Коријандер
| Коријандер | |
|---|---|
 | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Растенија |
| Оддел: | Скриеносеменици |
| Ред: | Штитовидни |
| Семејство: | Штитоцветни |
| Род: | Coriandrum |
| Вид: | C. sativum |
| Научен назив | |
| Coriandrum sativum L. | |
Коријандер (Coriandrum sativum), исто така познат и како кинески магдонос [1] едногодишно растение во семејството на штитоцветните (Apiaceae). Потекнува од Мароко, Средна и Јужна Америка. Листовите му се слични на магдоносот, иако се доста помали, а мирисаат на мешавина од цреша, ванила, цимет, ружа или портокал. Плодовите се во форма на мали топчиња кои можат да имаат од светло браон до црвеникаво-жолта боја, а мирисаат на анис.
Потекло на поимот
Зборот коријандер за првпат се појавува во Англискиот јазик во втората половина на 14 век, а потекнува од старофранцускиот збор coriandre, кој доаѓа од латинскиот збор coriandrum,[2]
Употреба
Како зачин се користат и листовите и плодовите. Додека во Европа најчесто се користат плодовите, во Јужна Америка и Азија предност има листот на коријандерот. Специфичниот вкус на листот бара одредено привикнување поради неговиот остро-горчлив вкус. Листовите на постарите билки можат да се користат за салати и како додаток на јадења од сирење.Семето вообичаено користи во теста, пецива, во рецепти кои содржат зелје, тиква и слични состојки. Одлично е како додаток на јадења од дивеч, чорби, јадења од свинско и јунешко месо, а оди и во рецепти со зелка и печурки.Познато е благотворното дејство што коријандерот го има во поцесот на варење на храната, па поради тоа е препорачливо да се додаде во било кое “тешко“ јадење.Освен како додаток за солени јадења, може да се употреби и при подготовка на слатки како компоти, божиќни колачи (Lebkuechengewuerz), маринади, коктели, а познато е и пивото Госа во кое исто така се додава коријандер.[3]
Слични растенија
Наведените растенија се користат скоро на истиот начин како и кориандерот во подрачјата каде што се одгледуваат.
- Eryngium foetidum има сличен вкус и е познат како culantro. Расте во Мексико, Јужна америка и на Карибите.[4]
- Persicaria odorata најчесто се нарекува Виетнамски коријандер, или rau răm. Листовите имаат слична арома и вкус. Растението спаѓа во групата троскоти (Polygonaceae), или во семејството на леќата.[4]
- Papaloquelite е народното име на Porophyllum ruderale подвид macrocephalum, член на Compositae или Asteraceae, односно спаѓа во семејството на сончогледите. Ова растение расте на големо подрачје, почнувајќи од Тексас па сè до Аргентина.[4]
Лековитост
Кориандерот содржи антиоксиданси, кои можат да го одложат или спречат расипувањето на храната која е зачинета со ова растение. Истражувањата покажуваат дека и листовите и семињата содржат антиокситанди, меѓутоа количината што може да се најде во листовите е значително поголема.[5]
Хемикалиите што се добиваат од листовите на коријандерот имаат антибактериски својства кои се добри за борба против Salmonella choleraesuis.[6]
Коријандерот има голема примена во народната медицина особено како средство против анксиозност(вознемиреност) и несоница[7]
Во традиционалната медицина коријандерот често се користи за подобрување на функцијата на дигестивниот систем и за намалуваже на гасовите во желудникот.[8][9]. Коријандерот исто така е познат како традиционален лек за дијабетес.[10]