16 grudnia

Święta

Wydarzenia w Polsce

• 1261 – Lokowano wrocławskie Nowe Miasto.
• 1577 – Po zakończeniu wojny Rzeczypospolitej z Gdańskiem król Stefan Batory wjechał uroczyście do miasta i przyjął przysięgę wierności od rady miejskiej oraz potwierdził jego przywileje.
• 1637 – Wojska polskie rozbiły pod Kumejkami kozackie oddziały powstańcze Pawła Pawluka.
• 1653 – Powstanie Chmielnickiego: została zawarta polsko-kozacka ugoda, która zakończyła oblężenie polskiego obozu pod Żwańcem.
• 1703 – W nocy z 15 na 16 grudnia wichura zerwała hełm Wieży Zegarowej na Wawelu.
• 1740 – Król Prus Fryderyk II Wielki wkroczył na Śląsk; początek I wojny śląskiej i wojny o sukcesję austriacką.
• 1761 – Wojna siedmioletnia: po 5 miesiącach oblężenia przez Rosjan skapitulowała twierdza Kołobrzeg.
• 1770 – W Niestanicach odbył się ślub Szczęsnego Potockiego z Gertrudą Komorowską.
• 1863 – Powstanie styczniowe:
  • W bitwie pod Bodzechowem jazda powstańcza z II Korpusu gen. Józefa Hauke-Bosaka została rozbita przez pułk smoleński płk. Ksawerego Czengiery’ego. W starciu dostał się do niewoli rosyjskiej ciężko ranny płk. Zygmunt Chmieleński.
  • W bitwie pod Janikiem Rosjanie zaskoczyli i kompletnie rozbili trzystuosobowy oddział kpt. Łady.
• 1918:
  • Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret na mocy którego cały majątek Kościoła prawosławnego został oddany pod zarząd państwowy.
  • Wojna polsko-ukraińska: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie o Chyrów.
  • Założono Komunistyczną Partię Robotniczą Polski (od 1925 roku pod nazwą Komunistyczna Partia Polski).
• 1920 – Julian Fałat założył w Toruniu Konfraternię Artystów.
• 1922:
  • Endecki fanatyk Eligiusz Niewiadomski zastrzelił w warszawskiej „Zachęcie” prezydenta RP Gabriela Narutowicza. P.o. prezydenta został marszałek Sejmu Maciej Rataj.
  • Gen. Władysław Sikorski został premierem RP.
• 1941 – Niemcy utworzyli getto żydowskie w Brześciu nad Bugiem.
• 1943 – W Wygodzie Niemcy rozstrzelali 20 żołnierzy Armii Ludowej i Armii Krajowej za sabotaż w hucie „Raków”.
• 1948 – Ukazały się pierwsze wydania „Gazety Poznańskiej” i „Trybuny Ludu”.
• 1952 – Na podstawie wyroków Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie zostali straceni kmdr por. Zbigniew Przybyszewski i kmdr Stanisław Mieszkowski, oskarżeni o „próbę obalenia władzy ludowej”.
• 1963 – Nieznani sprawcy podpalili stadion Cracovii, który doszczętnie spłonął.
• 1970 – Grudzień 1970: strajk rozszerzył się na kolejne zakłady na Wybrzeżu. Stocznia Gdańska została otoczona i ostrzelana przez wojsko.
• 1972 – W Gdańsku oddano do użytku Halę Olivia.
• 1975 – Premiera pierwszego odcinka serialu Dyrektorzy w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego.
• 1980 – W Gdańsku odsłonięto Pomnik Poległych Stoczniowców 1970.
• 1981 – Stan wojenny: w Katowicach oddziały ZOMO i wojska dokonały pacyfikacji KWK „Wujek”, w wyniku której zginęło na miejscu lub zmarło w szpitalach 9 górników, a 21 zostało rannych.
• 1984 – Zakończył się strajk szkolny w Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie.
• 1991 – Zawarto układ stowarzyszeniowy między Polską a Wspólnotami Europejskimi.
• 1996 – Rozpoczęło nadawanie Radio Gniezno.
• 1997 – W Suwałkach odnotowano powojenny krajowy rekord wysokiego ciśnienia atmosferycznego^[3]
• 2005 – Odchodzący prezydent Aleksander Kwaśniewski zastosował prawo łaski wobec byłego wiceministra spraw wewnętrznych Zbigniewa Sobotki, skazanego za udział w tzw. aferze starachowickiej.
• 2016 – Początek tzw. kryzysu sejmowego.

Wydarzenia na świecie

•   755 – W Chinach wybuchła rebelia pod wodzą An Lushana, skierowana przeciwko władcom z dynastii Tang.
•   882 – Maryn I został wybrany na papieża.
