǵan | [sɑˈʁɑn] | ‚du (dativ singular)‘ | ||
| Kabylisch | ⴱⴻⵖ] bbeɣ بغ | [bːəʁ] | ‚faare‘ | ||
| Kirgisisch | жамгыр / camğır | [dʒɑmˈʁɯr] | ‚Räge‘ | ||
| Lakota | aǧúyapi | [aʁʊjapɪ] | ‚Broot‘ | ||
| Luxemburgisch | Mangi Sprächer | Rou | [ʁəu̯] | ‚Rueji‘ | Allophon vo /ʀ/ vor Vokal; viilmool en Vibrant [ʀ].[15] |
| Standard[16] | Kugel | [ˈkʰuːʁə̹l] | ‚Ball‘ | ||
| Malaiisch | Dialäkt vo Perak | Perak | [peʁɑk̚] | ‚Perak‘ | |
| Niiderländisch[17][18][19][20] | rad | [ʁɑt] | ‚Rad‘ | d Ussprooch vùm Foneem /r/ isch je nooch Dialäkt ùn Person sehr verschiide. | |
| Neuhebräisch | עוֹרֵב | [o'ʁev] | ‚Chrap‘ | mangi Sprächer | |
| Norwegisch | südnorwegischi Dialäkt | rar | [ʁ̞ɑːʁ̞] | ‚gspässig‘ | Cha en Approximant oder Frikativ sy. |
| südweschtlichi Dialäkt | |||||
| Ossetisch | æгъгъæд æğğæd | [ˈəʁːəd] | ‚gnue‘ | ||
| Portugiesisch | europäisch[21] | carro | [ˈkaʁu] | ‚Auto‘ | |
| Setubaler-Dialäkt[22] | ruralizar | [ʁuʁəɫiˈzaʁ] | ‚verländliche‘ | Viilmool en Vibrant [ʀ]. Entspricht de beide Foneem /ɾ/ ùn /ʁ/ in andre Dialäkt. | |
| Fluminensisch[22][23] | ardência | [ɐʁˈdẽsjə] | ‚brännigs Gfiel‘ | In däm Dialäkt sin /ɾ/ ùn /ʁ/ zämmegheit.[24] Viilmool au en Vibrant oder [ɣ], [ʕ] ùn [ɦ] vor stimmhafte Luut, [x], [χ], ħ] ùn [h] vor stimmlose Luut. | |
| südbrasilianische Dialäkt | arroz | [ɐˈʁos] | ‚Ryys‘ | ||
| Schwedisch | südschwedischi Dialäkt | rör | [ʁɶʁ] | ‚Rohr‘ | |
| Tatarisch | яңгыр, yañğır | [jɒŋˈʁɯr] | ‚Räge‘ | ||
| Tsesisch | aгъи ’ag‘i | [ˈʔaʁi] | ‚Voogel‘ | ||
| Ubychisch | [ʁa] | ‚syns‘ | s Ubychisch het zwüsche eme normale, eme palatalisierte, eme grùndete, eme pharyngalisierte ùn eme pharyngalisierte grùndete stimmhafte uvulare Frikativ ùnterschiide. | ||
| Usbekisch | ogʻir | [ɒˈʁɨr] | ‚schweer‘ | ||
| Jakutisch | тоҕус toğus | [toʁus] | ‚nüün‘ | ||
| Zhuang | roek | [ʁɔ̌k] | ‚seggs‘ | ||
Fuessnote
| Konsonante | Lueg au: IPA, Vokale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
🔥 Top keywords: Wikipedia:HouptsyteWikipedia:ImpressumWikipedia:Houptsyte (Schwyzerdütsch)Carles PuigdemontMarie AntoinetteAimé de PalézieuxSpezial:SuechWikipedia:Gemeinschafts-PortalWort:HouptsyteWikipedia:HilfePornhubWikipedia:Iber WikipediaWikipedia:KontaktSpezial:Letschti ÄnderigeWikipediaGrundbegriffe der Psychologie von heuteZweiter WeltkriegKleopatra VII.Wort:Schweizer VokabelnWikipedia:WillkommenSpruch:HouptsyteSchweizerdeutschWikipedia:ArtikelverzeichnisBarend FruithofBenutzer Diskussion:TerfiliBenutzer Diskussion:BadenerBenutzer Diskussion:B.A.EnzPrisca ThevenotSexualpraktikWikipedia:Aktuelle MeldungenWikipedia:Houptsyte (Schwäbisch)Wikipedia:StammtischAlemannischBenutzer Diskussion:EruedinWikipedia:BlettliKategorie:!HauptkategorieLeonie WalterRebecca IndermaurBenutzer Diskussion:Leyo