Malala Yousafzai
Malala Yousafzai (paszto ملاله یوسفزۍ, Malālah Yūsufzay; urdu ملالہ یوسف زئی, Malālah Yūsufzay; ur. 12 lipca 1997[1] w Mingorze[2]) – pakistańska działaczka na rzecz praw kobiet, zwłaszcza na rzecz ich prawa do nauki, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla (2014).
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Rodzaj działalności | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Życiorys
Malala urodziła się 12 lipca 1997 roku, w prowincji Swat (znanej też jako Szwajcaria Wschodu) w rodzinie niższej klasy średniej[3]. Jest córką Ziauddina Yousafzaia i Tor Pekai Yousafzai[4]. Jej ojciec jest poetą, nauczycielem i założycielem sieci prywatnych szkół. Ponieważ rodzina nie miała dość pieniędzy na poród w szpitalu, dlatego Yousafzai urodziła się w domu z pomocą sąsiadów[5]. Otrzymała imię Malala (co oznacza „pogrążony w smutku”[6]) po Malalai z Maiwand, poetce z plemienia Pasztunów, wojowniczce z południowego Afganistanu[7]. Jej nazwisko, Yousafzai, to imię dużej pasztuńskiej konfederacji plemiennej, która dominuje w pakistańskiej Dolinie Swat, gdzie dorastała. W jej domu w Mingorze mieszkała ze swymi dwoma młodszymi braćmi, Khushalem, Atalem, i rodzicami[8]. To, że w kulturze pasztuńskiej dziewczynki nie miały takich samych praw jak chłopcy, nie stanowiło przeszkody dla jej ojca. Zawsze powtarzał, że: „Malala będzie wolna jak ptak”[potrzebny przypis].
Na początku 2009 roku zaczęła pisać na blogu pod pseudonimem Gul Makai o swoich doświadczeniach jako uczennica w Wadi-e Swat, jak talibowie zmuszają do zamykania szkół prywatnych po wprowadzeniu zakazu edukacji dziewcząt. Za swoją działalność została nominowana do wielu nagród i zdobyła pierwszą nagrodę Pakistan’s First National Peace Prize[9]. W dniu 9 października 2012 roku została postrzelona[10] w głowę i szyję przez zamachowców talibów[11][12]. Oprócz niej w ataku ucierpiały jeszcze dwie dziewczyny: Kainat Riaz i Shazia Ramzan[13].
W 2013 otrzymała nagrodę Anny Politkowskiej[14], Międzynarodową Dziecięcą Nagrodę Pokojową[15], Nagrodę Simone de Beauvoir[16] oraz Nagrodę Sacharowa[17]
10 października 2014, wraz z Kailashem Satyarthim, otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla[18], będąc najmłodszą osobą wyróżnioną w jej historii. W uznaniu swojej działalności 29 października 2016 została odznaczona Orderem Uśmiechu i tym samym została najmłodszą wyróżnioną w jego historii[19]. Jej imieniem został nazwany park w Cubillos del Sil we wspólnocie autonomicznej Kastylia i Leon[20].
W 2017 otrzymała polską Odznakę Honorową za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka[21].
W 2017 roku napisała książkę dla dzieci Malala’s Magic Pencil. Opowiada ona historię życia Malali i niesie ze sobą przesłanie: „Jedno dziecko, jeden nauczyciel, jedna książka i jedno pióro może zmienić świat.” Książka ukazała się na polskim rynku nakładem Wydawnictwa Tekturka. Jej premiera miała miejsce 28 listopada 2018 roku. Polski tytuł książki brzmi: Malala i jej czarodziejski ołówek[22].
W 2021 roku poślubiła Assera Malika[23], który kieruje narodową drużyną krykieta Pakistan Cricket Board.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- 14-latka sprzeciwiła się talibom. W odwecie próbowali ją zabić, tvn24.pl
- Wystąpienie Malali Yousafzai w siedzibie ONZ Nowy Jork, lipiec 2013, Wiadomosci24.pl
- List do Malali od Przywódcy pakistańskich Talibów, lipiec 2013, Wiadomosci24.pl
- Każde dziecko w szkole – Do Sekretarza Generalnego ONZ
- ISNI: 0000000418904382
- VIAF: 305307972
- LCCN: no2013101038
- GND: 1043168494
- NDL: 001155446
- LIBRIS: jgvz64g22xcwv0r
- BnF: 16723762t
- SUDOC: 172587107
- SBN: ANAV224096
- NLA: 52433015
- NKC: xx0190907
- RSL: 000158449
- BNE: XX5337916
- NTA: 364395826
- BIBSYS: 13058881
- CiNii: DA17909361
- Open Library: OL7172738A
- PLWABN: 9810546000105606
- NUKAT: n2014165820
- J9U: 987007521007405171
- PTBNP: 1564487
- CANTIC: a11805596
- NSK: 000616075
- CONOR: 243817315
- BNC: 000831470
- ΕΒΕ: 309472
- BLBNB: 001024512
- KRNLK: KAC201501073
- LIH: LNB:CbBc;=Ba
- WorldCat: lccn-no2013101038