ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠

ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠
ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠
بە لوکسەمبورگی: Spiller vun der XXXII. Olympiad
بەشێکە لە	2020 Summer Olympics and Paralympics
وەرزی وەرزشەکانی خول یان پێشبڕکێ	یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە
دروشم	United by Emotion، Unuiĝinta per emocio، United by Emotion
وڵات	ژاپۆن
جێ	تۆکیۆ
یاریگا	Japan National Stadium
پاشکۆ	ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦
لەدوای ئەو	ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٤
ژمارەی چاپ	32
کاتی ڕوودان	١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١
ڕێکەوتی دەستپێکردن	٢٤ی تەممووزی ٢٠٢١
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن	٨ی ئابی ٢٠٢١
ڕێکخەر	Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games
Officially opened by	ناروھیتۆ
Oath made by	Ryota Yamagata، Kasumi Ishikawa، Kosei Inoue، Reika Utsugi
Torch lit by	Naomi Osaka
بەختدار	Miraitowa and Someity
یاریی کۆتاییی	2020 Summer Olympics closing ceremony
وێبگە	https://olympics.com/en/olympic-games/tokyo-2020، https://olympics.com/ru/olympic-games/tokyo-2020
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

یارییە ئۆڵۆمپییەکانی ٢٠٢٠ (خولی ٣٢ ئۆڵۆمپیاد) لە ٧ ئەیلوولی ٢٠١٣ لە شاری مێوانکرای بوێنس ئایریسی ئەرجەنتین ڕاگەیاندرا کە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە شاری تۆکیۆ دەکرێ پاشی ململانێیەکی زۆر لەگەڵ شارەکانی ئەستەنبوڵ و مەدرید لە پێشبرکێکە دەرچوو،^[١] ھەروەھا دوورگەکانی فارۆ بۆ یەکەمجار لە مێژووی وەرزشیدا بەژداری ئۆڵۆمپیاد دەکا بەڵام لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی سارس کۆڤید ٢ دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەژداربوو و ئامادەبوان. ئەمەش یەکەم ئۆڵمپیادە بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسک دوابخرێت دوای ئەوەی ھەردوو ئۆڵمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠–١٩٤٤ بەھۆی جەنگی دووەمی جیھان ئەنجام نەدران، لەگەڵ ئەوەش ناوی ئۆڵمپیادە ھەر وەک خۆی مایەوە، لە پێناو بەبازارکردن و ڕیکلامە بازرگاینەکان.^[٢] یارییەکان بەزۆری بە بێ ئامادەبوونی ھاندەر بەڕێوەچوو بەھۆی بەردەوامی ڕاگەیاندنی باری نائاسایی. لە ھەمان کاتدا بڕیاردرا یارییەکانی پارالمپیکی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە نێوان ٢٤ی ئاب بۆ ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ دوای ١٦ ڕۆژ دوای کۆتایی ئۆڵمپیاد بەڕێوەبچێت.^[٣] ئەمە دووەم ئۆڵمپیادە کە ولاتی ژاپۆن میوانداری کرد دوای ئەوەی ساڵی ١٩٦٤ بۆیەکەم جار میواندار کرد.^[٤] لەم پاڵەوانییەتدا چەندین یاری نوێ بۆ ئۆڵمپیاد زیاد کران لەوانە باسکەی ٣x٣، ھەروەھا BMX کە شێوەیەکە لە نمایش بە پایسکیل قەبارە بچووک ئەنجام دەدرێت زیاکردکران ھەروەھا لێژنەی ئۆڵمپی نێودەولەتی ڕێگای بە ولاتی خانەخویدا کە چەند وەرزشیچکی دیکە زیاد بکاتە لەوانە، کاراتێ، سۆتبۆڵ، بەسیبۆڵ، سکیتبۆرد لەگەڵ چەند یارییەکی دیکەدا.^[٥] ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا توانی زۆرتین مەدالیا بەدەست بھێنت بە کۆکردنەوەی ١١٣ مەدالیا لە ناویان ٣٩ مەدالیای زێر، ولاتی چین پلەی دووەمی بەدەست ھێنا بە ٨٨ مەدالیا (٣٨) مەدالیای زێر؛ و ژاپۆن ولاتی خانەخوێ بە کۆکردنەوەی ٥٨ مەدالیا (٢٧)زێر پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا، بەریتانیای گەورە لە پلەی چوارەم بە کۆکردنەوەی ٦٥ مەدالیای جۆراوجۆر (٢٢ مەدالیای زێر) جێگیر بوو. ھەریەکە لە ولاتی قەتەر، فلیپین، بەرموودا بۆیەکەم جار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیای زێریان بەدەست ھێنا،^[٦]^[٧]^[٨] ھەروەھا بورکینافاسۆ، سان مارینۆ، تورکمانستان بۆیەکەمجار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیایان بەدەست ھێنا.^[٩]^[١٠]^[١١]

