3 października

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•     42 p.n.e. – Rozpoczęła się 20-dniowa bitwa pod Filippi, w której triumwirowie Marek Antoniusz i Oktawian August zwyciężyli armię republikańską na czele z przywódcami spisku przeciw Cezarowi – Brutusem i Kasjuszem.
•   382 – Cesarz rzymski Teodozjusz I Wielki zawarł traktat pokojowy z Gotami, pozwalając im osiedlić się na Bałkanach jako sojusznikom (federaci).
• 1078 – W bitwie pod Czernihowem ze zbuntowanymi bratankami Olegiem Michałem i Borysem Wiaczesławowicem zginął wielki książę kijowski Izjasław I.
• 1157 – Albrecht Niedźwiedź utworzył Marchię Brandenburską.
• 1283:
  • Król Piotr III Wielki wydał przywileje dla rycerstwa aragońskiego Privilegio General.
  • W Shrewsbury został stracony przez Anglików za nielojalność niezależny książę Walii Dafydd III ab Gruffydd.
• 1357 – W Berwick podpisano traktat pokojowy kończący wojnę króla Anglii Edwarda III ze Szkocją.
• 1527 – Koło Przylądka Świętego Wincentego w południowej Portugalii został osaczony i zatopiony przez 6 baskijskich galeonów okręt francuskiego korsarza Jeana Fleury’ego, który dostał się do niewoli, a następnie został ścięty na rozkaz cesarza Karola V Habsburga.
• 1569 – Wojny religijne hugenockie: zwycięstwo katolików nad hugenotami w bitwie pod Moncotour.
• 1574 – Wojna osiemdziesięcioletnia: wojska hiszpańskie zakończyły nieudane oblężenie Lejdy.
• 1691 – W Limerick podpisano układ pokojowy kończący wojnę irlandzką.
• 1735 – Wojna o sukcesję polską: Francja i Austria podpisały w Wiedniu preliminaria pokojowe.
• 1756 – Zmarła ostatnia osoba znająca język połabski, który był używany na lewym brzegu Łaby w okolicach miast Wustrow, Lüchow i Dannenberg.
• 1762 – Katarzyna II Wielka została koronowana na cesarzową Rosji (22 września według kalendarza juliańskiego)
• 1813 – VI koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk pruskich nad napoleońskimi w bitwie pod Wartenbergiem.
• 1815 – We Francji spadł pochodzący z Marsa meteoryt Chassigny.
• 1823 – Francuskie wojska interwencyjne zdobyły Kadyks, gdzie schronili się członkowie rządu i Kortezów, co zakończyło tzw. trzylecie liberalne w Hiszpanii.
• 1836 – Powstanie Farrapos w Brazylii: rozpoczęła się bitwa na wyspie Fanfa.
• 1839 – Otwarto pierwszą linię kolejową we Włoszech (Neapol-Portici).
• 1849 – 4 dni przed śmiercią poeta i nowelista Edgar Allan Poe został znaleziony na ulicy w Baltimore w stanie delirium.
• 1861 – Wojna secesyjna: nierozstrzygnięta bitwa nad Greenbrier River.
• 1866:
  • Amerykański statek pasażerski „Evening Star” zatonął podczas sztormu w wybrzeży Georgii, w wyniku czego zginęło 266 spośród 278 osób na pokładzie.
  • Podpisano pokój wiedeński kończący wojnę austriacko-włoską, na mocy którego Włochy odzyskały Wenecję.
• 1883 – W Berlinie odbyła się premiera operetki Noc w Wenecji Johanna Straussa (syna).
• 1884 – W Kopenhadze spłonął dawny królewski zamek Christiansborg.
• 1893 – Rifenowie zaatakowali hiszpańską enklawę Melilla w Maroku, co doprowadziło do wybuchu wojny hiszpańsko-marokańskiej.
• 1897 – Aleksandros Zaimis został premierem Grecji.
• 1899 – Sąd arbitrażowy w Paryżu przyznał Gujanie 90% powierzchni spornego z Wenezuelą terytorium Essequibo.
• 1900 – W Birmingham odbyło się pierwsze publiczne wykonanie oratorium Sen Gerontiusa z muzyką Edwarda Elgara i librettem Johna Henry’ego Newmana.
• 1904 – Niemiecki astronom Paul Götz odkrył planetoidę (545) Messalina.
• 1906 – SOS został przyjęty jako międzynarodowy sygnał ratunkowy.
• 1910 – Austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (703) Noëmi.
• 1911:
  • Johann Palisa odkrył planetoidę (719) Albert.
  • Wojna włosko-turecka: wojska włoskie rozpoczęły ostrzał artyleryjski Trypolisu.
• 1917 – I wojna światowa:
  • Niemiecki okręt podwodny SM UC-14 zatonął po wejściu na minę u wybrzeża belgijskiego, w wyniku czego zginęła cała, 14-osobowa załoga.
  • W koszarach armii rosyjskiej w Dubnie na Wołyniu wybuchł bunt, stłumiony następnego dnia.
• 1918:
  • Borys III został carem Bułgarii.