•   944 – Na rozkaz synów Stefana i Konstantyna został aresztowany cesarz bizantyński Roman I Lekapen, a następnie zesłany na wyspę Proti (dziś Kınalıada), gdzie zmarł jako mnich.
•   955 – Jan XII został wybrany na papieża.
• 1124 – Kardynał Teobaldo Boccapecora został wybrany na papieża (jako Celestyn II), ostatecznie jednak nie objął urzędu.
• 1388 – Pierwsza wzmianka o Mołodecznie.
• 1415 – Podpisano traktat pokojowy kończący wojnę pomorsko-brandenburską.
• 1431 – 10-letni król Anglii Henryk VI Lancaster został koronowany na króla Francji w paryskiej katedrze Notre-Dame.
• 1460 – Wojna Dwóch Róż: zwycięstwo Lancasterów nad Yorkami w bitwie pod Worksop.
• 1526 – Ferdynand I Habsburg został wybrany na króla Węgier i Chorwacji.
• 1575 – Trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zniszczyło miasto Valdivia w południowym Chile.
• 1598 – Wojna japońsko-koreańska: klęska floty japońskiej w bitwie morskiej pod Noryang.
• 1631 – Erupcja Wezuwiusza.
• 1645 – Książę Siedmiogrodu Jerzy I Rakoczy podpisał pokój z Austrią.
• 1653 – Oliver Cromwell został Lordem Protektorem Anglii, Szkocji i Irlandii.
• 1689 – Angielski parlament uchwalił Deklarację praw.
• 1701 – Ponad rok po śmierci patriarchy Moskwy i całej Rusi Adriana car Piotr I Wielki wyznaczył metropolitę riazańskiego Stefana (Jaworskiego) locum tenens patriarchatu moskiewskiego.
• 1707 – Ostatnia do tej pory erupcja japońskiego wulkanu Fudżi.
• 1773 – W porcie w Bostonie w proteście przeciwko polityce fiskalnej metropolii grupa mężczyzn z organizacji Synowie Wolności wdarła się w nocy na trzy statki należące do Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, wrzucając do wody cały znajdujący się na nich ładunek chińskiej herbaty (tzw. herbatka bostońska).
• 1778 – Zwycięstwo Anglików nad Francuzami w bitwie o wyspę Saint Lucia·
• 1779 – Kōkaku został intronizowany na 119. cesarza Japonii.
• 1795 – Papież Pius VI wydał brewe potępiające insurekcję kościuszkowską, nazywając ją przedsięwzięciem bezbożnym.
• 1808 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: zwycięstwo wojsk francuskich nad hiszpańskimi w bitwie pod Cardedeu.
• 1811 – W dolinie Missisipi, w okolicy miasta New Madrid, doszło na najpotężniejszego trzęsienia ziemi w historii USA o sile ok. 8 stopni w skali Richtera. Zniszczeniu uległo 5 miasteczek, a rzeka Missisipi na krótki czas odwróciła swój bieg.
• 1815 – Zniesiono statut kolonialny Brazylii i ogłoszono ją królestwem wchodzącym w skład unii realnej Zjednoczonego Królestwa Portugalii, Brazylii i Algarve.
• 1828 – Przyjęto pierwszy wzór flagi Urugwaju.
• 1838 – Wielki Trek: zwycięstwo wojsk burskich nad zuluskimi w bitwie nad Blood River.
• 1857 – Ponad 11 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi z epicentrum w regionie Basilicata w południowych Włoszech.
• 1864 – Pod Nashville zakończyła się ostatnia bitwa wojny secesyjnej.
• 1880 – Wybuchła I wojna burska.
• 1886 – René Goblet został premierem Francji.
• 1899 – Założono włoski klub piłkarski A.C. Milan.
• 1900 – Niemiecka korweta SMS „Gneisenau” zatonęła w czasie sztormu koło hiszpańskiej Malagi, w wyniku czego zginęło 40 członków załogi.
• 1907 – Na rozkaz prezydenta Theodore’a Roosevelta 16 amerykańskich pancerników wyruszyło w rejs dookoła świata.
• 1910 – We francuskim Issy-les-Moulineaux swój pierwszy i jedyny lot odbył pierwszy na świecie samolot z silnikiem odrzutowym Coandă 1910. W czasie zakończonego wypadkiem lotu jego konstruktor i pilot Rumun Henri Coandă po raz pierwszy zaobserwował efekt aerodynamiczny, nazwany później efektem Coandy.
• 1912 – I wojna bałkańska: zwycięstwo floty greckiej nad turecką w bitwie koło przylądka Elli.
• 1914 – I wojna światowa: 137 osób zginęło, a 592 zostały ranne w wyniku ataku niemieckiej marynarki wojennej na brytyjskie portowe miasta Scarborough, Hartlepool i Whitby.
• 1917 – W brazylijskiej Kurytybie powołano polonijny Polski Komitet Centralny.
• 1920 – Około 200 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w północno-wschodnich Chinach.
• 1921:
  • Georges Theunis został premierem Belgii.
  • W trzydniowym plebiscycie mieszkańcy Sopronu i okolicznych gmin zdecydowali o pozostaniu w granicach Węgier, odrzucając możliwość przyłączenia do Austrii.
• 1925 – Liga Narodów ustaliła przebieg granicy turecko-irackiej, przyznając Irakowi sporną kurdyjską prowincję Mosul.
• 1930 – Założono klub piłkarski Real Madryt Castilla.
• 1931:
  • Koalicja demokratycznych partii i organizacji niemieckich utworzyła w Magdeburgu tzw. „Front Żelazny”.
  • Wyburzono Cerkiew Odkupienia w Moskwie.
• 1932 – W pożarze domu towarowego „Shirokiya” w Tokio zginęło 14 osób, a 67 zostało rannych.
• 1933:
  • Alejandro Lerroux został po raz drugi premierem Hiszpanii.
  • W Budapeszcie uruchomiono komunikację trolejbusową.
• 1938:
  • Adolf Hitler ustanowił odznaczenie Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki.
  • Marszałek polny Plaek Pibulsongkram został premierem Tajlandii.
  • Premiera amerykańskiego filmu fantasy Decydująca noc w reżyserii Edwina L. Marina.
• 1939 – Wojna zimowa: rozpoczęła się bitwa pod Summą.
• 1940 – W nocy z 16 na 17 grudnia 134 samoloty RAF dokonały nalotu bombowego na Mannheim.
• 1941:
  • Kampania śródziemnomorska: u zachodniego wybrzeża Krety włoski torpedowiec „Orione” omyłkowo staranował i zatopił wraz z całą, 43-osobową załogą niemiecki okręt podwodny U-557, biorąc go za jednostkę brytyjską.
  • Wojna na Pacyfiku: rozpoczęła się bitwa o Borneo.
  • Wszedł do służby największy pancernik świata i największy okręt II wojny światowej japoński „Yamato”.
• 1942 – Björn Þórðarson został premierem Islandii.
• 1943:
  • Kampania śródziemnomorska: u wybrzeża Algierii amerykańskie niszczyciele zatopiły niemiecki okręt podwodny U-73. Zginęło 16 członków załogi, uratowano 34.
  • W zderzeniu dwóch pociągów osobowych pod Lumberton w amerykańskim stanie Karolina Północna zginęły 73 osoby, a 187 zostało rannych.
• 1944:
  • Niemiecki pocisk rakietowy V2 uderzył w budynek kina w belgijskiej Antwerpii, w wyniku czego zginęło 567 osób.
  • Rozpoczęła się niemiecka ofensywa w Ardenach.
• 1945 – Rozpoczęła się konferencja moskiewska zwołana dla ustalenia powojennego kształtu Japonii i Korei.
• 1946:
  • Léon Blum został przewodniczącym tymczasowego rządu francuskiego.
  • W Paryżu powstał dom mody Christiana Diora.
• 1947 – Amerykanie John Bardeen i Walter Houser Brattain z Bell Labs skonstruowali pierwszy działający typ tranzystora (tzw. tranzystor ostrzowy).
• 1951 – Odbyło się referendum zjednoczeniowe w wyniku którego powstał niemiecki kraj związkowy Badenia-Wirtembergia.
• 1955 – Założono Uniwersytet w Antananarywie na Madagaskarze.
• 1957 – Feroz Khan Noon został premierem Pakistanu.
• 1958 – W stolicy Buriacji Ułan-Ude uruchomiono komunikację tramwajową.
• 1960:
  • 134 osoby zginęły w zderzeniu samolotów pasażerskich Douglas DC-8 i Super Constellation podczas burzy śnieżnej nad Nowym Jorkiem.
  • Zdławiono pucz wojskowy w Etiopii.
• 1961 – Isa ibn Salman Al Chalifa został koronowany na emira Bahrajnu.
• 1962:
  • John Paul Scott i Darl Parker podjęli ostatnią przed zamknięciem więzienia próbę ucieczki z wyspy Alcatraz koło San Francisco. Po wygięciu krat w oknie kuchennej sutereny wydostali się na zewnątrz i wskoczyli do wody. Obu wkrótce znaleziono na skałach w stanie głębokiej hipotermii.
  • Ustanowiono flagę Nepalu.
• 1965:
  • Egipt, Ghana, Kongo, Mali i Mauretania dołączyły do Gwinei i Tanzanii i zerwały stosunki dyplomatyczne z Wielką Brytanią, za niepodjęcie przez nią działań militarnych przeciwko swej kolonii Rodezji (obecnie Zimbabwe), gdzie 11 listopada biała mniejszość ogłosiła jednostronnie niepodległość.
  • Taufaʻahau Tupou IV został zaprzysiężony na króla Tonga.
• 1966 – Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka.
• 1968 – Hiszpański rząd formalnie unieważnił Edykt z Alhambry wydany 31 marca 1492 roku przez Królów Katolickich Hiszpanii Izabelę I Kastylijską i Ferdynanda II Aragońskiego, nakazujący wypędzenie Żydów z Królestwa Hiszpanii i jej posiadłości do 31 lipca tego roku.
• 1969 – Premiera musicalu filmowego Hello, Dolly! w reżyserii Gene’a Kelly’ego.
• 1970 – Premiera filmu Love Story w reżyserii Arthura Hillera.
• 1971:
  • Chalifa ibn Salman Al Chalifa został pierwszym premierem Bahrajnu, sprawującym ten urząd nieprzerwanie do śmierci w 2020 roku (najdłużej na świecie).
  • Dotychczasowy Pakistan Wschodni uzyskał niepodległość (jako Bangladesz) dzięki zwycięstwu, przy wsparciu wojsk indyjskich, w wojnie z Pakistanem Zachodnim.
• 1973:
  • Premiera filmu Papillon w reżyserii Franklina J. Schaffnera.
  • W katastrofie należącego do Aerofłotu samolotu Tu-124 pod Wilnem zginęło 51 osób.
• 1977 – W Waszyngtonie podpisano amerykańsko-kubański traktat o wspólnej granicy morskiej.
• 1978:
  • 106 zginęło a 218 zostało rannych w zderzeniu pociągów w chińskiej prowincji Anhui.
  • ChRL i USA poinformowały o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych z dniem 1 stycznia 1979 roku.
• 1986 – Wybuchła wojna libijsko-czadyjska (tzw. „Toyota War”).
• 1987 – Premiera filmu Wpływ księżyca w reżyserii Normana Jewisona.
• 1988 – Premiery filmów: Niebezpieczne związki w reżyserii Stephena Frearsa i Rain Man w reżyserii Barry’ego Levinsona.
• 1989 – W Rumunii wybuchło powstanie przeciwko komunistycznemu dyktatorowi Nicolae Ceaușescu.
• 1990 – Jean-Bertrand Aristide wygrał wybory prezydenckie na Haiti.
• 1991:
  • Bundestag ratyfikował polsko-niemiecki traktat graniczny.
  • Kazachstan ogłosił niepodległość (od ZSRR).
  • Podpisano układy o stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi a Polską, Czechosłowacją i Węgrami.
• 1992 – Uchwalono konstytucję Republiki Czeskiej.
• 1996 – Budynek ambasady Japonii w stolicy Peru Limie został opanowany podczas przyjęcia dyplomatycznego przez uzbrojonych członków skrajnie lewicowego Ruchu Rewolucyjnego im. Tupaca Amaru (MRTA), którzy po wzięciu zakładników rozpoczęli okupację placówki.
• 1997 – Około 700 japońskich dzieci trafiło do szpitali z objawami epilepsji po obejrzeniu odcinka serialu animowanego z Pokémonami.
• 1998 – Rozpoczęły się amerykańsko-brytyjskie naloty na Irak (operacja „Pustynny Lis”).
• 2006:
  • W Gibraltarze wylądował pierwszy samolot pasażerski hiszpańskich linii lotniczych Iberia.
• 2007 – W Kirgistanie odbyły się wybory parlamentarne.
• 2009 – Brazylijski senat zaaprobował przyjęcie Wenezueli do Mercosuru.
• 2011:
  • Katastrofa elektrowni jądrowej Fukushima I: japoński rząd i właściciel elektrowni przedsiębiorstwo TEPCO ogłosiły, że temperatura w reaktorach spadła do poziomu poniżej którego można je uznać za wyłączone.
  • W Żangaözen w Kazachstanie w trakcie tłumienia zamieszek siły porządkowe użyły ostrej amunicji, w wyniku czego zginęło od 14 do kilkudziesięciu osób.
• 2012 – W przedterminowych wyborach do japońskiej Izby Reprezentantów zwyciężyła opozycyjna Partia Liberalno-Demokratyczna.
• 2014 – 145 osób (w tym 132 dzieci) zginęło w ataku talibów na szkołę wojskową w Peszawarze.
• 2015 – Została zdelegalizowana Komunistyczna Partia Ukrainy.
• 2016 – Wadim Krasnosielski został prezydentem Naddniestrza.
• 2018 – Salome Zurabiszwili jako pierwsza kobieta objęła urząd prezydenta Gruzji.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy