Search

Кантони во Швајцарија

Швајцарија е поделена на 26 кантони — сојузни единици што ја сочинуваат државата. Од Вестфалскиот мир (1648), па сè до основањето на сојузна Швајцарија (1848), секој кантон бил наполно суверена држава[1] со своја царина, војска и валута. Најнов кантон е Јура, кој се одделил од Берн во 1979 г.[2]

Поимот „кантон“ (германски: Kantone, француски: cantons, италијански: cantoni, реторомански: chantuns) е од француско потекло и значи „агол“ или „околија“.[3]

Историја

Во XVI век, стариот Швајцарски сојуз (Eidgenossenschaft) се состоел од 13 суверени држави: шест краински (или шумски) и седум градски. Иако сите технички биле дел од Светото Римско Царство, независноста де факто ја стекнале во 1497 г. кога извојувале победа над царот Максимилијан.[4] Шесте шумски кантони биле демократски републики, додека пак седумте градски кантони олигархиски републики под власта на благородниците.

Устав

Секој кантон има свој устав, законодавство, влада и судство.[5] Највеќето законодавни домови се еднодомни парламенти, со по 58 до 200 пратеници. Неколку од нив се народни собори (Landsgemeinden). Кантонските влади имаат по 5 до 7 члена, зависно од кантонот.[6]

Според Сојузниот устав на Швајцарија, кантоните се суверени за сето она што не е во надлежност на централната власт.[5] Меѓу самостојните надлежности спаѓаат и здравството, социјалата, редот и мирот и образованието, како и даночењето. Уставите на поединечните кантони го уредуваат степенот на самоуправа што го уживаат општините, кој се разликува од случај до случај, но секогаш подразбира право на даночење и носење на општински закони. Според големината, кантоните се движат од 37 км2 до 7.105 км2, а според населението, од 15.471 до 1.244.400 жители.

Список

ГрбКрат.КантонИзворно имеСоздаденАдмин. центарНаселение (2009)Површина (км2)Густина (жит/км2)Општини[7]Службени јазици
ARАпенцел АусероденAppenzell Ausserrhoden1513 [8]Херизау[1]53.313&1000000000000024300000024322020германски
AIАпенцел ИнероденAppenzell Innerrhoden1513[8]Апенцел15.789&10000000000000172000000172876германски
AGАргауAargau1803Арау627.893&100000000000000014039991,404388220германски
BSБазел-градBasel-Stadt1501[9]Базел194.090&10000000000000037000000375.0723германски
BLБазел-краинаBasel-Landschaft1501/1833[10]Листал277.973&1000000000000051800000051850286германски
BEБернBern1353Берн985.046&100000000000000059600005,960158383германски, француски
VSВалеValais1815Сион317.022&100000000000000052240005,22453143француски, германски
VDВоVaud1803Лозана725.944&100000000000000032120003,212188339француски
GLГларусGlarus1352Гларус39.217&10000000000000685000000685513германски
GRГраубинденGraubünden1803Кур193.388&100000000000000071050007,10526180германски, реторомански, италијански
GEЖеневаGenève1815Женева472.530&100000000000002820000002821.44245француски
SOЗолотурнSolothurn1481Золотурн
259.836		&10000000000000790000000790308122германски
JUЈураJura1979[11]Делемон70.542&100000000000008390000008398264француски
LUЛуцернLuzern1332Луцерн381.966&100000000000000014940001,49423387германски
NEНешателNeuchâtel1815/1857[12]Нешател173.183&1000000000000080200000080220653француски
NWНидвалденNidwalden1291[13][14]Штанс41.311&1000000000000027600000027613811германски
OWОбвалденObwalden1291[13] или 1315[15]Зарнен35.878&10000000000000491000000491667германски
SGСанкт ГаленSt. Gallen1803Санкт Гален486.981&100000000000000020310002,03122285германски
TIТичиноTicino1803Белинцона336.943&100000000000000028119992,812110157италијански
TGТургауThurgau1803Фрауенфелд[2]254.528&1000000000000099200000099222980германски
URУриUri1291[13]Алтдорф35.382&100000000000000010769991,0773320германски
FRФрибурFribourg1481Фрибур284.668&100000000000000016710001,671141167француски, германски
ZHЦирихZürich1351Цирих1.406.083&100000000000000017290001,729701171германски
ZGЦугZug1352Цуг116.559&1000000000000023900000023941611германски
SHШафхаузенSchaffhausen1501Шафхаузен77.139&1000000000000029800000029824627германски
SZШвицSchwyz1291[13]Швиц147.904&1000000000000090800000090814330германски
CHШвајцаријаБерн7.968.705&1000000000000004129099941,2911742.596германски, француски, италијански, реторомански

Поврзано

Белешки

  1. ^ Владата и парламентот се во Херизау, но судството е во Троген
  2. ^ Парламентот Фрауенфелд и Вајнфелден

Наводи

  • Bernhard Ehrenzeller, Philipp Mastronardi, Rainer J. Schweizer, Klaus A. Vallender (eds.) (2002). Die schweizerische Bundesverfassung, Kommentar. ISBN 3-905455-70-6.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link) CS1-одржување: излишен текст: список на автори (link) Cited as Ehrenzeller.
  • Häfelin, Ulrich; Haller, Walter; Keller, Helen (2008). Schweizerisches Bundesstaatsrecht (7. изд.). Zürich: Schulthess. ISBN 978-3-7255-5472-0.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link) Cited as Häfelin.

Надворешни врски

Преземено од „https:https://www.search.com.vn/wiki/index.php?lang=mk&q=Кантони_во_Швајцарија&oldid=5188072“
🔥 Top keywords: Главна страницаМакедонски претседателски избори (2024)Македонски парламентарни избори (2024)Специјална:БарајГордана Силјановска-ДавковаМакедонски парламентарни избори (2020)Карлес ПуџдемонСписок на македонски народни поговоркиОче нашСтево ПендаровскиСредоземно МореМакедонијаБилјана ВанковскаМочуриштеГоце ДелчевСпецијална:СкорешниПромениМасакр во СребреницаСкопјеМарија АнтоанетаЛокални избори во Македонија (2021)Министерство за животна средина и просторно планирањеСвети Кирил и МетодијЈане СанданскиКиро ГлигоровСвети Климент ОхридскиСкиентологијаБалканска приказна (ТВ-серија)Втора светска војнаБедија БеговскаДржавни празници во МакедонијаХемофилијаМакедонски претседателски избори (2019)Хороскопски знациГригор ПрличевПретседател на МакедонијаКонстантин МиладиновИзбори во МакедонијаМакедонска крвава свадбаНационален парк Галичица