Alam Komanwel

Alam Komanwel atau Alam Persemakmuran (Jawi: ‏عالم کومانويل/عالم ڤرسمعمورن‎code: ms is deprecated ‎) merujuk kepada sesebuah daripada 16 buah negara berdaulat dalam lingkungan Negara-negara Komanwel yang menjadikan raja Inggeris (kini Charles III) sebagai ketua negara masing-masing. Jumlah keluasan negara-negara ini berjumlah 18.8 juta km² (tidak termasuk tuntutan di Antartika), dan jumlah penduduk sebanyak 129 juta. Negara-negara ini merupakan kerajaan yang bebas, dan raja itu merupakan raja setiap negara itu secara berasingan dan juga setara, tetapi negara-negara ini menjalin kesatuan peribadi sesama sendiri. Konsep ini disampaikan dalam pengisytiharan gelaran-gelaran baru Elizabeth II pada tahun 1952.

Meskipun gelaran "Dominion" masih boleh digunakan untuk merujuk kepada mana-mana alam Komanwel selain United Kingdom, namun istilah "realm" kian menggantikannya sejak 1950-an. Kedua-dua istilah ini jelas ertinya dalam konteks Komanwel, namun, apabila perlunya untuk merujuk kepada alam-alam ini secara kolektif dalam konteks berlainan, maka alam-alam itu boleh dibezakan daripada alam-alam yang lain sebagai "alam Komanwel".

Setiap alam Komanwel merupakan ahli Negara-negara Komanwel, dan pada masa yang sama dibezakan daripada pertubuhan itu yang terbentuk daripada bekas negara jajahan British. Dalam lingkungan Komanwel, tidak terdapat perbezaan status antara alam Komanwel dan ahli Komanwel yang lain. Alam Komanwel tidak diwajibkan untuk kekal dalam pertubuhan Komanwel; sehingga kini tiada daripada 16 buah alam Komanwel meninggalkan pertubuhan tersebut.

Alam Komanwel kini

Negara	Tarikh	Bendera Diraja
Antigua dan Barbuda	sejak kemerdekaan pada tahun 1981	Tiada
Australia	sejak pengamalan Statut Westminster pada tahun 1942 (diundurkan tarikh ke tahun 1939)
Bahamas	sejak kemerdekaan pada tahun 1973	Tiada
Belize	sejak kemerdekaan pada tahun 1981	Tiada
Grenada	sejak kemerdekaan pada tahun 1974	Tiada
Jamaica	sejak kemerdekaan pada tahun 1962	Tiada
Kanada	kesan Statut Westminster pada tahun 1931
New Zealand	sejak pengamalan Statut Westminster pada tahun 1947
Papua New Guinea	sejak kemerdekaan pada tahun 1975	Tiada
Saint Kitts dan Nevis	sejak kemerdekaan pada tahun 1983	Tiada
Saint Lucia	sejak kemerdekaan pada tahun 1979	Tiada
Saint Vincent dan Grenadines	sejak kemerdekaan pada tahun 1979	Tiada
Kepulauan Solomon	sejak kemerdekaan pada tahun 1978	Tiada
Tuvalu	sejak kemerdekaan pada tahun 1978	Tiada
United Kingdom	alam asal

Di bawah Perlembagaan Kepulauan Cook 1981, Raja dalam Hak New Zealand dijadikan ketua negara, tetapi apa-apa perubahan dalam pewarisan yang dilakukan oleh New Zealand tidak membawa apa-apa kesan di Kepulauan Cook melainkan diratifikasikan di sana secara berasingan. Kesannya, Kepulauan Cook dan Alam New Zealand menjalin kesatuan peribadi yang serupa kepada hubungan monarki di New Zealand kepada monarki United Kingdom selepas ratifikasi Statut Westminster pada tahun 1947.

Sistem kerajaan

Di luar United Kingdom, Raja melantik seorang Gabenor Jeneral untuk memainkan peranan sebagai wakil naib diraja baginda. Dalam hampir kesemua alam ini, Gabenor Jeneral dilantik oleh Raja atas nasihat Perdana Menteri negara masing-masing; di Kepulauan Solomon dan Tuvalu, Perdana Menteri perlu menasihati perundangan secara sulit. Di Papua New Guinea, Gabenor Jeneral dilantik oleh Raja melalui undian parlimen.

