Koronavirus
Koronavirusi (latinski: Orthocoronavirinae, Coronavirinae; također) jest grupa virusa koji uzrokuju bolesti kod sisara i ptica. Virusi kod ljudi uzrokuju disajne infekcije, poput prehlade, koje su obično blage. Rjeđi oblici, poput SARS-a, MERS-a i novog koronavirusa (koji je uzrokovao epidemiju koronavirusa u Wuhanu 2019/2020), mogu biti smrtonosni. Kod krava i svinja koronavirusi izazivaju proljev, a kod kokoši bolest gornjih disajnih puteva. Ne postoji odobrena vakcina ili antivirusni lijek za sprječavanje ili liječenje virusa.
| Orthocoronavirinae | |
|---|---|
 | |
 SARS-CoV-2 virion | |
| Sistematika | |
| Koljeno | incertae sedis |
| Red | Nidovirales |
| Porodica | Coronaviridae |
| Potporodica | Orthocoronavirinae |
| Rodovi[1] | |
| |
| Sinonimi | |
Koronavirusi su virusi iz potporodice Orthocoronavirinae, porodice Coronaviridae i reda Nidovirales.[4][5] Obavijeni su jednolančanim, pozitivno usmjerenim RNK genomom i spiralno simetričnim nukleokapsidom. Veličina genoma je između 26 i 32 kilobaze – najveća za neki RNK virus. Koronavirusi su prvi put otkriveni 1960-tih.[6]
Naziv "koronavirus" dolazi od latinske riječi corona, čije je značenje "kruna" ili "aureola", a odnosi se na karakteristični izgled virusnih čestica (viriona): imaju obod koji podsjeća na krunu ili koronu Sunca.
Evolucija
Najbliži drevni zajednički predak (NDZP) svih koronavirusa se smješta u 8000 godinu p.n.e.[7] NDZP linija Alphakoronavirusa se smješta u 2400 p.n.e, Betakoronavirusna linija na 3300 p.n.e, Gamakoronavirusna linija na 2800 p.n.e, te Deltakoronavirusna linija na oko 3000 p.n.e.[8] Koronavirus šišmiša i SARS-CoV razišli su se 1986.[9]
Poznato je više ljudskih koronavirusa:
- Ljudski koronavirus 229E (HCoV-229E)
- Ljudski koronavirus OC43 (HCoV-OC43)
- SARS-CoV
- Ljudski koronavirus NL63 (HCoV-NL63, koronavirus New Haven)
- Ljudski koronavirus HKU1
- MERS-CoV
- SARS-CoV-2
Koronavirusi HCoV-229E, NL63, OC43 i HKU1 konstantno cirkulišu među ljudskom populacijom i uzrokuju respiratorne infekcije kod odraslih i djece širom svijeta.[10]
Epidemije
Bilo je nekoliko izbijanja epidemija koronavirusa koji su imali relativno visoku stopu smrtnosti:
| Epidemija | Tip virusa | Smrti |
|---|---|---|
| Epidemija SARS-a iz 2003 | SARS-CoV | 774[11] |
| Epidemija MERS-a na Bliskom Istoku iz 2012 | MERS | preko 400[12] |
| Epidemija MERS-a u Južnoj Koreji iz 2015 | MERS | 36[13] |
| Epidemija MERS-a iz 2018 | MERS | 41[14] |
| Epidemija novog koronavirusa 2019/20 | SARS-CoV-2 | preko 170.000 [15] |
Izbijanje epidemije novog koranavirusa se desilo početkom decembra 2019. u glavnom gradu provincije Hubei Wuhanu, Kina.[16] Svjetska zdravstvena organizacija je novom virusu dala privremeni naziv 2019-nCoV[17] i proglasila je vanrednu situaciju na globalnom nivou u vezi sa širenjem novog korona virusa. Novi virus je kasnije dobio svoje službeno ime SARS-CoV-2.[18] Nakon toga, započela je epidemija koja je zahvatila i druge dijelove Kine, a identificiraju se i slučajevi izvan Kine, u nekoliko zemalja Azije, ali i u Australiji, Evropi i Sjevernoj Americi. Prvi slučajevi u Evropi potvrđeni su u Francuskoj 24. januara 2020. godine.[19] Pandemija novog koronavirusa proglašena je 11. marta.
Također pogledajte
Dalje čitanje
- Alwan A, Mahjour J, Memish ZA (2013). "Novel coronavirus infection: time to stay ahead of the curve". Eastern Mediterranean Health Journal. 19 Suppl 1: S3–4. doi:10.26719/2013.19.supp1.S3. PMID 23888787. Arhivirano s originala, 24. 3. 2020. Pristupljeno 10. 2. 2020.
- Laude H, Rasschaert D, Delmas B, Godet M, Gelfi J, Charley B (juni 1990). "Molecular biology of transmissible gastroenteritis virus". Veterinary Microbiology. 23 (1–4): 147–54. doi:10.1016/0378-1135(90)90144-K. PMID 2169670.
- Sola I, Alonso S, Zúñiga S, Balasch M, Plana-Durán J, Enjuanes L (april 2003). "Engineering the transmissible gastroenteritis virus genome as an expression vector inducing lactogenic immunity". Journal of Virology. 77 (7): 4357–69. doi:10.1128/JVI.77.7.4357-4369.2003. PMC 150661. PMID 12634392.
- Tajima M (1970). "Morphology of transmissible gastroenteritis virus of pigs. A possible member of coronaviruses. Brief report". Archiv für die Gesamte Virusforschung. 29 (1): 105–8. doi:10.1007/BF01253886. PMID 4195092.
Reference
Vanjski linkovi
- Novi koronavirus (2019-nCoV) na sajtu Svjetske zdravstvene organizacije
- Šta je koronavirus? Arhivirano 27. 2. 2020. na Wayback Machine – kcus.ba
- MERS