Нэгдмэл улс
Нэгдмэл улс нь хамгийн дээд эрх мэдэл бүхий төв засгийн газар дангаар удирддаг бүрэн эрхт улс юм. Төв засгийн газар засаг захиргааны нэгж (үндэсний нэгж) үүсгэж, татан буулгах боломжтой. Ийм нэгжүүд зөвхөн төв засгийн газраас шилжүүлэхээр сонгосон эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг. Хэдийгээр улс төрийн эрх мэдлийг хуулиар бүс нутгийн болон орон нутгийн засаг захиргаанд шилжүүлэх замаар шилжүүлж болох боловч төв засгийн газар эрх мэдлээ шилжүүлсэн засгийн газрын шийдвэрийг хүчингүй болгож, эрх мэдлийг нь хумих эсвэл эрх мэдлийг нь өргөтгөх боломжтой. Орчин үеийн үзэл баримтлалын хувьд нэгдмэл улс нь Францад Зуун жилийн дайны дараа үүссэн. Зуун жилийн дайн нь Францыг феодалын хаант засгаас нэгдмэл улс болгон өөрчлөх үйл явцыг хурдасгасан. Францчууд хожуу нэгдмэл улсыг байлдан дагуулах замаар, Наполеоны дайны үеэр болон дараа нь Европ даяар, Францын колонийн эзэнт гүрнээр дамжуулан дэлхий даяар дэлгэрүүлсэн.[1]
Нэгдмэл улсууд нь холбооны улс гэж нэрлэгддэг холбоонуудаас ялгаатай байдаг. НҮБ-ын гишүүн орнуудын дийлэнх нь буюу 193 орны 166 нь засаглалын нэгдмэл тогтолцоотой.[2]
Нэгдмэл улсуудын жагсаалт
Налуу: Хязгаарлагдмал хүлээн зөвшөөрөгдсөн улс эсвэл засгийн газар хоорондын байгууллага.
Нэгдмэл бүгд найрамдах улсууд
- Азербайжан
- Албани
- Алжир[3]
- Ангол
- Армени
- Афганистан (олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн)
- Бангладеш[3]
- Барбадос[4]
- Беларусь
- Бенин
- Болгар
- Боливи
- Ботсвана
- Буркина Фасо
- Бурунди
- Вануату
- Вьетнам
- Габон
- Гайана
- Гамби
- Гана
- Гватемал[3]
- Гвиней
- Гвиней-Бисау
- Грек
- Гүрж
- Доминика
- Доминиканы Бүгд Найрамдах Улс
- Египет
- Жибути
- Замби
- Зимбабве
- Зүүн Тимор
- Израил
- Индонез[3]
- Иран
- Ирланд
- Исланд[3]
- Итали[3]
- Йемен
- Кабо-Верде
- Казахстан[3]
- Камерун
- Кени[3]
- Кипр
- Умард Кипр
- Киргиз
- Кирибати
- Колумби
- Бүгд Найрамдах Конго Улс
- Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс[3]
- Коста Рика
- Косово
- Кот-д'Ивуар
- Куба
- Лаос
- Латви
- Либери
- Ливан
- Ливи
- Литва
- Маврики
- Мавритани
- Мадагаскар
- Малави
- Мали
- Мальдив
- Мальта
- Маршаллын арлууд
- Мозамбик
- Молдав
- Монгол
- Монтенегро
- Мьянмар
- Намиби
- Науру
- Нижер
- Никарагуа
- Өмнөд Африк
- Палау
- Палестин
- Панам
- Парагвай
- Перу
- Приднестр
- Польш
- Португал
- Руанда
- Румын
- Сальвадор
- Бүгд Найрамдах Ардчилсан Арабын Сахар Улс
- Самоа
- Сан-Марино
- Сан-Томе ба Принсипи
- Сейшелийн арлууд
- Сенегал
- Серби
- Сингапур
- Сири
- Словак
- Словени
- Өмнөд Солонгос
- Умард Солонгос
- Суринам
- Сьерра Леон
- Тажикистан
- Танзани
- Того
- Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс
- Тринидад ба Тобаго
- Тунис
- Турк
- Туркменистан
- Уганда[3]
- Узбекистан
- Украин
- Умард Македон
- Унгар
- Уругвай
- Фижи
- Филиппин[3]
- Финланд
- Франц
- Хаити[3]
- Хондурас
- Хорват
- Хятад
- Бүгд Найрамдах Хятад Улс (Тайвань)[5]
- Чад
- Чех
- Чили
- Шри Ланка
- Эквадор
- Экваторын Гвиней
- Эритрей
- Эстони
Нэгдмэл хаант улсууд
Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант Улс нь нэгдмэл улсын жишээ юм. Шотланд, Уэльс болон Умард Ирланд нь бие даасан эрх мэдэлтэй байдаг ч ийм эрх мэдлийг Их Британийн Парламент шилжүүлдэг бөгөөд энэ эрх мэдлийг нэг талаас өөрчлөх буюу цуцлах хууль гаргах боломжтой.Үүнтэй адил Испанид эрх мэдлийг төв засгийн газраас дамжуулан шилжүүлдэг.
- Андорра
- Антигуа ба Барбуда
- Бахам
- Бахрейн
- Белиз
- Бруней
- Бутан
- Ватикан
- Гренада
- Дани[3]
- Их Британи[6][3]
- Испани
- Йордан
- Камбож
- Катар
- Кувейт
- Лесото
- Лихтенштайн
- Люксембург
- Марокко[3]
- Монако
- Нидерланд
- Норвеги
- Оман
- Папуа Шинэ Гвиней[7]
- Саудын Араб
- Сент-Винсент ба Гренадин
- Сент-Люси
- Соломоны арлууд
- Тайланд
- Тонга
- Тувалу
- Швед
- Шинэ Зеланд[8]
- Эсватини
- Ямайка
- Япон[3]
Засаглалын өвөрмөц хэлбэртэй нэгдмэл улс
- Афганистан (теократ эмират)[9][10][11]
Мөн үзэх
- Төвлөрсөн засгийн газар
- Үндсэн хуулийн эдийн засаг
- Улс төрийн эдийн засаг
- Нэг танхимт парламент