Unión Africana

Os obxectivos da Unión Africana son:^[4]

1. Acadar unha maior unidade e solidariedade entre os países de África e os africanos.
2. Defender a soberanía, a integridade territorial e a independecia dos seus estados membros.
3. Acelerar a integración política e socioeconómica do continente.
4. Promover e defender os intereses comúns africanos en materias importantes para o continente e os seus pobos.
5. Favorecer a cooperación internacional, tendo debidamente en conta a Carta das Nacións Unidas e a Declaración Universal dos Dereitos Humanos.
6. Promover a paz, a seguridade e a estabilidade do continente.
7. Promover principios e institucións democráticos, a participación popular e o bo goberno.
8. Promover e protexer os dereitos humanos de acordo coa Carta Africana de Dereitos Humanos e dos Pobos e outros instrumentos a favor dos dereitos humanos.
9. Estabelecer as condicións necesarias para posibilitar ao continente xogar o papel que lle corresponde na economía global e nas negociacións internacionais.
10. Promover o desenvolvemento sostible a nivel económico, cultural e social, así como a integración das economías africanas.
11. Promover a cooperación en tódolos ámbitos da actividade humana para aumentar o nivel de vida dos africanos.
12. Coordinar e harmonizar as políticas entre as Comunidades Económicas Rexionais existentes e futuras para a consecución gradual dos obxectivos da Unión.
13. Avanzar no desenvolvemento do continente promovendo a investigación en tódolos ámbitos, particularmente en ciencia e tecnoloxía.
14. Traballar con aliados internacionais na erradicación de enfermidades que se poden previr e na promoción da saúde no continente.

A Unión Africana componse de órganos políticos e administrativos. O máximo órgano decisorio é a Asemblea da Unión Africana, composta por todos os xefes de Estado ou de Goberno dos Estados membros da UA. A Asemblea está presidida por Félix Tshisekedi, Presidente da República Democrática do Congo. A UA tamén conta cun órgano representativo, o Parlamento Panafricano, composto por 265 membros elixidos polas asembleas lexislativas nacionais dos Estados membros da UA. O seu presidente (interino desde abril do 2020) é Djamel Bouras.

Outras institucións políticas da UA son:

• O Consello Executivo, formado por ministros de Asuntos Exteriores, que prepara as decisións da Asemblea;
• o Comité de Representantes Permanentes, formado polos embaixadores en Adís Abeba dos Estados membros da UA; e
• o Consello Económico, Social e Cultural (ECOSOCC), órgano consultivo da sociedade civil.

A Comisión da UA, secretaría das estruturas políticas, está presidida por Nkosazana Dlamini-Zuma de Suráfrica. O 15 de xullo de 2012, Dlamini-Zuma gañou unha rifada votación para converterse na primeira muller á fronte da Comisión da Unión Africana, en substitución de Jean Ping de Gabón.

Outras estruturas da UA son acollidas por distintos Estados membros:

• a Comisión Africana de Dereitos Humanos e dos Pobos ten a súa sede en Banxul, Gambia; e
• a Nova Alianza para o Desenvolvemento de África (NEPAD) e o APRM Secretarías e o Parlamento Panafricano están en Midrand, Suráfrica.

A primeira intervención militar da UA nun Estado membro foi o despregamento en maio de 2003 dunha forza de mantemento da paz formada por soldados de Suráfrica, Etiopía e Mozambique en Burundi para supervisar a aplicación dos distintos acordos. Tamén se despregaron tropas da UA en Sudán para o mantemento da paz durante a Conflito de Darfur, antes de que a misión pasase a mans de Nacións Unidas o 1 de xaneiro de 2008 a través da UNAMID. A UA tamén enviou unha misión de mantemento da paz a Somalia, formada por tropas de Uganda e Burundi.^[5]

A UA adoptou unha serie de novos documentos importantes que establecen normas a nivel continental, para complementar os que xa estaban en vigor cando se creou. Entre eles atópanse a Convención da Unión Africana sobre Prevención e Loita contra a Corrupción (2003), a Carta Africana sobre Democracia, Eleccións e Gobernanza (2007), a Nova Alianza para o Desenvolvemento de África (NEPAD) e a súa asociada Declaración sobre Democracia e Gobernanza Política, Económica e Empresarial.^[6]

