Alfabetu griegu

sistema d'escritura usáu pol idioma griegu

El griegu escríbese col Alfabetu griegu, desendolcáu en dómines clásiques (alredor del sieglu IX e.C.) aportando hasta anguaño. Les sos lletres son emplegaes en munchos idiomes pa una bayura de funciones: símbolos matemáticos, nomes d'estrelles...

Sistema d'escrituraAlfabetu griegu
Tiposalfabetu, sistema d'escritura natural y alfabeto bicameral (es) Traducir
Llingüesgriegu, griegu antiguu y Griegu pónticu
Datessieglu IX edC
Basáu enalfabetu feniciu
ISO 15924Grek (200)
Direición del testud'izquierda a derecha
Estaya UnicodeU+0370-03FF[1], U+1F00-1FFF[2] y U+10140-1018F[3]
Formáu poralfa, beta, gama, delta, épsilon, zeta, eta, theta, iota, kapa, lambda, Mi, Ν (es) Traducir, Ξ (es) Traducir, Ο (es) Traducir, Π (es) Traducir, Ρ (es) Traducir, Σ (es) Traducir, Τ (es) Traducir, Υ (es) Traducir, Φ (es) Traducir, Χ (es) Traducir, Ψ (es) Traducir y omega
Cambiar los datos en Wikidata

L'alfabetu griegu ye la adautación del alfabetu feniciu al mundu helénicu, magar qu'otres teoríes ven influyencies del proto-cananéu, incluso del exipcianu, asiriu o de la escritura cretense.

Al principiu esistíen sólo les mayúscules, siendo les minúscules emplegaes más tarde como valores numbéricos.

Tablas

Les lletres griegues y les sos derivaciones son como vienen darréu (la pronunciación sigue la normativa SAMPA):

Lletres clásiques

LletraNomePronunciaciónValorLletra hebrea correspondienteHTML
Α αAlfa/a/ /a:/1Aleph (') /a/α
Β βBeta/b/2Beth /b/β
Γ γGama/g/->/G/ /j/(ga,gue,gui,go,gu)3Gimel /g/γ
Δ δDelta/d/->/D/4Daleth /d/δ
Ε εÉpsilon/e/5He (h) /h/ε
Ζ ζZeta/dz/->/z/7Zain /dz/ζ
Η ηEta/E:/->/i/8Heth (h*)η
Θ θTheta/t_h/->/T/9Thet (t*)θ
Ι ιIota/i/ -> /i/ /j/10Yodh (y) /j/ι
Κ κKapa ~ kappa/k/20Kaph /k/κ
Λ λLambda/l/30Lamed /l/λ
Μ μMi/m/40Mem /m/μ
Ν νNi/n/50Nun /n/ν
Ξ ξXi/ks/60Samekh (s)ξ
Ο οÓmicron/o/70Ain ()ο
Π πPi/p/80Pe /p/π
Ρ ρRo/r/100Resh /r/ρ
Σ σ,ςSigma/s/200Shin (sh) /S/σ
Τ τTau/t/300Taw /t/τ
Υ υÍpsilon/u/->/y/->/i/400De Wauυ
Φ φPhi/p_h/->/f/500orixe disputáuφ
Χ χKhi/k_h/->/x/600orixe disputáuχ
Ψ ψPsi/ps/700orixe disputáuψ
Ω ωOmega/O:/->/o/800Ain ()ω

Lletres obsoletes

LletraNomePronunciaciónValorLletra hebrea correspondiente
Ϝ ϝ (1)Digamma/w/6Waw (Vav) /w/
Ϛ ϛ (2)Stigma/st/6Waw (Vav) /w/
Ͱͱ (1)Heta/h/Heth (h*)
Ϻ ϻ (1)San/ts/Sade (s*) /ts/
Ϙ ϙ (1)Qoppa/k/90Qoph /q/
Ͳ ͳ (1)Sampi/ss/ /ks/900Sade (s*) /ts/
Ϸ ϸ (3)Sho/ʃ/Sade (s*) /ts/

(1): Lletra desaniciada del alfabetu nos primeros tiempos, enantes del periodu qu'agora se llama "clásicu".

(2): Lletra desaniciada bizantina.

(3): Lletra desaniciada bactriana.

Historia

El camudamiendu más grande, en comparanza col so predecesor (l'alfabetu feniciu), ye la introducción de vocales ensin les que'l griegu nun se podría lleer, a la escontra que'l feniciu. Foi'l primer alfabetu en crear vocales (ensin contar el pocu conocíu ugaríticu) y d'él deriven los alfabetos llatín y cirílicu, amás d'otros. Los alfabetos hindis y l'etíope asina como l'antiguu húngaru desendolcaron vocales de forma independiente. Les primeres vocales foron: alpha, epsilon, iota, omicron, y upsilon, copiaes de lletres fenicies que nun teníen valor fonéticu en griegu. En griegu oriental la lletra eta representaba una e llarga, y la omega una o llarga. Nos alfabetos semíticos les vocales delles vegaes representábense per aciu de signos nes consonantes, como anguaño fai l'árabe.

Hebo delles variantes del alfabetu na primera dómina, destacando l'occidental (calcidianu) y oriental (xónicu), siendo'l primeru'l que daría llugar al alfabetu etruscu y romanu. Atenes adoptó la escritura xónica nel 403 e.C., y llueu les otres versiones desaniciáronse. El griegu escribíase d'izquierda a drecha.

Na Edá Media, la escritura sufrió camudamientos paralelos a los del alfabetu romanu: les minúscules convirtiéronse nes dominantes na escritura manual. Aristófanes de Bizanciu creó l'acentuación pa una meyor pronunciación. La lletra σ escríbese ς al final de pallabra.

Referencies

Enllaces esternos