ھەڵبژاردنی شاری خانەخوێ

کاندیدکردنی شارەکان

چەندین شار ئامادەیی خۆیان نیشاندا بۆ میوانداری کردنی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ بەڵام لە ناویاندا تەنھا سێ شار وەک کاندیدی سەرەکی ھەڵبژێردران بۆ کێبڕکێکردن لەسەر مافی میوانداری کردنی ئۆڵمپادەکە لە وانە تۆکیۆ و ئە ستەنبوڵ و مەدرید ھەروەھا ھەردوو شاری پێشکەوتوو باکو (ئازەربایجان) و دەوحە (قەتەر) نەیانتوانی ڕەزامەندی پێویست بەدسەت بھێنن بۆ چوونە ناو کێبڕکێکەوە. ھەروەھا ئۆفەری شاری ڕۆما وەلانرا و ئەویش نەی توانی دەنگی پێویست بەدەست بھێنێت

پێشکەشکردنی داواکاری

ڕۆژی ١٦ ی ئایاری ٢٠١١ لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی خشتەی کاتی بۆ دیاریکردنی شوێنی ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ ڕاگەیاندو پرۆسەی پێشکەشکردن بۆ شوێنی یاریی ئۆڵۆمپی ٢٠٢٠ ی دەست پێکرد. دوا وادەی پێشکەشکردنی داواکاری لە ١ ی ئەیلوولی ھەمان ساڵدا دەستنیشانکرا، (IOC) لە دوو ڕۆژی دواتردا ڕای گەیاند کە لە شەش شارەوە ئۆفەری وەرگرتن مافی میوانداریکردنی پالاوانێتییەکەیان بەدسەت گەیشتووە کە ئەوانیش: باکو، دەوحە، ئەستەمبوڵ، مەدرید، ڕۆما و تۆکیۆ. لە ٢٣ ی ئایاری ٢٠١٢ بە فەرمی ڕاگەیەنرا: ئەستەمبوڵ و مەدرید و تۆکیۆ. دەچنە ناو پێشبڕکێی میوانداریکردن

دەنگدان

لیژنەی نێودەوڵەتی (IOC) لە ٧ ی ئەیلوولی ٢٠١٣ لە ١٢٥ ەمین دانیشتنی IOC لە شاری بوێنس ئایرس لە ئەرجەنتین دەنگی دا بە ھەڵبژاردنی شاری خانەخوێی ئۆڵمپیکی ھاوینەی ٢٠٢٠، بە بەکارھێنانی سیستەمێکی دەنگدان تەواوکەر. لە سەرەتادا ھیچ کام لە شارە کاندید کراوەکان نەیانتوانی لە خولی یەکەمدا زیاتر لە ٥٠ ٪ ی دەنگەکان بەدەست بھێنن؛ لە خولی دەنگدانی دووەم کێبرکێکە لە نێوان مەدرید و ئەستەمبوڵ بوو دوای ئەوەی لە خوللی یەکەم دەنگی پێویستیان نەھێنا لەم خولەدا مەدرید بەھۆی کەمی دەنگ لە کێبڕکێکە دوورخرایەوە. لە خولی سێیەم پێشبڕکێکە لە نێوان نێوان تۆکیۆ و ئەستەنبوڵ بوو. تۆکیۆ ٦٠ دەنگ لە بەرامبەر ٣٦ دەنگ بۆ ئەستەمبۆڵ بوو. بەم شێوەیە شاری تۆکیۆی ولاتی ژاپۆن مافی مێوانداری کردنی ئۆلۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ بەدەست ھێنا.

ھەڵبژاردنی شاری میوانداری ئۆڵۆمپیادی٢٠٢٠^[١٢]
شار	وڵات	خولی ١	خولی ٢	خولی ٣
تۆکیۆ	ژاپۆن	٤٢	—	٦٠
ئەستەمبوڵ	تورکیا	٢٦	٤٩	٣٦
مەدرید	ئیسپانیا	٢٦	٤٥	—

دواخستن

لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ نیگەرانییەکان سەبارەت بە کاریگەری ڤایرۆسی کۆرۆنا لەسەر وەرزشوانان و ئامادەبوانی یارییەکانی ئۆڵۆمپیادەکە بەرزبووەوە. ڕێکخەرانی ئۆڵۆمپیادی تۆکیۆ جەختیان کردەوە کە ئەوان چاودێری بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە دەکەن بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی لەسەر ئامادەکارییەکانی ئۆڵۆمپیاد و ھەروەھا کەمکردنەوەی مەترسییەکانی ئەم ڤایرۆسە. لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی و ڕێکخرانی ئۆلۆمپیادی تۆکیۆ بەمەبەستی بڕیاردان لەسەر چارەنووسی پالاوانێتییەکە کۆبوونەوەیان ئەنجامدا تاوتوێی کێشەوگرفتەکانیان کرد کە بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا بە شێوەیەکی بەربڵاو کرد. چونکە پێشتر ڕاگەیەندرا کە دژە ڤایرۆسی کۆرۆنا تا کۆتایی مانگی دوانزدەی ساڵی ٢٠٢٠ بەردەست نابێت. بەو ھۆکارە لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی سارس کۆڤید ٢ دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەژداربوو و ئامادەبوان. لە سالی ٢٠٢١ لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی ڕاگەیەند یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٢١ بە شێوەیەکی فەرمی دەست پێدەکەن ڕۆژی یەکەم بە مەراسیمی کردنەوە بۆ ماوەی ٤ سەعات دەست پێ دەکات.

وڵاتە بەشدار بووەکان

وڵاتە بەشداربووەکانی ئۆلۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠
ئەفغانستان ئالبانیا جەزائیر ساموای ئەمریکا ئەندۆرا ئەنگۆلا Netherlands Antilles ئەرژەنتین ئەرمەنستان ئارووبا ئوسترالیا نەمسا ئازەربایجان بەھاما بروونای بەنگلادێش باربادۆس بیلاڕووس بەلجیکا بەلیز بێنین بەرموودا بووتان بۆلیڤیا بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا بۆتسوانا بەڕازیل دوورگەکانی ڤیرجینی بەریتانی بروونای بولگاریا بورکینافاسۆ بوروندی کەمبۆدیا کامیروون کەنەدا کەیپڤەرد دوورگەکانی کەیمەن کۆماری ئەفریقای ناوەندی چاد چیلی چین کۆلۆمبیا دوورگەکانی قەمەر دوورگەکانی کووک کۆستاریکا کرواتیا کووبا قوبرس کۆماری چیک کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ دانمارک جیبووتی دۆمینیکا کۆماری دۆمینیکان تیمۆری ڕۆژھەڵات ئێکوادۆر میسر ئێلسالڤادۆر گینێی ئیستوایی ئێریتریا ئیستۆنیا ئێسواتینی ئیتیۆپیا ویلایەتە فیدراڵییەکانی مایکرۆنیزیا فیجی فینلاند فەڕەنسا گابۆن گامبیا گورجستان ئەڵمانیا گانا شانشینی یەکگرتوو یۆنان گرینادا گوام گواتیمالا گینێ گینێ بیساو گویانا ھایتی ھۆندووراس ھۆنگ کۆنگ مەجارستان ئایسلەند ھیندستان ئیندۆنیزیا ئێران عێراق کۆماری ئێرلەندا ئیسرائیل ئیتاڵیا کۆتدیڤوار جامایکا ژاپۆن (host) ئوردن کازاخستان کینیا کیریباس داڕێژە:Country data KOS کووەیت قرغیزستان لاوس لاتڤیا لوبنان لیسۆتۆ لیبێریا لیبیا لیختنشتاین لیتوانیا لوکسەمبورگ ماداگاسکار مالاوی مالیزیا ماڵدیڤ مالی ماڵتا دوورگەکانی مارشاڵ مۆریتانیا مۆریس مەکسیک مۆلدۆڤا مۆناکۆ مەنگۆلیا مۆنتینیگرۆ مەغریب مۆزامبیک میانمار نامیبیا نائوروو نیپال ھۆلەند نیوزیلاند نیکاراگوا نیجەر نێجیریا مەقدوونیای باکوور نەرویژ عومان پاکستان پالاو فەلەستین پەنەما پاپوا گینێی نوێ پاراگوای پێروو فلیپین پۆڵەندا پورتوگال پۆرتۆ ڕیکۆ قەتەر داڕێژە:Country data EOR کۆماری کۆنگۆ کۆماری چین داڕێژە:Px2^[ئ] ڕۆمانیا ڕواندا سەینت کیتس و نیڤیس سەینت لووسیا سەینت ڤینسەنت و گرینادینز ساموا سان مارینۆ ساوتۆمێ و پرینسیپی عەرەبستانی سعوودی سێنیگال سڕبیا سیشێل سیەرالیۆن سینگاپوور سلۆڤاکیا سلۆڤێنیا دوورگەکانی سولەیمان سۆماڵیا ئەفریقای باشوور کۆریای باشوور سوودانی باشوور ئیسپانیا سریلانکا سوودان سورینام سوێد سویس سووریا Chinese Taipei تاجیکستان تانزانیا تایلەند تۆگۆ تۆنگا ترینیداد و تۆباگۆ توونس تورکیا تورکمانستان تووڤالوو ئووگاندا ئوکراینا میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان ویلایەتە یەکگرتووەکان ئوروگوای ئۆزبەکستان ڤانوواتوو ڤێنیزوێلا ڤیێتنام United States Virgin Islands یەمەن زامبیا زیمبابوی

خشتەی ڕۆژمێری یارییەکانی ئۆڵمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠

OC	ئاھەنگی کردنەوە	●	بەردەوامی ڕکابەری	1	دابەشکردنی مەدالیاکان	CC	ئاھەنگی داخستن

تەممووز /ئاب ٢٠٢١		21 چوارشەم	22 پێنجشەم	23 Fri	24 Sat	25 Sun	26 Mon	27 Tue	28 Wed	29 Thu	30 Fri	31 Sat	1 Sun	2 Mon	3 Tue	4 Wed	5 Thu	6 Fri	7 Sat	8 Sun	ڕووداوەکان
ئاھەنگەکان				OC																CC	N/A
Aquatics	Artistic swimming													●	●	1		●	1		2
	Diving					1	1	1	1		●	●	1	●	1	●	1	●	1		8
	مەراسۆنی مەلەوانی															1	1				2
	مەلەوانی				●	4	4	4	5	5	4	4	5								35
	تۆپی ناو ئاو				●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1	2
تیرکەوانی				●	1	1	1	●	●	●	1	1									5
گۆڕەپان و مەیدان											1	3	4	5	6	5	8	8	7	1	48
بەدمینتۆن					●	●	●	●	●	●	1	1	1	2							5
بەیسبۆڵ
	بەیسبۆڵ								●	●	●	●	●	●	●	●	●		1		1
	سۆفتبۆل	●	●		●	●	●	1													1
تۆپی سەبەتە	تۆپی سەبەتە					●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1	4
تۆپی سەبەتە	3×3 سەبەتە				●	●	●	●	2												4
بۆکسینگ					●	●	●	●	●	●	●	●	●		2	1	1	1	4	4	13
Canoeing	Slalom					●	1	1	●	1	1										16
Canoeing	Sprint													●	4	●	4	●	4		16
پایسکیلسواری	Road cycling				1	1			2												22
	Track cycling													1	2	1	2	2	1	3
	BMX									●	2	●	2
	Mountain biking						1	1
ئەسپسواری					●	●		1	1		●	●	●	2	●	1		●	1		6
شمشێربازی					2	2	2	1	1	1	1	1	1								12
ھۆکی سەرزەوی					●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1			2
تۆپی پێ		●	●		●	●		●	●		●	●		●	●		●	1	1		2
گۆڵف										●	●	●	1			●	●	●	1		2
جمناسیک	Artistic				●	●	1	1	1	1			4	3	3						18
	Rhythmic																	●	1	1
	Trampolining										1	1
تۆپی دەست					●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1	2
جودۆ					2	2	2	2	2	2	2	1									15
کاراتێ																	3	3	2		8
Modern pentathlon																	●	1	1		2
Rowing				●	●	●			6	4	4										14
Rugby sevens							●	●	1	●	●	1									2
Sailing						●	●	●	●	●	●	2	2		4	2					10
Shooting					2	2	2	2	●	2	1	2	●	2							15
Skateboarding						1	1									1	1				4
Sport climbing															●	●	1	1			2
Surfing						●	●	2													2
Table tennis					●	●	1	●	●	1	1		●	●	●	●	1	1			5
تایکواندۆ					2	2	2	2													8
تێنس					●	●	●	●	●	●	1	1	3								5
Triathlon							1	1				1									3
تۆپی بالە	Beach volleyball				●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1		4
تۆپی بالە	Volleyball				●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	●	1	1	4
بەرزکردنەوەی قورسایی					1	2	1	2	1			2	1	2	1	1					14
زۆرانبازی													●	3	3	3	3	3	3		18
کۆی مەدالیا زێرەکان					11	18	21	22	23	17	21	21	25	20	26	17	27	23	34	13	339
کۆی کەڵەکەبوو					11	29	50	72	95	112	133	154	179	199	225	242	269	292	326	339	339
تەممووز /ئاب ٢٠٢١		21 Wed	22 Thu	23 Fri	24 Sat	25 Sun	26 Mon	27 Tue	28 Wed	29 Thu	30 Fri	31 Sat	1 Sun	2 Mon	3 Tue	4 Wed	5 Thu	6 Fri	7 Sat	8 Sun	Total events