Kantoni Švicarske
Kantoni (francuski: Canton, nemački: Stände ili Orte, italijanski: Cantone, romanš: Chantuns) su prva razina administrativne podjele Švicarske, konstitutivne federalne jedinice Švicarske.
| Švicarska |
 Članak je dio serije: |
|
Druge države |
Sve do 1848. svaki kanton je praktički bio nezavisna država s vlastitim granicama, vojskom i valutom, tad je oformljena današnja federalna struktura zemlje. Zbog visoke razine autonomije koju kantoni imaju, Švicarska se smatra za jednu od najdecentraliziranijih država na svijetu.
Karakteristike
Kantona ima ukupno 26, s tim što su tri kantona podeljena na polukantone, i tako je relevantan broj za izbor u Kantonalno vijeće 23. Razlike među kantonima su velike, ne samo u pogledu etničkog sastava stanovništva i dominantnog jezika u upotrebi već i po veličini teritorije i broja stanovnika. Tako kanton Basel-Stadt ima svega 37 km², a najveći Kanton Graubünden 7105 km². Sličan nesrazmjer postoji i u pogledu broja stanovnika, tako Kanton Zürich ima 1 228 000 stanovnika, a Kanton Appenzell Ausserrhoden svega 15 000. Bez obzira na te neujednačenosti, kantoni su po ustavu svi jednaki, svi imaju svoj ustav, zakonodavnu, sudsku i izvršnu vlast. Znamenita specifičnost dva mala švicarska kantona Appenzell Innerrhoden i Glarusa su i Landsgemeinde, skupštine svih punoljetnih građana (nalik antičkim grčkim polisima na kojima se donose odluke o kantonalnom zakonodavstvu i o izboru predstavnika za Kantonalno vijeće.
Ovlasti kantona određena su sa jedne strane negativno prema Ustavu, a s druge strane ograničena su autonomijom konstitutivnih općina kantona. Svaki kanton za sebe određuje stupanj samouprave svojih općina. S druge strane, svi poslovi koji nisu izričito dati federalnoj vlasti su u nadležnosti kantona. Ponovimo još jednom da se u Ustavu izuzetno često javlja princip preklapanja i saradnje federalne i kantonalnih vlasti. Od oblasti koje su nominalno potpuno u nadležnosti kantona (mada se i tu javlja mogućnost pomoći federacije) najbitnije su osnovno i srednje obrazovanje, kultura, reguliranje lokalnih crkvenih pitanja, urbanizam, jezična politika, zaštita kulturnog i historijskog nasljeđa, briga o određenim socijalnim kategorijama i lokalni porezi.
Karta i popis kantona
Kantoni su navedeni redoslijedom navedenim u federalnom ustavu.[1]
Bilješke: 1 Podaci od 31.12. 2001. Nacionalne statistike, ² km², ³ po km², prema podacima iz 2000. godine, 4 sjedište vlade i parlamenta je Herisau, sjedište sudske vlasti je Trogen, 5 sjedište parlamenta se šest mjeseci mijenja između Frauenfelda i Weinfeldena.
Dvoslovne skraćenice za švicarske kantone se često koriste, npr. na registarskim tablicama automobila i kodovima ISO 3166-2 (s prefiksom "CH-", npr. CH-SZ za kanton Schwyz).
