Fandi Ahmad

Semasa zaman kanak-kanak, Fandi mula taksub dengan bola sepak dan sering meluangkan banyak masanya dengan menendang bola. Keluarganya tinggal di sebuah pangsapuri HDB dua bilik di Hospital Woodbridge. Keluarganya bukanlah berasal dari golongan berada; beliau terpaksa menjual nasi lemak bagi membantu menyara beliau sekeluarga.^[8][13] Bapa beliau, Ahmad Wartam ketika itu merupakan penjaga gol untuk pasukan kebangsaan.^[14] Fandi mula bermain sebagai penjaga gol, tetapi telah dinasihatkan oleh seorang guru untuk beralih ke bahagian tengah.^[15] Apabila beliau berusia 12 tahun, ibu bapanya bercerai, selepas itu beliau tinggal bersama bapanya dan datuk dan nenek sebelah bapanya. Di Sekolah Menengah Serangoon Gardens, Fandi bermain untuk pasukan bola sepak sekolah, tetapi mengabaikan pelajarannya dan dikekalkan. Beliau kemudian dipindahkan ke Institut Kemahiran Singapura dan memperolehi Sijil Sekerja Kebangsaan 3. Beliau bermain untuk Kelab Bola Sepak Kaki Bukit dalam Liga Bola Sepak Kebangsaan amatur, di mana bakat beliau telah dikesan oleh jurulatih Singapore FA Sebastian Yap.^[16]

Fandi menyertai Singapore FA pada tahun 1979 dan menjadi pemain tengah secara tetap, menjaringkan empat gol dalam Piala Malaysia musim pertama. Persaraan Arshad Khamis dan Dollah Kassim menggesa Jita Singh, jurulatih Singapore FA yang baru mengambil Fandi sebagai penyerang. Semasa Piala Malaysia musim 1980, Fandi menjaringkan lapan gol termasuk gol kemenangan dalam perlawanan akhir menentang Selangor FA.^[17] Beliau disenaraikan untuk Khidmat Negara pada September 1980 dan telah diberikan tugas ringan, seperti mengumpul sampah kem itu, supaya beliau boleh terus bermain untuk Singapore FA. Pada tahun 1981, Fandi memenangi Anugerah Pemain Terbaik FAS untuk membantu Singapore FA layak ke perlawanan akhir Piala Malaysia.^[14] Pada tahun berikutnya, Singapore FA tidak bermain dalam Piala Malaysia atas sebab-sebab politik, dan Fandi menjalani pembedahan bahu; beliau tidak dapat bermain bola sepak selama enam minggu dan dibenarkan keluar awal dari Khidmat Negara.^[18]

Pada tahun 1980, Selangor FA menjemput Fandi bermain untuk mereka menentang kelab Argentina Boca Juniors dalam perlawanan persahabatan, di mana Fandi menjaringkan gol tunggal untuk Selangor FA; Skornya adalah 2-1. Pada tahun 1982, Fandi menerima tawaran daripada beberapa pasukan Piala Malaysia, pasukan Indonesia, Niac Mitra, kelab Switzerland Young Boys dan Ajax Amsterdam. Selepas percubaan selama tiga minggu, Ajax menawarkan kontrak tiga tahun kepada Fandi, ^[19] tetapi Fandi sebaliknya menandatangani satu tahun kontrak dengan Niac Mitra, di mana beliau menghabiskan satu musim, membantu mereka berjaya mempertahankan gelaran Liga Galatama mereka dan ketiga - penjaring terbanyak dengan 13 gol. Dalam perlawanan persahabatan antara Niac Mitra dan Arsenal, Fandi menjaringkan gol dalam kemenangan 2-0; Walau bagaimanapun, beliau meninggalkan Niac Mitra kerana larangan Galatama yang mendadak terhadap pemain asing.^[20]

Namun pada tahun 1983, Fandi telah kembali juga ke Belanda di mana beliau bermain dengan FC Groningen dari 1983 hingga 1985 dalam liga bolesepak Belanda (Eredivisie). Sebelum kedatangan Fandi, Groningen telah layak untuk bermain di liga Eropah untuk kali pertama dan Fandi telah membantu mereka dalam musim pertama mereka di liga Eropah dengan menjaringkan gol di dalam perlawanan yang berakhir dengan skor 2-0 melawan gergasi bolasepak Itali, Inter Milan.^[21][22] Semasa musim 1983-84, Fandi telah menjaringkan 10 gol dalam 29 permainan. Pada musim kedua di kelab yang sama, Fandi telah muncul selama 15 kali dan menjaring 2 gol.^[23] Fandi berjaya memikat ramai peminat Groningen dan pada tahun 1999, beliau dipilih sebagai salah satu dari 25 pemain terbaik kelab bolasepak itu. Ini membuatnya layak untuk muncul di Dewan Kemasyhuran kelab itu.^[24] Pada tahun 2003, Fandi telah dinamakan salah satu daripada 11 pemain terbaik kelab itu untuk kurun ke-20.^[25] Di kelab itu juga, Fandi mendapat nama julukan, "De Parel van Maleisië" atau "Mutiara dari Malaysia".^[26]

Walaupun Ajax Amsterdam menawarkan Fandi sebuah tempat di kelab mereka sekali lagi namun beliau tidak menerima tawaran tersebut dan pulang ke Asia pada 1986. Fandi pernah berkata yang beliau menyesali keputusan untuk tidak melanjutkan kerjayanya di Eropah. Nottingham Forest pernah bertanya mengenai kemungkinan beliau berpindah ke kelab itu pada akhir tahun 1990an tetapi akhirnya memutuskan yang beliau terlalu tua.^[25] Fandi telah bermain dengan pasukan Kuala Lumpur di Malaysia dari 1986 hingga 1990 membantu mereka menjulang Piala Malaysia sebanyak tiga kali pada tahun 1987, 1988 dan 1989.^[27][28] Beliau juga memenangi "Anugerah But Emas Malaysia" pada 1988. Beliau kemudian memasuki pasukan OFI Crete di Greece pada 1990. Namun tempoh kerjayanya dengan kelab itu berakhir setelah beberapa bulan sahaja dan beliau kembali ke Malaysia untuk menganggotai pasukan Pahang pada tahun 1991. Fandi telah membantu pasukan Pahang untuk memenangi Liga Malaysia dan Piala Malaysia pada 1992.

Pada 1993, Fandi pulang ke Singapura untuk bermain dengan pasukan negara dalam Liga Malaysia. Pada tahun itu, Fandi mengalami kekalahannya yang pertama dalam liga ini apabila pasukan Singapura dikalahkan pasukan Kedah dengan skor 2-0. Tetapi pada tahun seterusnya, Fandi berjaya membawa pasukan Singapura memenangi kedua-dua Liga Malaysia dan Piala Malaysia dan berjaya menjaringkan gol dalam pertandingan terakhir dengan mengalahkan pasukan lamanya, Pahang. Pada tahun itu, Singapura mengalahkan Pahang 4-0. Tahun 1994 merupakan tahun terakhir Fandi terlibat dalam liga Malaysia kerana Persatuan Bolasepak Singapura memutuskan untuk menarik diri dari liga tersebut bagi membangunkan liga tempatannya sendiri, S.League.

Pada 1996, liga tempatan Singapura 'S.League' telah dilancarkan dan Fandi menjadi kapten pasukan Geylang United dan membantu pasukannya menjuarai liga tersebut. Kemudiannya beliau telah berpindah ke Kelab Angkatan Bersenjata Singapura (SAFFC) dan membantu mereka meraih gelaran juara pada tahun 1997 dan 1998. Beliau kemudiannya menjadi jurulatih pasukan SAFFC dan membantu mereka menjuarai pertandingan S.League sekali lagi pada tahun 2000. Fandi juga telah membantu pasukan negara memenangi pingat perak di pertandingan di Sukan Asia Tenggara pada tahun 1983, 1985 dan 1989. Malangnya, sumbangan Fandi dalam arena bolasepak Singapura masih belum diiktiraf oleh FIFA yang tidak memasukkan beliau sebagai salah satu ahli Centurion Club Singapura.^[29][30]

Dari 1979 hingga 1997, Fandi membuat 101 penampilan untuk pasukan bola sepak kebangsaan Singapura,^{[kaki 3]} menjaringkan 55 gol dan mendapat tempat di Dewan Kemasyhuran Konfederasi Bola Sepak Asia.^[9] Beliau bermula sebagai kapten pasukan remaja kebangsaan yang memenangi Piala Lion City pada tahun 1976 dan 1977,^[8] kemudian menyertai pasukan senior kebangsaan dalam lawatan ke Rusia, di mana beliau bermain dalam dua perlawanan dan menjaringkan dua gol pada babak kedua. Kap senior pertamanya hadir pada usia 17 tahun, 3 bulan dan 23 hari, menjadikan beliau rakyat Singapura termuda antarabangsa penuh sehingga rekodnya dipecahkan oleh Hariss Harun pada tahun 2007.^[31] Walau bagaimanapun, dalam pertandingan antarabangsa pertamanya, Sukan SEA 1979, Fandi tidak menjaringkan gol dalam empat perlawanan. Beliau menjaringkan gol menentang India dan Korea Utara dalam kelayakan Sukan Olimpik, tetapi tidak menjaringkan gol dalam tiga perlawanan kelayakan Piala Dunia FIFA. Di Piala Ovaltine 1981, Fandi menjaringkan kesemua gol Singapura pada 3-2 kemenangan agregat seluruh Malaysia.^[19] Fandi menjaringkan gol kehilangan 1-2 kepada Thailand di Piala Raja 1981 dan hatrik menentang Filipina pada Sukan SEA 1981. Pada tahun 1992, Fandi menjaringkan dua gol menentang Nepal dan sekali menentang Thailand di Piala Raja, kemudian menjaringkan gol apabila Singapura menewaskan Malaysia 3-1 di Piala Ovaltine.^[32]

Pada tahun berikutnya, Fandi membantu Singapura memenangi yang pertama daripada tiga pingat perak Sukan SEA, dengan dua gol dalam kemenangan 3-0 peringkat kumpulan Brunei dan dua lawan Malaysia dalam separuh akhir. Walaupun mengalami kecederaan buku lali dalam kekalahan akhir 1-2 oleh Thailand,^[33] beliau bermain di Piala Merlion 1983, dan menjaringkan gol dalam kemenangan separuh akhir 1-0 ke atas China.^[25] Pingat perak kedua Sukan SEA hadir pada tahun 1985, apabila Fandi menjaringkan gol ke atas Malaysia dan Filipina di peringkat kumpulan, kemudian dua gol menentang Brunei dalam separuh akhir. Pada Sukan SEA 1989, Fandi menjaringkan gol dalam kemenangan 4-0 ke atas Myanmar yang mengambil Singapura melepasi peringkat kumpulan, pemenang-saat akhir dalam separuh akhir menentang juara bertahan, Indonesia dan Singapura gol dalam 1-3 kekalahan akhir oleh Malaysia. Ini melengkapkan hatrik pingat perak, walaupun pada tahun 2007, beliau berkata, "tidak memenangi pingat emas Sukan SEA" adalah antara "penyesalannya yang paling besar".^[8] Fandi juga bermain di Sukan Asia 1990 dan menjaringkan gol dalam kemenangan 6-1 menentang Pakistan.^[32]

