Paleogen
Paleogen ialah nama untuk zaman dan sistem geologi yang menjangkau 43 juta tahun dari akhir Tempoh Kapur pada 66 juta tahun dahulu (jtd) sehingga ke permulaan Tempoh Neogen yakni 23.03 jtd. Ia merupakan bahagian pertama Era Senozoik di bawah Eon Fanerozoik. Istilah terdahulu Tempoh Tertier digunakan untuk mentakrifkan jangka masa yang kini diliputi oleh Tempoh Paleogen dan Tempoh Neogen berikutnya; walaupun tidak lagi diiktiraf sebagai istilah stratigrafi formal, "Tertiari" kadangkala masih kekal dalam penggunaan tidak rasmi.[3] Paleogen sering disingkatkan sebagai "Pg", walaupun Pemantauan Geologi Amerika Syarikat menggunakan singkatan "Pe " untuk Paleogene pada peta tinjauan geologinya.[4][5]
| Paleogen | |
|---|---|
 Peta Bumi sewaktu epok Eosen, sekitar 40 Ma. | |
| Kronologi | |
Templat:Paleogen graphical timeline | |
| Etimologi | |
| Keformalan nama | Formal |
| Maklumat kegunaan | |
| Jasad cakerawala | Bumi |
| Kegunaan tempatan | Global (ICS) |
| Skala masa yang digunakan | Skala Masa ICS |
| Takrifan | |
| Unit kronologi | Tempoh |
| Unit stratigrafi | Sistem |
| Keformalan jangka masa | Formal |
| Takrif sempadan bawah | Lapisan yang kaya dengan iridium yang berhubungkait dengan impak meteorit besar dan peristiwa kepupusan Kapur-Paleogen yang berikutan. |
| Sempadan bawah GSSP | Keratan El Kef, El Kef, Tunisia 36°09′13″N 8°38′55″E / 36.1537°N 8.6486°E |
| Tarikh ratifikasi sempadan bawah GSSP | 1991[1] |
| Takrif sempadan atas |
|
| Sempadan atas GSSP | Keratan Lemme-Carrosio, Carrosio, Itali 44°39′32″N 8°50′11″E / 44.6589°N 8.8364°E |
| Tarikh ratifikasi sempadan atas GSSP | 1996[2] |
| Data atmosfera dan iklim | |
| Kandungan purata O2 di atmosfera | c. 26 vol % (130 % dari aras moden) |
| Kandungan purata CO2 di atmosfera | c. 500 ppm (2 kali berbanding sebelum zaman industri) |
| Purata suhu permukaan | c. 18 °C (4 °C lebih daripada paras moden modern) |
Semasa zaman Paleogen, mamalia terus mempelbagaikan spesies daripada bentuk yang agak kecil dan ringkas sehingga ke sekumpulan besar haiwan yang pelbagai berikutan peristiwa kepupusan Kapur-Paleogen yang menamatkan Tempoh Kapur sebelumnya.[6]
Tempoh ini terdiri daripada epok Paleosen, Eosen, dan Oligosen. Pengakhiran Paleosen (56 Mya) ditandakan dengan Maksimum Suhu Paleosen–Eosen, salah satu tempoh perubahan global yang paling ketara semasa Zaman Senozoik, yang mengubah peredaran lautan dan atmosfera dan mengakibatkan kepupusan banyak foraminifera bentik laut dalam, manakala di daratan pula menyebabkan kepupusan besar di haiwan mamalia. Istilah "Sistem Paleogen" digunakan untuk batuan yang dimendapkan semasa Tempoh Paleogen.