A Unión Africana é a herdeira de varios intentos anteriores de unir politicamente ao continente, a semellanza da Unión Europea en Europa.^[7][8] As súas predecesoras son a Unión de Estados Africanos, creada polo ghanés Kwame Nkrumah en 1958, a Organización para a Unidade Africana de 1963, ou a Comunidade Económica Africana fundada en 1991.^[8]

A idea de crear a UA foi relanzada por algúns xefes de Estado e de Goberno na declaración de Bengasi (Libia) o 9 de setembro de 1999, baixo o auspicio de Muamar al-Qadafi, Líder e Guía da Revolución.^[9] Á devandita declaración seguiron unha serie de cumes en Lomé (Togo) en 2000, onde se redactou o Acta Constitutiva da Unión Africana; e en Lusaca (Zambia) en 2001, onde se aprobou o plan para a instauración da Unión.

No acta constitutiva facíase un chamamento á diáspora africana a implicarse activamente no desenvolvemento da Unión.^[10]

A Unión Africana foi inaugurada formalmente o 9 de xullo de 2002 polo seu primeiro presidente, o surafricano Thabo Mbeki. Naquel momento, a UA aínda incluía varias ditaduras entre os seus membros e para combatelas, a organización afirmou que interviría nos países africanos onde se cometan crimes contra a humanidade.^[11] En 2012, la UA inauguró su sede central en Adís Abeba. O proxecto foi financiado na súa totalidade por China, e tivo un custo de 200 millóns de dólares estadounidenses. O edificio inclúe unha torre de 100 metros con vista a un centro de conferencias.^[12]

En 2017 Marrocos ingresou na UA, xa que en 1984 retirouse da anterior Organización para a Unidade Africana (OUA), cando varios países membros apoiaron ao Movemento Nacional de Liberación Saharauí encarnado no Fronte Polisario na súa proclamación da independencia da República Árabe Saharauí Democrática.^[13] O aliado marroquí, Zaire, igualmente opúxose á admisión na OUA da RASD, e o réxime de Mobutu boicoteou a organización desde 1984 ata 1986.^[14] O 31 de xaneiro de 2017, 39 membros da Unión Africana apoiaron o ingreso de Marrocos á UA.^[15] Con todo, en xuño de 2019 a UA suspendeu a membresía de Sudán na organización, en resposta ao suposto maltrato dos manifestantes por parte do goberno,^[16] revogando a súa suspensión o 6 de setembro de 2019 tras a formación do goberno de transición.^[17] Doutra banda, tras o golpe de estado de Malí de agosto de 2020, suspendeuse a membresía de Malí, sendo readmitida o 9 de outubro de 2020.^[18]

Desde 2010, a Unión Africana contempla a creación dunha axencia espacial conxunta africana.^{[19][20][21][22]}

Barack Obama foi o primeiro presidente dos Estados Unidos en funcións en falar diante da Unión Africana en Addis Abeba, o 29 de xullo de 2015. Co seu discurso, animou ao mundo a aumentar os lazos económicos mediante investimentos e comercio co continente, e eloxiou os avances en educación, infraestruturas e economía. Pero tamén criticou a falta de democracia e de líderes que se negan a dimitir, a discriminación contra as minorías (incluídas as persoas LGBT, os grupos relixiosos e as etnias) e a corrupción. Suxeriu unha intensificación da democratización e do libre comercio, para aumentar significativamente a calidade de vida dos africanos.^[23][24]

Os estados membros da Unión Africana cobren case a totalidade da África continental, agás varios territorios que posúe España (Ceuta, Melilla, e Peñón de Vélez da Gomera). Ademais, os países europeos teñen dependencias entre as illas costeiras de África: España (as illas Canarias e as illas das prazas de soberanía); Francia (Mayotte, Reunión e as illas dispersas do Océano Índico); Portugal (os Azores, Madeira e as Illas Salvaxes); e Reino Unido (Santa Helena, Ascensión e Tristan da Cunha). A xeografía da Unión Africana é tremendamente diversa, incluído o deserto cálido máis grande do mundo (o deserto do Sáhara), enormes selvas e sabanas e o segundo río máis longo do mundo (o Nilo).

A UA ten unha área de 29.922.059 km², con 24.165 km de costa. A gran maioría desta área está na África continental, mentres que os únicos territorios significativos fóra do continente son a illa de Madagascar (o microcontinente máis grande do mundo e a cuarta illa máis grande do mundo) e a Península do Sinaí (xeograficamente unha parte de Asia), representando algo menos do 2% da superficie total.

Poboación

A poboación total da Unión Africana, en 2017, estímase en máis de 1.250 millóns de persoas, cunha taxa de crecemento de máis do 2,5% anual.^[25]

Linguas

As linguas oficiais da Unión Africana son o árabe, o español, o francés, o inglés, o portugués, o swahili e "calquera outra lingua africana"^[3][26] As principais linguas de traballo da Unión Africana son o inglés e o francés. En menor medida utilízanse o portugués e o árabe. O acta constitutiva, por exemplo, está redactada en inglés, francés e árabe, mentres que o protocolo polo que se modifica a acta constitutiva está redactada en inglés, francés e portugués. Desde 2020, o sitio web da UA está dispoñible na súa totalidade en inglés, parcialmente en francés e minimamente en árabe.^[27]

Segundo o Acto Constitutivo da Unión Africana,^[28]

As linguas de traballo da Unión e de todas as súas institucións serán, se é posible, as linguas africanas, árabe, inglés, francés e portugués.

En 2003 adoptouse un protocolo de modificación da Acta Constitutiva, que en abril de 2020 foi ratificado por 30 dos 37 Estados membros necesarios para unha maioría de dous terzos. A súa redacción cambiaría pola seguinte,^[29]

1. As linguas oficiais da Unión e de todas as súas institucións serán o árabe, o español, o francés, o inglés, o portugués, o kiswahili e calquera outra lingua africana.
2. O Consello Executivo determinará o proceso e as modalidades prácticas de utilización das linguas oficiais como linguas de traballo.

Tódolos países africanos das Nacións Unidas son ou foron membros da Unión Africana, ao igual que a República Árabe Saharauí Democrática, cuxo recoñecemento internacional aínda está en disputa. Marrocos decidiu saír da Unión Africana de xeito unilateral, mentres que a República Centroafricana está actualmente suspendida. España, que no continente africano mantén a soberanía sobre Ceuta e Melilla, así como as Illas Canarias, é un país acreditado na Unión Africana.^[30]

Membros suspendidos

• República Centroafricana – suspendido por mor do Conflito na República Centroafricana^[31].

Países observadores

• Haití – No cumio 18 da Unión Africana en Adís Abeba o 2 de febreiro de 2012, Haití obtivo a condición de membro observador e, posteriormente, presentou unha solicitude formal para se converter nun membro asociado^[32].
• Casaquistán – O 14 de novembro de 2013, Casaquistán obtivo a condición de membro observador despois de que os tratados pertinentes foran ratificados en maio de 2013. O ministro de asuntos exteriores Erlan Idrisov converteuse no representante permanente da República de Casaquistán na Unión Africana^[33].
• Letonia – País observador dende 2012^[34].
• Lituania – País observador dende 2013^[35].
• Palestina - Membro observador despois do cumio 21 da Unión Africana^[36].
• Serbia – País observador. Os ministros de asuntos exteriores de Serbia Ivan Mrkić (2012 e 2014) e Vuk Jeremić (2011) participaron nos cumios en Adís Abeba^[37][38][39].
• Turquía – País observador dende 2005^[40].

Antigos membros

• Marrocos – en 1984 abandonou a predecesora da Unión Africana, a Organización para a Unidade Africana (OAU), cando a meirande parte dos países membros apoiaron a admisión da República Árabe Saharauí Democrática (proclamada polo Fronte Polisario en 1976 e que reclamou a representación do Sáhara Occidental)^[41][42]. O aliado de Marrocos, Zaire (hoxe en día a República Democrática do Congo) opúxose á admisión da República Saharauí e o réxime de Mobutu boicoteou a organización entre 1984 e 1986^[43]. Dende entón, algúns países africanos retiraron o seu apoio á República Saharauí.

Outros artigos

• Panafricanismo

Ligazóns externas

• Páxina oficial (en inglés)