  • Maximilian von Baden został kanclerzem Cesarstwa Niemieckiego i premierem Prus.
  • Na Morzu Irlandzkim zderzyły się płynące bez świateł i w różnych konwojach brytyjskie statki SS „City of Calcutta” i SS „Burutu”, który zatonął wraz z 160 osobami, w tym kapitanem.
  • Premiera niemieckiego horroru niemego Oczy mumii Ma w reżyserii Ernsta Lubitscha.
• 1919 – Opublikowano tzw. Raport Morgenthaua z pobytu w Polsce amerykańskiej misji rządowej mającej zbadać doniesienia o pogromach na Żydach.
  • Zwodowano japoński niszczyciel „Okikaze”.
• 1920:
  • Diego Manuel Chamorro wygrał wybory prezydenckie w Nikaragui.
• 1925 – Zwodowano amerykański lotniskowiec USS „Lexington”.
• 1926:
  • Premiera amerykańskiego filmu Kusicielka w reżyserii Freda Niblo i Mauritza Stillera.
  • Słowacki speleolog Ján Majko odkrył jaskinię Domica, będącą słowacką częścią leżącej na granicy z Węgrami największej w Krasie Słowacko-Węgierskim jaskini Baradla.
• 1928 – Francuski okręt podwodny „Ondine” zatonął wraz z całą, 43-osobową załogą po przypadkowym staranowaniu przez grecki parowiec „Aikaterini Gouloudris” nieopodal hiszpańskiego Vigo.
• 1929:
  • Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców zostało przemianowane na Jugosławię.
  • Wielka Brytania i ZSRR wznowiły stosunki dyplomatyczne.
• 1931 – Założono turecki bank centralny.
• 1932 – Irak uzyskał niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
• 1933 – Nieznany napastnik oddał dwa niecelne strzały w kierunku opuszczającego budynek parlamentu kanclerza Austrii Engelberta Dollfußa.
• 1935 – Włochy dokonały inwazji na Abisynię.
• 1936 – Hiszpańska wojna domowa: w artykule Dolores Ibárruri w komunistycznej gazecie „Mundo Obrero“ pojawiło się pierwsze znane użycie terminu „piąta kolumna”, przypisane przez autorkę generałowi nacjonalistów Emilio Moli.
• 1938 – W lesie pod Moskwą utworzono pierwszą szkołę radzieckiego wywiadu zagranicznego.
• 1941:
  • Front wschodni: wojska niemieckie zajęły miasto Orzeł.
  • Premiera filmu Sokół maltański w reżyserii Johna Hustona.
• 1942 – Z poligonu w Peenemünde na wyspie Uznam wystrzelono pierwszą rakietę V-2. Był to pierwszy ziemski obiekt, który przekroczył umowną granicę kosmosu.
• 1943 – Kampania śródziemnomorska: rozpoczęła się bitwa o wyspę Kos, zakończona następnego dnia zwycięstwem wojsk niemieckich.
• 1944 – Wojna na Pacyfiku:
  • Amerykański okręt podwodny USS „Seawolf” został prawdopodobnie omyłkowo zatopiony przez niszczyciel USS „Richard M. Rowell” podczas bitwy o Morotai, w wyniku czego zginęła cała, 100-osobowa załoga.
  • Japoński okręt podwodny I-177 został zatopiony przez niszczyciel USS „Samuel S. Miles”, w wyniku czego zginęła cała, 101-osobowa załoga.
• 1945 – W Paryżu została powołana Światowa Federacja Związków Zawodowych (WFTU).
• 1946 – Należący do American Overseas Airlines Douglas DC-4, lecący z międzylądowaniami z Nowego Jorku do Berlina, rozbił się pod Stephenville na Nowej Fundlandii, w wyniku czego zginęło wszystkich 39 osób na pokładzie.
• 1947 – W więzieniu Landsberg pod Monachium powieszono 10 nazistowskich zbrodniarzy skazanych na śmierć w procesie załogi obozu koncentracyjnego Flossenbürg.
• 1950 – Getúlio Vargas wygrał wybory prezydenckie w Brazylii.
• 1952 – Na statku u północno-zachodnich wybrzeży Australii zdetonowano pierwszą brytyjską próbną bombę atomową.
• 1955 – Norodom Sihanouk został po raz piąty premierem Kambodży.
• 1959 – Zwodowano amerykański okręt podwodny z napędem jądrowym USS „Theodore Roosevelt”.
• 1960 – Jânio Quadros wygrał wybory prezydenckie w Brazylii.
• 1962:
  • Walter Schirra jako trzeci Amerykanin odbył lot w kosmos na pokładzie statku Mercury-Atlas 8
  • W Nigerii spadł meteoryt Zagami pochodzenia marsjańskiego.
  • W wyniku eksplozji kotła parowego w budynku New York Telephone Company na Górnym Manhattanie zginęły 23 osoby, a 94 zostały ranne.
• 1963:
  • Huragan Flora uderzył na Haiti, i Dominikanę zabijając ok. 5,5 tys. osób.
  • Prezydent Hondurasu Ramón Villeda Morales został obalony przez armię.
• 1965:
  • Premiera filmu Wstręt w reżyserii Romana Polańskiego.
  • Zakarijja Muhji ad-Din został premierem Egiptu.
• 1966 – Na pustyni Negew w Izraelu otwarto bazę lotniczą Chacerim.
• 1967 – Pilot Pete Knight ustanowił na samolocie rakietowym North American X-15 obowiązujący do dziś rekord prędkości samolotu załogowego (7274 km/h).
• 1968 – W Peru gen. Juan Velasco Alvarado obalił prezydenta Fernando Belaúnde Terry’ego.
• 1969 – Oddano do użytku wieżę telewizyjną w Berlinie Wschodnim.
• 1972 – Wszedł w życie amerykańsko-radziecki Traktat ABM o ograniczeniu systemów antybalistycznych.
• 1976 – Koalicja SPD-FDP wygrała ponownie wybory parlamentarne w RFN.
• 1978 – Odbyły się uroczystości pogrzebowe papieża Jana Pawła I.
• 1980 – 4 osoby zginęły, a 20 zostało rannych w zamachu bombowym na synagogę w Paryżu.
• 1981 – W więzieniu Maze koło Belfastu członkowie IRA zakończyli siedmiomiesięczny strajk głodowy, w trakcie którego zmarło 10 z nich.
• 1982 – Holender Johan Taks dokonał pierwszego wejścia na szczyt siedmiotysięcznika Changtse w Himalajach.
• 1985 – Wahadłowiec Atlantis rozpoczął swoją pierwszą misję.
• 1986 – Doszło do eksplozji i skażenie radioaktywnego na radzieckim okręcie podwodnym K-219 u wybrzeży USA. Jednostka zatonęła 3 dni później.
• 1990 – zjednoczenie Niemiec.
• 1992:
  • Barack Obama poślubił Michelle LaVaughn Robinson.
  • Irlandzka piosenkarka Sinéad O’Connor w trakcie występu w programie telewizyjnym Saturday Night Live, na znak protestu wobec tuszowania skandali pedofilskich wśród księży przez Watykan, podarła zdjęcie Jana Pawła II.

• 1993:
  • W związku ze starciami między zwolennikami prezydenta i parlamentu, prezydent Borys Jelcyn wprowadził w Rosji stan wyjątkowy.
  • W stolicy Somalii Mogadiszu wojska amerykańskie stoczyły bitwę z bojownikami przywódcy klanowego Mohameda Farraha Aidida.
• 1995:
  • Amerykański futbolista i aktor O.J. Simpson został uniewinniony od zarzutu morderstwa swej byłej żony Nicole i jej kochanka.
  • Prezydent Macedonii Kiro Gligorow został ciężko ranny w zamachu bombowym w Skopju.
• 1999 – Została przyjęta w referendum nowa konstytucja Abchazji.
• 2000 – Pierre Charles został premierem Dominiki.
• 2002 – Po trwającej 22 miesiące renowacji odsłonięto Bramę Brandenburską w Berlinie.
• 2005 – Turcja rozpoczęła negocjacje w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej.
• 2006 – Na hurtowym rynku gazu ziemnego w Wielkiej Brytanii ceny po raz pierwszy w historii osiągnęły wartość ujemną, w wyniku czego producenci byli zmuszeni dopłacać odbiorcom, aby pozbyć się nadwyżek towaru. Było to związane z komercyjnym uruchomieniem transportującego gaz z Norwegii gazociągu Langeled.
• 2007 – W zamachu na konwój dyplomatyczny w stolicy Iraku Bagdadzie ranny został polski ambasador Edward Pietrzyk, a 3 osoby, w tym funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu, poniosły śmierć.
• 2008:
  • 9 osób (w tym 7 rosyjskich żołnierzy) zginęło w wyniku wybuchu samochodu-pułapki koło rosyjskiej bazy w stolicy Osetii Południowej Cchinwali.
  • Amerykańska Izba Reprezentantów przyjęła tzw. Plan Paulsona.
• 2010 – W I turze wyborów prezydenckich w Brazylii zwyciężyła Dilma Rousseff (46,9%) przed José Serrą (32,6%).
• 2011 – Helle Thorning-Schmidt została pierwszą kobietą-premierem Danii.
• 2013:
  • 15 osób zginęło, a 10 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym w Orakzai w Pakistanie.
  • 366 osób zginęło w wyniku zatonięcia łodzi z afrykańskimi imigrantami u wybrzeży włoskiej wyspy Lampedusa.
  • Gambia wystąpiła ze Wspólnoty Narodów.
• 2014 – Stefan Löfven został premierem Szwecji.
• 2016 – Kersti Kaljulaid jako pierwsza kobieta została wybrana przez parlament na urząd prezydenta Estonii.
• 2019 – Na terenie prefektury policji na Île de la Cité w Paryżu 45-letni Mickaël Harpon zabił nożem kuchennym 4 osoby (3 policjantów i pracownika administracyjnego) oraz ranił 2 kolejne, po czym został zastrzelony.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy