15 stycznia

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•     69 – Cesarz rzymski Galba padł ofiarą spisku uknutego przez Othona, który został obwołany przez pretorian nowym cesarzem.
•   708 – Syzyniusz został papieżem.
• 1350 – Biskup Norwich William Bateman ufundował przy Uniwersytecie w Cambridge kolegium Trinity Hall mające kształcić prawników.
• 1552 – Na zamku w Chambord niemieccy książęta protestanccy i król Francji Henryk II Walezjusz zawarli układ skierowany przeciw cesarzowi Karolowi V Habsburgowi.
• 1559 – Elżbieta I Tudor została koronowana na królową Anglii.
• 1609 – W Wolfenbüttel w Dolnej Saksonii ukazało się pierwsze wydanie gazety „Aviso”.
• 1708 – Niemiec Johann Friedrich Böttger opracował recepturę europejskiej porcelany.
• 1759 – W Londynie otwarto Muzeum Brytyjskie.
• 1777 – Powstała niepodległa Republika Vermontu.
• 1791 – Poświęcono pierwszy (drewniany) sobór Trójcy Świętej w Jekaterynosławiu (Dnieprze).
• 1793 – Rewolucja francuska: król Ludwik XVI został skazany na karę śmierci.
• 1797 – W Londynie po raz pierwszy na głowach panów pojawił się cylinder.
• 1804 – Wojna rosyjsko-perska: wojska rosyjskie zdobyły Gandżę.
• 1826:
  • Ukazało się pierwsze wydanie francuskiego dziennika „Le Figaro”.
  • Zostało rozbite Towarzystwo Południowe, działająca na Ukrainie tajna rewolucyjna organizacja dekabrystów.
• 1831 – Pod Charleston w Karolinie Południowej uruchomiono pierwszą w USA regularną linię kolejową.
• 1837 – I wojna karlistowska: hiszpańskie Kortezy wykluczyły byłego króla Portugalii Michała I Uzurpatora jego potomków jako możliwych następców tronu hiszpańskiego.
• 1859 – Został obalony cesarz Haiti Faustyn I.
• 1869 – W Hiszpanii odbyły się wybory do Kortezów Ustawodawczych.
• 1870 – Ignaz von Plener został premierem Austrii.
• 1871 – Wojna francusko-pruska: zwycięstwo wojsk pruskich w bitwie pod Lisaine.
• 1875 – Otwarto Operę Paryską.
• 1885 – Amerykanin Wilson Bentley wykonał pierwsze mikroskopowe zdjęcia płatków śniegu.
• 1890 – W petersburskim Teatrze Maryjskim odbyła się prapremiera baletu Śpiąca królewna z muzyką Piotra Czajkowskiego.
• 1892 – W Kanadzie opublikowano reguły gry w koszykówkę wymyślonej przez Jamesa Naismitha.
• 1895 – I wojna włosko-abisyńska: zwycięstwo wojsk włoskich w bitwie pod Senafé.
• 1907 – W stolicy Wenezueli Caracas uruchomiono pierwszą linię tramwaju elektrycznego.
• 1908 – W Chicago ukazało się pierwsze wydanie polonijnego „Dziennika Związkowego”.
• 1910 – Powstała Francuska Afryka Równikowa.
• 1914 – Wszedł do służby niemiecki lekki krążownik SMS „Karlsruhe”.
• 1919:
  • 21 osób zginęło, a 150 zostało rannych w wyniku przejścia fali powodziowej po wycieku ogromnej ilości melasy z destylarni alkoholu na przedmieściach Bostonu.
  • W Berlinie zostali zamordowani Karl Liebknecht i Róża Luksemburg.
  • Założono tunezyjski klub piłkarski Espérance Sportive de Tunis.
• 1921 – W Genewie podpisano polsko-rumuńskie porozumienie o wzajemnej pomocy wojskowej w przypadku agresji ze strony Rosji Radzieckiej.
• 1925:
  • Hans Luther został kanclerzem Niemiec.
  • Lewisville w Teksasie uzyskało prawa miejskie.
• 1934:
  • Ponad 30 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w Biharze (Indie).
  • Utworzono Czeczeńsko-Inguski Obwód Autonomiczny.
• 1937 – Dokonano oblotu amerykańskiego samolotu pasażerskiego Beechcraft Model 18.
• 1938 – W stoczni w holenderskim Vlissingen zwodowano okręt podwodny ORP „Orzeł”.
• 1939 – Hiszpańska wojna domowa: wojska frankistowskie zdobyły Tarragonę w Katalonii.
• 1940:
  • Białoruska SRR została podzielona na 41 rejonów.
  • Podczas odprawy u Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego zapadła decyzja o utworzeniu we Francji Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich.
• 1941 – Została odkryta Kometa de Kocka-Paraskevopulosa.
• 1942:
  • Bitwa o Atlantyk: brytyjski niszczyciel HMS „Hesperus” zatopił niemiecki okręt podwodny U-93, w wyniku czego zginęło 6 spośród 46 członków załogi.
  • Front wschodni: dowódca Grupy Armii Południe feldmarszałek Walter von Reichenau doznał pod Połtawą zawału serca, w wyniku którego zmarł 17 stycznia podczas transportu samolotem do Lipska.
  • Kampania śródziemnomorska: na zachód od egipskiego portu Marsa Matruh został zatopiony przez brytyjski bombowiec Fairey Swordfish niemiecki okręt podwodny U-577, w wyniku czego zginęła cała, 43-osobowa załoga.
• 1943:
  • oddano do użytku gmach Pentagonu w Waszyngtonie.
  • japoński statek „Nichimei Maru” został zatopiony przez amerykańskie lotnictwo w Zatoce Martaban. Zginęło 102 Japończyków i 40 holenderskich jeńców wojennych.
• 1944 – Ponad 10 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w San Juan w Argentynie.
• 1945 – Założono włoską agencję prasową ANSA.
• 1949 – Chińska wojna domowa: wojska komunistyczne zdobyły Tiencin.
• 1951:
  • Ilse Koch, strażniczka obozowa i żona Karla Otto, komendanta obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, została skazana na karę dożywotniego pozbawienia wolności.
  • Opublikowano Interlingua-English Dictionary, inicjując życie drugiego co do popularności języka sztucznego interlingua. Dzień 15 stycznia jest obchodzony przez środowisko jako Le die de Interlingua (Dzień Interlingwy).
• 1952 – Jean Van Houtte został premierem Belgii.
• 1957 – Premiera japońskiego filmu Tron we krwi w reżyserii Akiry Kurosawy.
• 1961 – Otwarto Port lotniczy Rzym-Fiumicino.
• 1962 – Pod Salonikami w Grecji odkryto Papirus z Derveni, najstarszy znany zachowany tekst literacki w Europie.
• 1963 – Katanga została przyłączona do Demokratycznej Republiki Konga.
• 1965:
  • W Kazachskiej SRR przeprowadzono próbny wybuch jądrowy, w wyniku którego powstało radioaktywne jezioro Szagan.
  • W zamachu w stolicy Burundi Bużumburze zginął premier Pierre Ngendandumwe.
• 1966:
  • Podczas wojskowego zamachu stanu został zamordowany premier Nigerii Abubakar Tafawa Balewa.
  • W katastrofie samolotu Douglas DC-6 w okolicy kolumbijskiego miasta Cartagena de Indias zginęło 56 osób.
• 1967:
  • Rozegrano pierwszy finał Super Bowl o mistrzostwo amerykańskiej National Football League.
  • W Moskwie otwarto Hotel „Rossija”.
• 1970:
  • Mu’ammar al-Kaddafi został premierem Libii.
  • Po 32 miesiącach walk o niepodległość upadł zbuntowany nigeryjski region Biafra.
• 1971:
  • Oddano do użytku Wielką Tamę w Asuanie.
  • Premiera filmu Znikający punkt w reżyserii Richarda Sarafiana.
• 1973 – Papież Paweł VI przyjął na audiencji premier Izraela Goldę Meir.
• 1975:
  • Podpisano umowę z Alvor kończącą trwającą 13 lat wojnę o niepodległość Angoli od Portugalii.
  • Założono włoski klub żużlowy MC Olimpia Terenzano.
• 1976 – 45-letnia Sara Jane Moore, która 22 września poprzedniego roku w San Francisco oddała dwa niecelne strzały w kierunku prezydenta USA Geralda Forda, została skazana na dożywotnie pozbawienie wolności.
• 1977 – 22 osoby zginęły w katastrofie samolotu Vickers Viscount na przedmieściach Sztokholmu.
• 1978 – Seryjny morderca Ted Bundy wtargnął w nocy do akademika w Tallahassee na Florydzie i zamordował dwie studentki oraz ciężko zranił dwie kolejne. Tej samej nocy włamał się do domu o 8 przecznic od akademika, gdzie brutalnie zgwałcił i okaleczył kolejną studentkę.
• 1981 – Papież Jan Paweł II przyjął na audiencji delegację NSZZ „Solidarność” na czele z Lechem Wałęsą.
• 1982 – Terroryści z OWP zdetonowali bombę w żydowskiej restauracji (Mifgash-Israel Restaurant) w Berlinie Zachodnim, w wyniku czego zginęła 1 osoba, a 25 zostało rannych.
• 1985 – Tancredo Neves został wybrany przez kolegium elektorskie na prezydenta Brazylii. Z powodu ciężkiej choroby nie objął urzędu.
• 1990:
  • W Kostaryce w katastrofie samolotu CASA C-212 Aviocar należącego do linii SANSA zginęły wszystkie 23 osoby na pokładzie.
  • Zawaliła się skała morska London Arch znajdująca się w Port Campbell National Park w Australii.
• 1991 – Minął termin ultimatum postawionego przez ONZ Irakowi, wzywającego go do wycofania wojsk z Kuwejtu. Dało to międzynarodowej koalicji podstawę do rozpoczęcia operacji „Pustynna Burza”.
• 1992:
  • Kraje EWG uznały niepodległość Chorwacji i Słowenii.
  • Rada Najwyższa Ukrainy zatwierdziła melodię hymnu państwowego, którego tekst miał być ustalony później odrębną ustawą.
• 1993 – W Palermo został aresztowany szef mafii Salvatore Riina.
• 1996 – Król Lesotho Moshoeshoe II zginął w wypadku samochodowym w górach Maluto.
• 1997 – Premiera filmu Zagubiona autostrada w reżyserii Davida Lyncha.
• 1999 – 45 Albańczyków zostało zamordowanych przez serbskie wojsko w Raczaku w Kosowie.
• 2000 – Dwaj ochroniarze usiłowali zastrzelić w pałacu prezydenckim prezydenta Gambii Yahyę Jammeha. Zamach udaremnili pozostali członkowie ochrony.
• 2001 – „Narodziny” Wikipedii. Dzień 15 stycznia jest obchodzony jako Dzień Wikipedii.
• 2003 – Lucio Gutiérrez został prezydentem Ekwadoru.
• 2006:
  • Michelle Bachelet wygrała w II turze wybory prezydenckie w Chile.
  • Szejk Sad al-Abd Allah as-Salim as-Sabah został emirem Kuwejtu.
• 2007:
  • Rafael Correa został prezydentem Ekwadoru.
  • Stracono przez powieszenie Barzana Ibrahima at-Tikriti, przyrodniego brata Saddama Husajna i byłego szefa irackiej służby bezpieczeństwa.
• 2009 – Krótko po starcie należący do US Airways Airbus A320 ze 155 osobami na pokładzie szczęśliwie wylądował awaryjnie na rzece Hudson w Nowym Jorku po tym, jak utracił moc w obu silnikach po zderzeniu ze stadem dzikich gęsi.
• 2011:
  • Kongregacja Nauki Wiary erygowała pierwszy ordynariat personalny dla anglikanów przystępujących do pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim.
  • Otwarto stadion Türk Telekom Arena w Stambule.
  • Zakończyło się referendum niepodległościowe w Sudanie Południowym (9–15 stycznia). Za secesją opowiedziało się 98,83% głosujących.
• 2013 – Wojna domowa w Syrii: w wiosce Howajsa w pobliżu Hims znaleziono 150 ciał ofiar masowych egzekucji.
• 2014 – 98,13% spośród głosujących w referendum obywateli Egiptu opowiedziało się za przyjęciem nowego projektu konstytucji.
• 2015:
  • Filipe Nyusi został prezydentem Mozambiku.
  • Po decyzji Szwajcarskiego Banku Narodowego, który ogłosił zaprzestanie bronienia kursu franka szwajcarskiego, umocnił się on wobec innych walut o kilkadziesiąt procent, a po korekcie kilkanaście (tzw. „czarny czwartek”).
• 2016 – 30 osób zginęło (w tym 4 napastników), a 56 zostało rannych w serii ataków terrorystycznych w stolicy Burkina Faso Wagadugu (15–16 stycznia).
• 2022 – Erupcja wulkanu na wyspie Hunga Tonga w archipelagu Tonga.
• 2023 – Lecący z Katmandu do Pokhary samolot ATR 72 nepalskich linii Yeti Airlines rozbił się w trakcie podchodzenia do lądowania, w wyniku czego zginęły wszystkie 72 osoby na pokładzie.

Eksploracja kosmosu i zdarzenia astronomiczne

Urodzili się

Zmarli

Przypisy