Język kirgiski
Język kirgiski (kirg. кыргыз тили[2], قىرعىزچا, قىرعىز تىلى) – język należący do rodziny języków turkijskich. Jest językiem urzędowym Kirgistanu, obok rosyjskiego. Porozumiewa się nim ok. 5 mln[1] ludzi, głównie Kirgizów w swoim kraju, ale też w Afganistanie, Chinach, Kazachstanie, Tadżykistanie, Turcji i Uzbekistanie.
| Obszar | Kirgistan, Federacja Rosyjska, Afganistan, Kazachstan, Tadżykistan i inne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | 5 mln[1] | ||||||
| Pismo/alfabet | zmodyfikowana cyrylica | ||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Kirgistan | ||||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | ky | ||||||
| ISO 639-2 | kir | ||||||
| ISO 639-3 | kir | ||||||
| IETF | ky | ||||||
| Glottolog | kirg1245 | ||||||
| Ethnologue | kir | ||||||
| WALS | kgz | ||||||
| SIL | KIR | ||||||
| Występowanie | |||||||
 | |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Za alfabet służy językowi kirgiskiemu cyrylica rozbudowana o trzy dodatkowe litery: Ңң, Үү, Өө. Język kirgiski był zapisywany alfabetem łacińskim między 1928 a 1940 r. Od odzyskania niepodległości w 1991 r. wśród niektórych kirgiskich polityków istniał pomysł, by przywrócić język kirgiski do zapisywania łacinką, ale do tej pory nie wszedł on w życie.
Pierwszy artykuł Deklaracji Praw Człowieka w języku kirgiskim[3]:
„Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң-сезими менен абийири бар жана бири-бирине бир туугандык мамиле кылууга тийиш”.
Język kirgiski, choć przeważnie zapisywany cyrylicą, dorobił się kilku adaptacji alfabetu łacińskiego.
| Cyrilica | ALA-LC | BGN/PCGN | ISO 9 |
|---|---|---|---|
| а | a | a | a |
| б | b | b | b |
| в | v | v | v |
| г | g | g | g |
| д | d | d | d |
| е | e | e | e |
| ё | ë | yo | ë |
| ж | zh | j | ž |
| з | z | z | z |
| и | i | i | i |
| й | ĭ | y | j |
| к | k | k | k |
| л | l | l | l |
| м | m | m | m |
| н | n | n | n |
| ң | ng͡ | ng | n̦ |
| о | o | o | o |
| ө | ȯ | ö | ô |
| п | p | p | p |
| р | r | r | r |
| с | s | s | s |
| т | t | t | t |
| у | u | u | u |
| ү | u̇ | ü | ù |
| ф | f | f | f |
| х | kh | kh | h |
| ц | ts͡ | ts | c |
| ч | ch | ch | č |
| ш | sh | sh | š |
| щ | shch | shch | ŝ |
| ъ | ″ | " | ″ |
| ы | y | y | y |
| ь | ′ | ' | ′ |
| э | ė | e | è |
| ю | iu͡ | yu | û |
| я | ia͡ | ya | â |
Poza tymi systemami transliteracji tradycyjnie używany jest również inny, stosowany np. na znakach drogowych w Kirgistanie. Przykładowo wyraz „Чок” można zapisać jako „Czoc”.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Wiadomości BBC w języku kirgiskim
- Gulzat Kokoeva. Nauka języka kirgiskiego w Polsce (oferuje UAM)