5 lipca

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•     83 p.n.e. – Spłonęła doszczętnie świątynia Jowisza na Kapitolu w Rzymie.
•   518 – Justyn I został cesarzem bizantyńskim.
•   649 – Marcin I został papieżem.
•   767 – Dokonano wyboru antypapieża Konstantyna.
•   907 – Węgrzy pokonali wojska bawarskie w bitwie pod Bratysławą.
• 1044 – Zwycięstwo wojsk niemieckich nad węgierskimi w bitwie pod Ménfő.
• 1294 – Piotr z Morrone został wybrany na papieża i przybrał imię Celestyn V.
• 1336 – Japońskie wojska cesarskie pokonały rebeliantów w bitwie nad rzeką Minato.
• 1560 – W Edynburgu został zawarty traktat między komisarzami królowej Anglii Elżbiety I Tudor z przyzwoleniem szkockich lordów Kongregacji oraz wysłannikami Francji w Szkocji w celu formalnego zakończenia oblężenia Leith i zastąpienia przymierza Szkocji z Francją (Auld Alliance) nową umową Anglii ze Szkocją. Utrzymano przy tym pokój między Anglią i Francją uzgodniony na mocy traktatu z Cateau-Cambresis.
• 1601 – Wojna osiemdziesięcioletnia: wojska hiszpańskie rozpoczęły oblężenie Ostendy.
• 1610 – 40 kolonistów wypłynęło z Bristolu w Anglii w rejs na Nową Fundlandię.
• 1626 – Na zamku Lietava utworzono Komposesorat Orawski – współwłasność ziemską istniejącą w latach 1626–1946, będącą największa i najbardziej znaczącą taką posiadłością na obszarze współczesnej Słowacji.
• 1641 – Angielski Długi Parlament przyjął ustawy znoszące Sąd Izby Gwiaździstej i odpowiednie sądy rejonowe oraz Sąd Wysokiej Komisji.
• 1643 – Angielska wojna domowa: pyrrusowe zwycięstwo Rojalistów w bitwie pod Lansdowne.
• 1682 – W obecności regentki Zofii Romanowej na Kremlu odbyła się debata o prawdach wiary pomiędzy patriarchą moskiewskim Joachimem i innymi hierarchami a przedstawicielem staroobrzędowców Nikitą Pustoswiatem.
• 1687 – Isaac Newton opublikował dzieło Philosophiae naturalis principia mathematica, w którym opisał odkryte przez siebie zasady dynamiki oraz prawo powszechnego ciążenia
• 1770 – V wojna rosyjsko-turecka: rozpoczęła się bitwa morska pod Czesmą.
• 1778 – Wojska pruskie przekroczyły granicę Czech rozpoczynając tym prusko-austriacką wojnę o sukcesję bawarską.
• 1792 – Franciszek II Habsburg został wybrany na cesarza rzymsko-niemieckiego.
• 1793 – Powstanie w Wandei: klęska wojsk republikańskich w bitwie pod Châtillon.
• 1799 – Wojska napoleońskie zdobyły po 5 dniach oblężenia Maceratę w środkowych Włoszech, profanując następnie kościoły, grabiąc i mordując 360 osób.
• 1809 – V koalicja antyfrancuska: rozpoczęła się bitwa pod Wagram.
• 1811 – Kongres zwołany z inicjatywy Simóna Bolívara proklamował w Caracas pełną niepodległość Wenezueli.
• 1814 – Wojna brytyjsko-amerykańska: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie pod Chippawa.
• 1830 – Wojska francuskie zdobyły Algier.
• 1833 – Wojna domowa w Portugalii: eskadra brytyjsko-portugalska pod dowództwem gen. Charesa Napiera, po wysadzeniu posiłków dla wojsk walczących po stronie prawowitej królowej Marii II, zaatakowała i pokonała w bitwie przy Przylądku Św. Wincentego dwukrotnie silniejszą eskadrę uzurpatora do tronu portugalskiego Michała I.
• 1854 – W wyniku pożaru muzeum w Filadelfii uległ zniszczeniu tzw. Mechaniczny Turek, będący XVIII-wieczną mistyfikacją autorstwa Austriaka Wolfganga von Kempelena. Rzekomo genialna maszyna rozgrywała po mistrzowsku partie szachów, w rzeczywistości ruchami jej figur sterował dzięki magnesom ukryty wewnątrz utalentowany szachista.
• 1859 – Odkryto atol Midway na Pacyfiku.
• 1861 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w bitwie pod Carthage.
• 1865:
  • Utworzono Tajną Służbę Stanów Zjednoczonych.
  • W Anglii wprowadzono pierwsze na świecie ograniczenie prędkości.
• 1883 – We włoskiej Padwie wyjechał na trasę pierwszy tramwaj konny.
• 1884 – Kamerun został kolonią niemiecką.
• 1890:
  • Antonio Cánovas del Castillo został po raz piąty premierem Hiszpanii.
  • Siaosi Tukuʻaho został premierem Tonga.
• 1896 – W szwajcarskim Sankt Moritz uruchomiono komunikację tramwajową.
• 1900 – Londyński klub piłkarski Thames Ironworks F.C. został przekształcony w West Ham United F.C.
• 1902:
  • Broniąca swego dziewictwa 11-letnia Włoszka Maria Goretti została ugodzona 14 razy nożem przez sąsiada Alessandro Serenelliego, wskutek czego zmarła następnego dnia w szpitalu w Nettuno. W 1950 roku została kanonizowana przez papieża Piusa XII.
  • Erik Gustaf Boström został po raz drugi premierem Szwecji.
• 1905:
  • Alfred Deakin został premierem Australii.
  • W porcie Bizerta zatonął francuski okręt podwodny „Farfadet”, w wyniku czego zginęło 14 członków załogi.
• 1910 – Klaus Berntsen został premierem Danii.
• 1911 – Liberato Marcial Rojas został prezydentem Paragwaju.
• 1912 – Założono miasto Añatuya w północnej Argentynie.
• 1914 – Koło Canterbury na nowozelandzkiej Wyspie Południowej znaleziono ostatnią (martwą) sowicę białolicą, endemitu z rodziny puszczykowatych.
• 1917:
  • I wojna światowa: utworzono Amerykański Korpus Ekspedycyjny pod dowództwem gen. Johna Pershinga.
  • Rosyjska Akademia Nauk zatwierdziła reformę rosyjskiego alfabetu, która weszła w życie w roku następnym.
  • W Amsterdamie wojsko otworzyło ogień do demonstrujących od tygodnia z powodu braków żywności mieszkańców, zabijając 9 osób i raniąc 114 osób.
• 1918 – 87 osób zginęło w katastrofie statku wycieczkowego „Columbia” na rzece Illinois.
• 1920 – Rozpoczęła się konferencja w Spa.
• 1922 – Irlandzka wojna domowa: klęską IRA zakończyła się bitwa o Dublin.
• 1927 – Irlandka Mary Bailey ustanowiła na maszynie de Havilland DH.60 Moth rekord wysokości w kategorii samolotów lekkich (5268 m).
• 1929 – Założono amerykańską spółkę produkującą samoloty Curtiss-Wright Corporation.
• 1932 – António de Oliveira Salazar został premierem Portugalii.
• 1933:
  • George Mitchell został premierem Rodezji.
  • Rozwiązała się Niemiecka Partia Centrum.
• 1937:
  • W miejscowościach Midale i Yellow Grass w prowincji Saskatchewan odnotowano najwyższą temperaturę w historii Kanady (+45 °C).
  • Założono klub piłkarski USM Algier.
• 1940:
  • Drobnicowiec „Stalowa Wola” dowodzony przez kapitana Jana Strzembosza wydostał się brawurowo z będącego pod kontrolą francuskiego rządu Vichy portu w Dakarze i popłynął do Wielkiej Brytanii.
  • Wielka Brytania i rząd Vichy zerwały stosunki dyplomatyczne.