Pada temasya Sukan SEA 1991, Fandi menjaringkan kedua-dua gol Singapura terhadap Myanmar di peringkat kumpulan, tetapi telah digantikan dalam perlawanan separuh akhir, selepas pemain pertahanan Indonesia Herry Setyawan menyikunya di mata. Perlawanan itu berkesudahan seri tanpa jaringan dan Lions tewas menerusi penalti.^[34] Fandi juga terlepas cubaan gagal Singapura untuk melayakkan diri ke Piala Asia 1992, setelah mengalami kecederaan tumit.^[35] Pada Sukan SEA 1993, kapten Fandi menjaringkan hatrik dalam kekalahan 7-0 Filipina, diikuti oleh matlamat Singapura kedua dalam 3-3 seri separuh akhir dengan Myanmar dan menjaringkan satu gol dalam kemenangan 3-1 ke atas Indonesia yang memperoleh pingat gangsa untuk Singapura. Fandi juga bermain di Tiger Cup, dan menjaringkan gol penyamaan terhadap Malaysia, gol menentang Brunei dan dua menentang Filipina. 1997 merupakan tahun yang mengecewakan bagi Fandi, yang gagal menjaringkan gol dalam Piala Dunhill dan kelayakan Piala Dunia. Selepas Sukan SEA 1997, di mana matlamat di separuh akhir tidak dapat menghalang kekalahan 1-2 kepada Indonesia, Fandi bersara daripada bola sepak antarabangsa.^[32]

Selepas bersara menjadi pemain, Fandi berkhidmat sebagai jurulatih. Beliau bermula sebagai pembantu kepada jurulatih kebangsaan negara, Vincent Subramaniam, untuk Sukan SEA 1999, di mana Singapura tamat di tempat keempat.^[11] Pada 2000, beliau menjadi jurulatih pasukan SAFFC di mana beliau membimbing pasukan itu untuk menjuarai pertandingan S. League, dan beliau memenangi Anugerah S. League Coach of the Year.^[36] Di bawah bimbingan Fandi, SAFCC menamatkan musim 2001 tanpa memenangi trofi dan merupakan juara S. League 2002 dengan margin 20 mata.^[37] Pada tahun 2001 juga Fandi telah dilantik sebagai Anggota Majlis Persatuan Bolasepak Singapura sekaligus menjadi anggota yang termuda dan bekas pemain bolasepak pertama yang berjaya menyandang jawatan tersebut.

Pada 2005, Fandi kemudiannya berkhidmat sebagai jurulatih bola sepak kebangsaan dan berjaya membantu pasukan Singapura memenangi pertandingan Piala Tiger, sebuah pertandingan bola sepak seluruh Asia Tenggara. Beliau juga pernah menjadi jurulatih pasukan bolasepak bawah umur 23 tahun^[5] dan pasukan Young Lions, yang meraih dari ke bawah S. League pada 2003 kepada penamat dua tiga tempat pada 2004 dan 2006.^[38]

Dari November 2006 hingga Mac 2010, Fandi menganggotai pasukan Indonesia Pelita Jaya Purwakarta^[7] atau Pelita Raya sebagai jurulatih mereka untuk jangkamasa 3 tahun dengan gaji sebanyak AS$220,000 setahun, ^[39] di mana beliau menggunapakai dasar belia yang membantu mereka menang promosi dari bahagian kedua,^[40] kemudian membimbing mereka dalam penamat dua meja di Liga Super Indonesia. Sejak daripada itu, beliau menjadi pengakap untuk kelab Itali, Vicensia Calcio, seorang pengurus projek serantau untuk Sekolah Bola Sepak Antarabangsa Genova dan pengurus Liga Super Malaysia bersebalahan Johor Darul Takzim.^[6] Pada 2011, beliau mengasaskan Akademi Fandi Ahmad, yang menganjurkan program-program latihan dan peluang di luar negara untuk pemain muda berbakat Singapura. Fandi adalah salah satu daripada tujuh jurulatih Singapura dengan diploma kejurulatihan profesional AFC dan secara meluas dianggap sebagai jurulatih masa depan pasukan bola sepak kebangsaan Singapura;^[40] pada Disember 2013, beliau menjadi ketua jurulatih Singapura LionsXII, dengan Nazri Nasir sebagai pembantunya.^[41] Pada Mei 2015, beliau mengetuai LionsXII merangkul Piala FA Malaysia, trofi pertama mereka musim ini.^[42][43]

Fandi dilantik sebagai ketua jurulatih Young Lions untuk musim 2018 S.League, menggantikan Richard Tardy.^[44]

Fandi merupakan seorang Muslim yang taat,^[13] mengelakkan kontroversi dan skandal, tidak merokok dan meminum minuman beralkohol,^[45] dan disifatkan sebagai seorang yang lemah-lembut dan bersikap budi pekerti.^[7] Beliau telah berumahtangga dengan seorang model kelahiran Afrika Selatan Wendy Jacobs (dikenali dengan nama Islamnya, Sarah Abdullah, dan juga kini menjadi rakyat Singapura) pada 1996, dan mempunyai lima orang anak, iaitu Irfan, Ikhsan, Ilhan, Iryan dan Iman^[46] salah seorang anaknya ialah Irfan, juga mengikut jejak langkahnya dalam sukan bola sepak. Anak sulung daripada tiga beradik kepada pasangan Semiah Ismail dan Ahmad Wartam ialah pemain bolasepak muda yang tertarik dengan Chelsea dan Milan.^[47] Mereka kini bermain untuk Home United di dalam S. League. Beliau merupakan ahli sukan Singapura yang pertama menjadi subjek biografi, yang dilancarkan pada 1993 dengan tajuk The Fandi Ahmad Story (bahasa Melayu: Kisah Fandi Ahmad) ditulis oleh Wilfred Yeo dan diterbitkan oleh Brit Aspen Publishing. Ia telah terjual sebanyak 17, 000 naskhah dan diterjemahkan ke bahasa Melayu. Beliau ialah anak kepada Ahmad Wartam (1935-2014), yang pernah menjadi pemain penjaga gol negara pada tahun 1960an.^[48]

Produk yang telah ditaja oleh Fandi termasuk jenama sukan Lotto,^[49] Royal Sporting House,^[13] bijirin sarapan Uncle Tobys, susu Carnation dan minuman tenaga Isomax.^[45] Pada 1996, beliau mengeluarkan sebuah album lagu Melayu dan Inggeris dan menerbitkan rancangan Meniti Pelangi, sebuah program televisyen mengenai Orang Melayu Singapura yang kurang bernasib baik.^[13] Pada 1999, beliau membuka sebuah restoran dan dan pusat pengedaran kereta, kedua-duanya ditutup dalam masa dua tahun.^[7] Beliau juga berkhidmat sebagai duta bagi kempen anti-rokok dan anti-dadah kebangsaan,^[10][25] mengumpul dana untuk mangsa tsunami Indonesia pada 2004 dan turut serta dalam inisiatif Majlis Pembangunan Masyarakat Timur Utara bagi menganjurkan program khidmat masyarakat.^[50]

Pada 2014, muzium Madame Tussauds Singapura memperkenalkan patung lilin Fandi, yang pertama dan seumpamanya bagi mana-mana atlet Singapura. Patung lilin ini menjelaskan zaman muda Fandi pada 1994 apabila beliau mengetuai Singapore Lions dan membawa kemenangan kepada mereka di Piala Malaysia.^[51]

Pada 2015, Fandi juga menjadi bintang tiga video pertama yang difilemkan khas untuk mempromosikan Sukan Asia Tenggara 2015, yang dihoskan di Singapura. Bertajuk "Ordinary", video yang menggambarkan kebangkitan Fandi dari seorang budak yang mudah bermain bola sepak di belakang rumah kepada salah seorang pemain bola sepak yang paling berbakat di Asia. Ia telah diarahkan oleh pembikin filem tempatan, Nicole Woodford.^[52]

Catatan tambahan

• Yeo, Wilfred (1993). The Fandi Ahmad Story [Kisah Fandi Ahmad] (dalam bahasa Inggeris). Brit Aspen Publishing. ISBN 978-981-00-4843-3.

• Kampong Boy with the Golden Feet Diarkibkan 2007-10-10 di Wayback Machine (Inggeris)
• Profil Fandi Ahmad di Transfermarkt