Di United Kingdom, Raja melantik Kaunselor Negeri untuk melaksanakan tugas baginda apabila baginda tidak hadir. Beliau juga diwakili oleh seorang Gabenor di setiap negeri di Australia, oleh Leftenan Gabenor di setiap wilayah di Kanada, dan oleh Wakil Raja di Kepulauan Cook. Dalam kes-kes ini, baginda diwakili dalam peranan baginda sebagai Raja dalam hak masing-masing Australia, Kanada, dan New Zealand.

Pegawai-pegawai ini melaksanakan hampir semua kuasa raja berperlembagaan dengan tugas-tugas yang kebanyakannya simbolik dan tidak berbentuk eksekutif, tetapi mereka juga memegang kuasa songsang yang bergelar Prerogatif Diraja.

Bekas Alam Komanwel

Berikutan kemerdekaan daripada United Kingdom, kebanyakan negara Komanwel mengekalkan Raja sebagai ketua negara, meskipun ada yang menjadi republik merdeka dan ada yang lain di bawah naungan monarki tempatan. Lama-kelamaan, sesetengah alam Komanwel beralih ke sistem republik, lalu mengamalkan perlembagaan baru atau meluluskan pindaan perlembagaan yang menyingkirkan raja sebagai ketua negara, serta menggantikan Gabenor Jeneral dengan seorang presiden melalui undian atau perlantikan.

Negara	Sejak	Sehingga	Kuasa Presiden	Sebab
Ceylon kini Sri Lanka	1948	1972	eksekutif	perlembagaan baru
Barbados	1966	2021	beristiadat	pindaan perlembagaan
Fiji	1970	1987	beristiadat	rampasan kuasa oleh tentera
Gambia	1965	1970	beristiadat	pungutan suara
Ghana	1957	1960	beristiadat	pungutan suara
Guyana	1966	1970	eksekutif	pindaan perlembagaan
India	1947	1950	beristiadat	perlembagaan baru
Ireland	1931	1936/1949	beristiadat	Raja disingkirkan dari perlembagaan dan jawatan Gabenor Jeneral dimansuhkan pada tahun 1936, jawatan Presiden dicipta pada tahun 1937 oleh perlembagaan yang diamalkan oleh plebisit, tetapi raja mengekalkan peranan luaran sehingga terisytiharnya republik pada tahun 1949 melalui perundangan biasa.
Kenya	1963	1964	eksekutif	perlembagaan baru
Malawi	1964	1966	eksekutif	perlembagaan baru
Malta	1964	1974	beristiadat	pindaan perlembagaan
Mauritius	1968	1992	beristiadat	pindaan perlembagaan
Nigeria	1960	1963	mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif	pindaan perlembagaan
Pakistan	1947	1956	mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif	perlembagaan baru
Sierra Leone	1961	1971	eksekutif	perlembagaan baru
Kesatuan Afrika Selatan kini Republik Afrika Selatan	1931	1961	mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif	pungutan suara
Tanganyika kini Tanzania	1961	1962	eksekutif	perlembagaan baru
Trinidad dan Tobago	1962	1976	beristiadat	perlembagaan baru
Uganda	1962	1963	mula-mulanya beristiadat, kini eksekutif	pindaan perlembagaan

Pautan luar

Laman web rasmi Urus Setia Komanwel
The Commonwealth - laman web kerajaan UK

Komanwel

United Commonwealth Diarkibkan 2006-10-10 di Wayback Machine Main all-Commonwealth group
Common Cause Diarkibkan 2007-10-20 di Wayback Machine A Commonwealth Alliance of Republican Movements
Res Publica : The Commonwealth Diarkibkan 2007-09-20 di Wayback Machine international anti-monarchy Web directory

Australia

Australian Monarchist League (Pendukung sistem raja berperlembagaan tradisional)
Australian Republican Movement
No Republic - Australians for Constitutional Monarchy (Pendukung sistem raja berperlembagaan sederhana)

Kanada

New Zealand

Rujukan

V. Bogdanor, The Monarchy and the Constitution (Oxford, 1995)
P. McIntyre, "The Strange Death of Dominion Status", Journal of Imperial and Commonwealth History 27:2 (1999) 193-212

Search