  • Zarekwirowany przez brytyjską Admiralicję transatlantyk „Batory” wypłynął ze szkockiego portu Greenock do Halifax w Kanadzie z ładunkiem brytyjskiego złota, papierów wartościowych oraz 36 skrzyniami z wawelskimi arrasami i innymi precjozami ewakuowanymi z Polski.
• 1941:
  • Bitwa o Atlantyk: włoski okręt podwodny „Michele Bianchi” został zatopiony u wybrzeża francuskiego przez brytyjską jednostkę tej samej klasy HMS „Tigris”, w wyniku czego zginęła cała, 53-osobowa załoga.
  • Rozpoczęła się bitwa pod Ad-Damur w Libanie między wojskami australijskimi i Francji Vichy.
  • W Londynie doszło do pierwszego spotkania premiera RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego z radzieckim ambasadorem w Wielkiej Brytanii Iwanem Majskim. Negocjacje prowadzone za brytyjskim pośrednictwem doprowadziły do podpisania 30 lipca tzw. układu Sikorski-Majski.
• 1942:
  • Bitwa o Atlantyk: w Zatoce Biskajskiej brytyjski bombowiec Vickers Wellington zatopił bombami głębinowymi niemiecki okręt podwodny U-502 wraz z całą, 52-osobową załogą.
  • Wojna na Pacyfiku: japoński niszczyciel „Arare” został zatopiony przez amerykański okręt podwodny USS „Growler”, w wyniku czego zginęło 104 spośród 144 członków załogi.
• 1943:
  • Front wschodni: rozpoczęła się bitwa na łuku kurskim.
  • Wojna na Pacyfiku: rozpoczęła się bitwa w zatoce Kula.
• 1944 – Syn polskich emigrantów Francis Gabreski, najlepszy amerykański as myśliwski w czasie II wojny światowej w Europie, zestrzelił swój rekordowy (28.) niemiecki samolot.
• 1946 – W Paryżu pierwszy raz zaprezentowano publicznie kostium bikini.
• 1949 – W San Francisco rozpoczął się proces Amerykanki japońskiego pochodzenia Ivy Toguri, która w czasie wojny prowadziła audycje propagandowe w języku angielskim w japońskiej publicznej rozgłośni radiowej NHK.
• 1950:
  • Izraelski Kneset przyjął ustawę o prawie do powrotu.
  • Wojna koreańska: miało miejsce pierwsze starcie wojsk amerykańskich i północnokoreańskich.
• 1952 – Założono miasto Anthony w Teksasie.
• 1956 – W Rzymie odbyła się 1. ceremonia wręczenia włoskich nagród filmowych David di Donatello.
• 1958:
  • Amerykańska wyprawa dokonała pierwszego wejścia na ośmiotysięcznik Gaszerbrum I w Karakorum.
  • Dokonano oblotu brytyjskiego śmigłowca transportowego Bristol Belvedere.
• 1959:
  • Prezydent Indonezji Sukarno przywrócił konstytucję z roku 1945, rozwiązał parlament i skupił całą władzę w swoich rękach.
  • Uruchomiono komunikację trolejbusową w rumuńskiej Konstancy.
• 1960 – Wybuchła wojna domowa w Republice Konga (obecnie Demokratyczna Republika Konga).
• 1961 – Prezydent USA John F. Kennedy sformułował w orędziu skierowanym do Konferencji Sojuszu dla Postępu w urugwajskim Punta del Este swoją doktrynę zmieniającą amerykańską politykę zagraniczną w stosunku do państw Ameryki Łacińskiej.
• 1962 – Algieria uzyskała niepodległość (od Francji).
• 1964 – Gustavo Díaz Ordaz wygrał wybory prezydenckie w Meksyku.
• 1965 – W Royal Opera House w Londynie odbył się ostatni występ greckiej śpiewaczki Marii Callas (w roli tytułowej opery Tosca Giacomo Pucciniego).
• 1966 – Program „Apollo”: odbył się próbny lot bezzałogowy z wykorzystaniem rakiety Saturn IB, nieformalnie określany jako Apollo 2.
• 1969:
  • Dokonano oblotu chińskiego myśliwca Shenyang J-8.
  • Otwarto Zespół Pamięci „Chatyń” na Białorusi.
