Коронавирус
| Orthocoronavirinae | |
|---|---|
 | |
 | |
| SARS-CoV-2 virion | |
| Научна класификација | |
| Колено: | incertae sedis |
| Ред: | Nidovirales |
| Семејство: | Coronaviridae |
| Потсемејство: | Orthocoronavirinae |
| Родови[1] | |
| |
| Синоними | |
Коронавируси (латински: Orthocoronavirinae, Coronavirinae) — група вируси што предизвикуваат болести кај цицачите и птиците. Кај луѓето, вирусите предизвикуваат дишни инфекции што типично се лесни, вклучувајќи обична настинка, но поретко и SARS, MERS и COVID19 (чиј SARS-CoV-2 вирус предизвикал глобална пандемија) коишто може да бидат смртоносни. Кај крави и свињи може да предизвикаат пролив, додека кај живината може да предизвикаат горнодишна болест. Не постојат вакцини или антивирусни лекови кои се одобрени за превенција или третман.[4]
Коронавирусите се вируси од потсемејството Orthocoronavirinae, семејство Coronaviridae и род Nidovirales.[5][6] Тие се создадени во еден синџир, со позитивно насочен РНК-геном и спирално симетричен нуклеокапсид. Големината на геномот е измеѓу 26 и 32 килобази — најголема кај некој РНК-вирус. Коронавирусите биле откриени во 1960-тите години.[7]
Името „коронавирус“ доаѓа од латинскиот збор corona, што значи „круна“, и што се однесува на карактеристичниот изглед на честичките на вирусот.
Еволуција
Најблизок древен заеднички претходник (НДЗП) на сите коронавируси се наоѓа 8000 години п.н.е.[8] НДЗП линијата Алфакоронавирус се наоѓа 2400 п.н.е, Бетакоронавирусната линија на 3300 п.н.е, Гамакоронавирусната линија на 2800 п.н.е, и Делтакоронавирусната линија на околу 3000 п.н.е.[9] Коронавирусот од лилјаците и SARS-CoV се разминале во 1986 година.[10]
Човечки коронавируси
Познати се повеќе човечки коронавируси:
- Човечки коронавирус 229E (HCoV-229E)
- Човечки коронавирус OC43 (HCoV-OC43)
- SARS-CoV
- Човечки коронавирус NL63 (HCoV-NL63, коронавирус Њу Хејвен)
- Човечки коронавирус HKU1
- MERS-CoV
- SARS-CoV-2
Коронавирусите HCoV-229E, NL63, OC43 i HKU1 константно циркулираат меѓу човечката популација и предизвикуваат дишни инфекции кај возрасните и децата ширум светот.[11]
Епидемии
Досега имало избивање на неколку епидемии од коронавирусот кој имале релативно висока стапка на смртност:
| Епидемија | Тип на вирус | Смрт |
|---|---|---|
| Епидемија на SARS во 2003 | SARS-CoV | 774[12] |
| Епидемија на MERS на Блискиот Исток во 2012 | MERS | преку 400[13] |
| Епидемија на MERS во Јужна Кореја во 2015 | MERS | 36[14] |
| Епидемија на MERS во 2018 | MERS | 41[15] |
| Епидемија на COVID19 во 2019-2021 | SARS-CoV-2 | над 1,50 милиони смртни случаи. |
Избивање на епидемија од новиот коронавирус
Избивање на епидемијата од новиот коронавирус се случило на почетокот на декември 2019 во Вухан, главниот град на покраината Хубеј во Кина.[16] Светската здравствена организација на новиот вирус му го дала привременото име 2019-nCoV[17] и прогласила вондредна состојба на глобално ниво во врска со ширењето на новиот коронавирус. Новиот вирус подоцна го добил своето официјално име SARS-CoV-2.[18] Потоа, започнала епидемија која зафатила и други делови на Кина, а биле утврдени и случаи надвор од Кина, во неколку земји од Азија, но и во Австралија, Европа и Северна Америка. Првите случај во Европа биле потврдени во Франција на 24 јануари 2020 година.[19] Најголема епидемија од вирусот во Европа, се појавила во Италија каде до денес биле заразени повеќе од 9000 луѓе, а починале 463.[20]
Статии и книги поврзани со коронавирус
Наводи
Надворешни врски
- Новиот Коронавирус (2019-nCoV) на мрежното место на Светската здравствена организација
- Што е новиот коронавирус и кои се симптомите? Архивирано на 4 април 2020 г. – mkd.mk
- MERS