Brokuł

odmiana kapusty warzywnej

Brokuł, kapusta szparagowa (Brassica oleracea var. italica Plenck) – odmiana kapusty warzywnej[4]. Jest to roślina jednoroczna należąca do rodziny kapustowatych, uważana za przodka kalafiora. Był powszechnie uprawiany w starożytnej Grecji i Rzymie, pod nazwą cyma. Znany jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych[4]. Nazwa brokuł wywodzi się z włoskiego broccolo, natomiast łaciński odpowiednik to brachium, co oznacza gałąź, ramię.

Brokuł
Ilustracja
Róża brokuła
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

kapusta

Gatunek

kapusta warzywna

Odmiana

brokuł

Nazwa systematyczna
Brassica oleracea var. italica Plenck
Icon. pl. med. 6:29, t. 534. 1794
Synonimy
  • Brassica cretica Lam. subsp. botrytis (L.) O. Schwartz[3]

Historia

Pierwsze informacje o brokule pochodzą z 1560 roku, kiedy to prawdopodobnie został on sprowadzony z Półwyspu Apenińskiego do Francji, a następnie rozpowszechnił się w całej Europie docierając na Wyspy Brytyjskie w XVIII wieku. Do Stanów Zjednoczonych trafił poprzez osadników włoskich, gdzie w 1920 roku w Brooklynie powstała pierwsza towarowa plantacja brokuła. Największe uprawy w Europie znajdują się w Hiszpanii, we Włoszech, Francji i Polsce[5]. Największymi producentami w skali światowej są Chiny i Indie (łącznie ok. 70% produkcji).

Morfologia

Łodyga
Długa i mięsista, na jej końcu tworzy się kwiatostan.
Liście
Osadzone są na ogonkach dłuższych niż u kalafiora. Są one bardziej powcinane, o powierzchni falistej i zabarwione na ciemnozielono lub fioletowo-zielono.
Kwiaty
Podczas wzrostu wytwarza duży, baldachogroniasty (lecz mniej zbity niż u kalafiora) kwiatostan zwany różą. W kwiatostanie znajduje się wiele drobnych pączków kwiatowych, które podczas przechowywania przybierają barwę fioletowobrązową. Róża ma średnicę od 8 do 15 cm.

Właściwości

Brokuł zawiera sulforafan, substancję o silnym działaniu przeciwnowotworowym. Do grupy składników o tym działaniu zaliczają się również indole, glukozynolany, karotenoidy. Dodatkowo brokuły mogą wpływać na zmniejszeniu ryzyka zachorowań na choroby sercowo-naczyniowe i neurodegeneracyjne. Ich spożycie zalecane jest podczas leczenia osteoporozy oraz wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Badacze z amerykańskiego Uniwersytetu im. Johnsa Hopkinsa wykryli, że ta substancja chroni wzrok przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych[6].

Ilość aminokwasów w 100 g[7]
NazwaIlość w mg
Izoleucyna146
Leucyna173
Lizyna185
Metionina45
Cystyna26
Fenyloalanina112
Tyrozyna84
Treonina121
Tryptofan39
Walina173
Arginina193
Histydyna67
Alanina159
Kwas asparaginowy278
Kwas glutaminowy491
Glicyna126
Prolina152
Seryna132
Wartość odżywcza
Brokuły, mrożone
(100 g)
Wartość energetyczna120 kJ (29 kcal)
Białka2,7 g
Węglowodany4,7 g
Tłuszcze0,4 g
Woda91,4 g
Dane liczbowe na podstawie: [7]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[8]

Uprawa

Wymagania glebowo-klimatyczne

Ze względu na budowę brokuł jest mniej wymagającym warzywem w porównaniu do kalafiora. Potrzebuje on gleb o odczynie pH w zakresie 6,5-7. Brokuł powinien być uprawiany na glebach żyznych jak na przykład czarnoziemy, o dobrych właściwościach retencyjnych jak mady i gleby torfowe oraz o wysokim poziomie próchnicznym.

Nieodpowiednim glebami pod uprawę brokułu są gleby zakwaszone, lekkie i o małych właściwościach retencyjnych.

Klimatem sprzyjającym uprawie jest klimat umiarkowany i chłodny, gdzie temperatura mieści się w przedziale 15-17 stopni Celsjusza. Przez krótki okres jest w stanie przetrzymać przymrozki, jednak przy dłuższym stanie niskich temperatur proces wzrostu roślin jest zatrzymywany. Zbyt wysoka temperatura sprawia, że przedwcześnie rozwijają się kwiaty, drewnieją pędy oraz nierównomiernie kształtują się pąki.

Pole, które chcemy przeznaczyć na brokuły powinno być nasłonecznione oraz izolowane od wiatru, a czas uprawy na tym samym polu nie powinien przekraczać 4 lat.

Zabiegi pielęgnacyjne

Najczęstszą praktyką w pielęgnacji brokułów są spulchnianie i odchwaszczanie gleby.

Choroby i pasożyty

Brokuł to warzywo podatne na infekcję. Najczęściej występującą chorobą jest kiła kapusty, mokra zglinizna bakteryjna, szara pleśń.

Do pasożytów zagrażających uprawie brokułu należą; pchełka, paciornica krzyżowianka, śmietka kapuściana, prętnówka kapustnica, mszyca kapuściana.

Przypisy

Bibliografia

  • Kozlowicz K., Góral D., Kluza F., Jablonska-Rys E., Zalewska-Korona M., Wójtowicz A., Góral M., 2017. Wpływ obróbki cieplnej na barwę i właściwości antyoksydacyjne róż i łodygi brokułu, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 590
  • Krochmal-Marczak B., Sawicka B., Stryjecka M., Pisarek M., Bienia M., 2017. Wartość odżywcza i prozdrowotna wybranych warzyw z rodzaju kapusta (Brassica L.) Herbalism, (1[3])