• 1970 – 109 osób zginęło w katastrofie lecącego z Montrealu do Los Angeles samolotu Douglas DC-8 linii Air Canada w Brampton w prowincji Ontario.
• 1971 – Założono meksykański klub piłkarski Estudiantes Tecos Guadalajara.
• 1973 – We Rwandzie doszło do wojskowego zamachu stanu, w wyniku którego władzę przejął gen. Juvénal Habyarimana.
• 1975 – Republika Zielonego Przylądka uzyskała niepodległość (od Portugalii).
• 1977:
  • Jack Lynch został po raz drugi premierem Irlandii.
  • Premier Pakistanu Zulfikar Ali Bhutto został obalony przez szefa sztabu armii gen. Muhammada Zia ul-Haqa.
• 1978:
  • Prezydent Ghany Ignatius Kutu Acheampong został obalony przez gen. Fredericka Akuffo, który zajął jego miejsce.
  • Zakończyła się misja statku kosmicznego Sojuz 30 z pierwszym polskim kosmonautą Mirosławem Hermaszewskim na pokładzie.
• 1982 – W 20. rocznicę uzyskania niepodległości przez Algierię odsłonięto w Algierze Pomnik Chwały i Męczeństwa, zaprojektowany przez polskiego rzeźbiarza Mariana Koniecznego.
• 1986 – W Moskwie rozpoczęły się I Igrzyska Dobrej Woli.
• 1990 – Václav Havel został wybrany po raz drugi na urząd prezydenta Czechosłowacji, tym razem przez Zgromadzenie Federalne pochodzące z wolnych wyborów.
• 1993 – Ukazał się album Zooropa irlandzkiej grupy U2.
• 1994 – Prezydent Autonomii Palestyńskiej Jasir Arafat po raz pierwszy przybył na Zachodni Brzeg Jordanu (do miasta Jerycho).
• 1995 – W Armenii odbyło się referendum zatwierdzające nową konstytucję.
• 1996 – W Szkocji urodziła się owca Dolly, pierwszy sklonowany z dorosłych komórek somatycznych ssak.
• 2003:
  • Dwie czeczeńskie terrorystki-samobójczynie wysadziły się przy kasach biletowych przed koncertem na podmoskiewskim lotnisku Tuszyno. Zginęło 16 osób, a około 60 zostało rannych.
  • W Azerbejdżanie utworzono Park Narodowy Ağ göl i Szyrwański Park Narodowy.
• 2006 – Korea Północna przeprowadziła serię prób rakietowych, w tym nieudaną próbę rakiety dalekiego zasięgu Taep’o-dong 2.
• 2009:
  • 5 osób zginęło, a około 40 zostało rannych w zamachu bombowym przed kościołem w mieście Cotabato na Filipinach.
  • Brytyjski poszukiwacz odkrył skarb ze Staffordshire, składający się ze złotych przedmiotów z ok. VII-VIII wieku o masie 7 kg.
  • Ugrupowanie Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii (GERB) zwyciężyło w wyborach parlamentarnych w Bułgarii.
  • W zamieszkach w Urumczi na północnym zachodzie Chin zginęło ponad 180 osób, a ponad 800 zostało rannych.
• 2012 – W Londynie oddano do użytku wieżowiec The Shard o wysokości 309,6 m, obecnie drugi najwyższy budynek w Europie (po Mercury City Tower w Moskwie).
• 2013 – Papież Franciszek ogłosił swoją pierwszą encyklikę Lumen fidei.
• 2014 – Konflikt na wschodniej Ukrainie: armia ukraińska odzyskała kontrolę nad Słowiańskiem i Kramatorskiem.
• 2015 – Grecy odrzucili w referendum porozumienie finansowe zaproponowane przez Komisję Europejską, Europejski Bank Centralny i Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
• 2018 – 47 osób zginęło, a 37 odniosło obrażenia w wyniku przewrócenia i zatonięcia podczas sztormu statku z chińskimi turystami niedaleko wyspy Phuket w Tajlandii.
• 2021 – Jeff Bezos zrezygnował z funkcji prezesa Amazon.com.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy