14 grudnia

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   867 – Hadrian II został papieżem.
•   872 – Jan VIII został papieżem.
• 1287 – Kilkadziesiąt tysięcy osób zginęło na przybrzeżnych terenach Holandii i Niemiec w wyniku tzw. powodzi św. Łucji wywołanej przez sztorm na Morzu Północnym.
• 1542 – Maria I Stuart została królową Szkotów.
• 1658 – Kawaleria polska pod wodzą Stefana Czarnieckiego przeprawiła się przez cieśninę morską w Danii. Wydarzenie, opisane przez Jana Chryzostoma Paska, zostało uwiecznione przez Józefa Wybickiego w Mazurku Dąbrowskiego.
• 1697 – Karol XII Wittelsbach został koronowany na króla Szwecji.
• 1751 – Cesarzowa Maria Teresa Habsburg założyła w Wiener Neustadt Terezjańską Akademię Wojskową.
• 1782 – Bracia Montgolfier wypuścili z przydomowego ogródka swój pierwszy balon o objętości 18 m³, który wzbił się na wysokość 250 m. Dwa dni później sporządzili i wysłali notatkę o tym fakcie do paryskiej Akademii Nauk.
• 1788 – Karol IV Burbon został królem Hiszpanii.
• 1791 – Król Ludwik XVI wydał dekret o utworzeniu pierwszych w historii francuskich związków armijnych.
• 1813 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: zwycięstwo wojsk sprzymierzonych nad napoleońskimi w bitwie pod Nive.
• 1814 – Wojna brytyjsko-amerykańska: Brytyjczycy zdobyli slup USS „Alligator”.
• 1819 – Alabama jako 22. stan dołączyła do Unii.
• 1821 – Jean-Baptiste de Villèle został premierem Królestwa Francji.
• 1830 – Rozpoczęło się konklawe, które 2 lutego 1831 roku wybrało na papieża Bartolomeo Alberto Cappellariego, który przybrał imię Grzegorz XVI.
• 1833 – Słynny niemiecki znajda Kaspar Hauser został w ogrodach dworskich w Ansbach śmiertelnie zraniony nożem przez nieznanego sprawcę.
• 1837 – Rebelia patriotyczna w Dolnej Kanadzie: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Saint-Eustache.
• 1856 – Wojna Nikaragui z koalicją państw Ameryki Środkowej: zwycięstwo wojsk koalicji w bitwie o Granadę.
• 1862 – Wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Kinston.
• 1863 – Papież Pius IX ustanowił archidiecezję Vancouver.
• 1868 – Dzień powstania tzw. judaizmu neologicznego na Węgrzech.
• 1869:
  • Giovanni Lanza został premierem Włoch.
  • W Moskwie odbyła się premiera baletu Don Kichot.
• 1892 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (350) Ornamenta.
• 1896 – Uruchomiono metro w Glasgow.
• 1899 – Enrique de la Riva Agüero został premierem Peru.
• 1900 – Max Planck przedstawił w Berlinie teorię kwantową.
• 1903 – Wilbur Wright na samolocie Flyer I pokonał w 4 sekundy dystans 34 metrów. Oficjalnie za pierwszy w historii lot samolotem uznaje się próbę jego brata Orvilla z 17 grudnia.
• 1904:
  • Niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę (552) Sigelinde.
  • W niemieckiej Żytawie wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
• 1906 – Wszedł do służby pierwszy niemiecki okręt podwodny SM U-1.
• 1907 – Płynący do Londynu z ładunkiem ropy naftowej amerykański żaglowiec „Thomas W. Lawson” zatonął podczas sztormu w nocy z 13 na 14 grudnia niedaleko brytyjskich wysp Scilly, w wyniku czego zginęło 17 spośród 19 osób na pokładzie.
• 1911 – Wyprawa dowodzona przez Norwega Roalda Amundsena dotarła jako pierwsza w historii na biegun południowy.
• 1912 – Uczestnik australijskiej wyprawy badawczej na Antarktydę Belgrave Edward Sutton Ninnis zginął wpadając do kilkudziesięciometrowej szczeliny lodowcowej wraz z psim zaprzęgiem i większością zapasów. Towarzyszący mu Douglas Mawson i Xavier Mertz rozpoczęli natychmiastowy powrót do bazy, w trakcie którego drugi z nich zmarł.
• 1913 – Grecja zaanektowała Kretę.
• 1916 – Duńczycy w pierwszym w historii referendum narodowym zgodzili się na sprzedaż USA Duńskich Indii Zachodnich (obecnie Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych).
• 1918:
  • Abdykował król elekt Finlandii Fryderyk Karol Heski.
  • Prezydent Portugalii Sidónio Pais został zastrzelony na dworcu kolejowym w Lizbonie.
  • Radykalna partia Sinn Féin wygrała wybory parlamentarne w Irlandii.
• 1924 – W Rzymie odbyło się premierowe wykonanie poematu symfonicznego Pinie rzymskie Ottorino Respighiego, będącego częścią jego Trylogii rzymskiej.
• 1925 – Założono Litewską Partię Rolników.
• 1926 – Thomas Madsen-Mygdal został premierem Danii.
• 1927:
  • Irak ogłosił niezależność (od Wielkiej Brytanii).
  • Papież Pius XI ogłosił św. Teresę z Lisieux patronką misji katolickich (obok św. Franciszka Ksawerego).
• 1929 – Aleksandros Zaimis został prezydentem Grecji.
• 1931 – Przedsiębiorstwo Bentley Motors Limited zostało kupione przez Rolls-Royce’a.
• 1935:
  • Australijczyk Jack Metcalfe ustanowił w Sydney rekord świata w trójskoku (15,78 m).
  • Tomáš Garrigue Masaryk z powodu złego stanu zdrowia ustąpił ze stanowiska prezydenta Czechosłowacji.
• 1939:
  • Adolf Hitler spotkał się z przywódcą norweskiej partii faszystowskiej Nasjonal Samling Vidkunem Quislingiem.
  • Po napaści na Finlandię ZSRR został wykluczony z Ligi Narodów.
• 1940:
  • Na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley zespół pod kierownictwem Glenna Seaborga po raz pierwszy wytworzył radioaktywny pierwiastek chemiczny pluton.
  • W Bratysławie oddano do użytku halę widowiskowo-sportową Zimný štadión Ondreja Nepelu.
• 1941:
  • Kampania śródziemnomorska: brytyjski krążownik lekki HMS „Galatea” został storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-557, w wyniku czego szybko zatonął z 23 oficerami (w tym dowódcą) i 447 marynarzami. Pozostałych 154 członków załogi uratowały niszczyciele „Griffin” i „Hotspur”.
  • niemieckie władze okupacyjne wydały zarządzenie w sprawie utworzenia getta w Charkowie.
• 1943 – Front wschodni: Armia Czerwona wyzwoliła Czerkasy na Ukrainie.
• 1944:
  • W obozie jenieckim na Palawanie japońscy żołnierze zamordowali 139 amerykańskich jeńców wojennych.
  • Premiera amerykańskiego filmu familijnego Wielka nagroda w reżyserii Clarence’a Browna.
• 1946:
  • Rijad as-Sulh został po raz drugi premierem Libanu.
  • Zgromadzenie Ogólne ONZ obrało za swą siedzibę Nowy Jork.
• 1947 – W Madrycie otwarto Stadion Santiago Bernabéu.
• 1948:
  • W USA przyznano patent na pierwszą grę komputerową.
  • W wojskowym zamachu stanu został obalony prezydent Salwadoru gen. Salvador Castaneda Castro.
• 1950:
  • Premiera włoskiego filmu religijnego Franciszek, kuglarz boży w reżyserii Roberta Rosselliniego.
  • Zgromadzenie Ogólne ONZ powołało Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców.
• 1955 – Albania, Austria, Bułgaria, Finlandia, Hiszpania, Irlandia, Jordania, Laos, Portugalia, Rumunia, Węgry i Włochy zostały członkami ONZ.
• 1957:
  • Premiera amerykańskiego filmu wojennego Pożegnanie z bronią w reżyserii Charlesa Vidora.
  • Zakończono odbudowę Bramy Brandenburskiej w Berlinie.
• 1958 – Radziecka wyprawa polarna zdobyła południowy biegun względnej niedostępności.
• 1960 – Powstała Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
• 1961 – 20 uczniów zginęło, a 13 i kierowca zostało rannych w wyniku uderzenia pociągu w autobus szkolny na przejeździe w Greeley w amerykańskim stanie Kolorado.
• 1962:
  • Na pokładzie liniowca SS „France” dotarł do Nowego Jorku wypożyczony z paryskiego Luwru i ubezpieczony na 100 mln dolarów obraz Leonarda da Vinci Mona Lisa.
  • W katastrofie samolotu Lockheed Constellation pod brazylijskim Manaus zginęło 50 osób.
• 1964:
  • Wojna wietnamska: lotnictwo amerykańskie rozpoczęło bombardowania tzw. Szlaku Ho Chi Minha w Laosie.
  • W Stambule otwarto Stadion im. Alego Sami Yena.
• 1965 – Na Morzu Północnym zatonął niemiecki okręt podwodny „Hai” (dawny U-2365), w wyniku czego zginęło 20 z 21 członków załogi.
• 1969 – Premiera amerykańskiego filmu John i Mary w reżyserii Petera Yatesa.
• 1970 – Dokonano pierwszego wejścia na szczyt Walther Penck (6658 m n.p.m.) w argentyńskich Andach.
• 1971 – Wojna o niepodległość Bangladeszu: ponad 200 intelektualistów zostało uprowadzonych ze swoich domów w Dhace i zamordowanych przez milicję Al-Badr i armię pakistańską.
• 1973 – 4 osoby zginęły, a 20 zostało rannych w zamachu bombowym na konsulat Algierii w Marsylii.
• 1977:
  • Dokonano oblotu radzieckiego śmigłowca transportowego Mi-26.
  • Premiera amerykańskiego filmu muzycznego Gorączka sobotniej nocy w reżyserii Johna Badhama.
• 1979 – Ukazał się album London Calling grupy The Clash.
• 1980 – Na Malcie otwarto Ta’ Qali Stadium.
• 1981:
  • Agent wywiadu PRL Marian Zacharski został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności przez amerykański sąd. W 1985 roku odzyskał wolność dzięki przeprowadzonej w Berlinie wymianie agentów.
  • Izrael zaanektował Wzgórza Golan.
• 1982 – Garret FitzGerald został po raz drugi premierem Irlandii.
• 1989 – Patricio Aylwin zwyciężył w pierwszych od 19 lat demokratycznych wyborach prezydenckich w Chile.
• 1991 – Erupcja Etny.
• 1992 – Wiktor Czernomyrdin został premierem Rosji.
• 1994 – Wystartowała ukraińska stacja telewizyjna Międzynarodowy Kanał Słowiański.
• 1995 – Podpisano układ z Dayton kończący wojnę w byłej Jugosławii.
• 2001 – Premiera indyjskiego filmu Czasem słońce, czasem deszcz w reżyserii Karana Johara.
• 2002:
  • Hans Enoksen został premierem Grenlandii.
  • Jeden z największych statków pasażerskich „Navigator of the Seas” wypłynął z Southampton w swój dziewiczy rejs.
• 2003 – Ponownie otwarto odbudowany po pożarze z 1996 roku Gran Teatro La Fenice w Wenecji.
• 2004:
  • Otwarto Wiadukt Millau we Francji, najwyższą tego typu konstrukcję na świecie.
  • Premiera amerykańskiego filmu Aviator w reżyserii Martina Scorsese.
• 2006 – Ban Ki-moon został zaprzysiężony na sekretarza generalnego ONZ.
• 2007 – Ugaszono pożar buszu na australijskiej Wyspie Kangura.
• 2008:
  • 55 osób zginęło, a 10 zostało rannych w katastrofie autokaru w egipskim mieście Al-Minja.
  • Podczas swej pożegnalnej wizyty w stolicy Iraku Bagdadzie prezydent USA George W. Bush został nieomal trafiony butami rzuconymi przez irackiego dziennikarza Muntadhara al-Zaidiego.
• 2012 – 20-letni Adam Lanza zastrzelił w szkole podstawowej w Newtown w amerykańskim stanie Connecticut 26 osób (w tym 20 uczniów), po czym popełnił samobójstwo. Wcześniej zamordował swoją matkę.
• 2014:
  • Reprezentantka RPA Rolene Strauss zdobyła w Londynie tytuł Miss World.
  • Rządząca Partia Liberalno-Demokratyczna premiera Shinzō Abe wygrała przedterminowe wybory parlamentarne w Japonii.
• 2015 – 43 funkcjonariuszy argentyńskiej straży granicznej zginęło, a 8 zostało rannych w katastrofie autobusu w prowincji Salta na północy kraju.
• 2016 – Dotychczasowy premier i p.o. prezydenta Shavkat Mirziyoyev został zaprzysiężony na urząd prezydenta Uzbekistanu, a urząd premiera objął Abdulla Aripov.
• 2017 – 6 osób zginęło, a 14 zostało rannych w zderzeniu autobusu szkolnego z pociągiem na przejeździe w gminie Millas na południu Francji.
• 2021 – W wyniku eksplozji cysterny z paliwem w haitańskim mieście Cap-Haïtien zginęło na miejscu lub zmarło w szpitalach 90 osób, a co najmniej 120 odniosło obrażenia.

Zdarzenia astronomiczne i eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy