10 grudnia

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   741 – Zachariasz został papieżem.
• 1041 – Michał V Kalafates został cesarzem bizantyńskim.
• 1260 – Zwycięstwo Ajjubidów nad Mongołami w I bitwie pod Himsem.
• 1508:
  • Antoni II Dobry został księciem Lotaryngii.
  • Wojny włoskie: z inicjatywy papieża Juliusza II powstała antywenecka Liga z Cambrai.
• 1520 – Na przedmieściach Wittenbergii Marcin Luter spalił publicznie papieskie księgi prawnicze wraz z wydaną przez papieża Leona X bullą Exsurge Domine, zawierającą potępienie i wzywającą do odwołania jego nauk. Czynem tym Luter zrywał ostatecznie z Kościołem katolickim, konsekwencją czego było ekskomunikowanie go przez papieża 3 stycznia następnego roku.
• 1541 – Wykonano wyroki śmierci na Francisie Derehamie i Thomasie Culpeperze, kochankach (byłym i aktualnym) Katarzyny Howard, piątej żony króla Anglii Henryka VIII Tudora.
• 1642 – Założono klasztor pijarów w Podolińcu na Słowacji.
• 1652 – I wojna angielsko-holenderska: zwycięstwo floty holenderskiej pod dowództwem admirała Maartena Trompa w bitwie pod Dungeness.
• 1684 – W Royal Society została odczytana przez Edmonda Halleya, odwołująca się do praw Keplera, praca Isaaca Newtona De Motu Corporum o pojęciu grawitacji i jej wpływie na orbity planet. Praca ta obejmowała początki praw ruchu, które zostały szerzej omówione w Principiach.
• 1688 – Chwalebna rewolucja: dzień przed obaleniem króla Anglii i Szkocji Jakuba II Stuarta jego żona Maria z Modeny uciekła z półrocznym synem Jakubem do Francji.
• 1698 – Car Rosji Piotr I Wielki ustanowił Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania.
• 1710 – Wojna o sukcesję hiszpańską: wojska francusko-hiszpańskie pokonały Austriaków w bitwie pod Villaviciosą.
• 1716 – W Lipsku powstało stowarzyszenie studentów „Sorabija” (jako Stowarzyszenie Łużyckich Kaznodziejów).
• 1726 – Agnieszka z Montepulciano została kanonizowana przez papieża Benedykta XIII.
• 1768 – W Londynie odbyło się zebranie założycielskie Royal Academy of Arts.
• 1807 – Napoleon Bonaparte przyłączył Królestwo Etrurii ze stolicą we Florencji do Cesarstwa Francuskiego.
• 1809 – W Jönköping podpisano traktat pokojowy kończący wojnę duńsko-szwedzką.
• 1817 – Missisipi jako 20. stan dołączyło do Unii.
• 1821 – W Santiago otwarto Cmentarz Generalny, będący chilijską nekropolią narodową.
• 1825 – Wybuchła wojna brazylijsko-argentyńska.
• 1831 – W Paryżu założono Towarzystwo Litewskie i Ziem Ruskich.
• 1832 – W Gruzji aresztowano grupę młodych szlachciców, którzy zainspirowani rosyjskim powstaniem dekabrystów i polskim powstaniem listopadowym zorganizowali spisek mający na celu wyzwolenie kraju spod okupacji rosyjskiej.
• 1834 – W Wielkiej Brytanii powstał pierwszy rząd Roberta Peela.
• 1848:
  • Ludwik Napoleon Bonaparte wygrał wybory prezydenckie we Francji.
  • Założono Muzeum Miejskie w Lipsku, przemianowane później na Muzeum Sztuk Pięknych.
• 1856 – Wojna brytyjsko-perska: brytyjsko-hinduski szwadron morski pod dowództwem komodora Younga, po krótkim bombardowaniu, wysadził desant, który opanował wyspę Kharg oraz port Buszehr.
• 1859:
  • Wojna domowa w Wenezueli: zwycięstwo Federalistów nad wojskami rządowymi w bitwie pod Santa Inés.
  • Założono Uniwersytet Ateneum Manilski.
• 1861 – Wojna secesyjna: Kentucky jako 12. stan przystąpiło do Skonfederowanych Stanów Ameryki.
• 1865 – Leopold II Koburg został królem Belgów.
• 1868 – W Londynie uruchomiono pierwszą na świecie uliczną sygnalizację świetlną.
• 1869:
  • Amerykanin George Hull przyznał się w prasie do zorganizowania oszustwa naukowego, polegającego na odkopaniu skamieniałych rzekomych szczątków człowieka o wzroście 3 m (tzw. „Giganta z Cardiff”).
  • Wyoming (wówczas terytorium) przyznało prawa wyborcze kobietom.
• 1870 – Wojna francusko-pruska: zwycięstwo wojsk pruskich w bitwie pod Beaugency.
• 1877 – X wojna rosyjsko-turecka: po 5 miesiącach oblężenia wojska rosyjsko-rumuńskie zdobyły Plewen.
• 1879:
  • Austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę Isolda.
  • Zmierzono najniższą temperaturę w historii Paryża (–23,9 °C).
• 1880 – Petko Karawełow został premierem Bułgarii.
• 1889 – Amerykanin George Stafford Parker opatentował swoje pierwsze wieczne pióro.
• 1890 – Zakończono budowę nieistniejącego już pierwszego nowojorskiego drapacza chmur New York World Building.
• 1895 – W Petersburgu odbyła się premiera opery Noc wigilijna Nikołaja Rimskiego-Korsakowa.
• 1896 – W Paryżu odbyła się premiera sztuki Ubu Król, czyli Polacy Alfreda Jarry’ego.
• 1898 – W Paryżu zawarto pokój kończący wojnę amerykańsko-hiszpańską.
• 1899:
  • II wojna burska: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Stormbergiem.
  • Sobhuza II został królem Suazi.
• 1901 – Wręczono po raz pierwszy Nagrody Nobla.
• 1902:
  • Na Tasmanii kobiety uzyskały prawa wyborcze.
  • W Egipcie otwarto Tamę Asuańską.
• 1903 – Maria Skłodowska-Curie, Pierre Curie i Henri Becquerel odebrali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.
• 1905 – Henryk Sienkiewicz odebrał literacką Nagrodę Nobla.
• 1910 – W nowojorskiej Metropolitan Opera odbyła się premiera opery Dziewczyna ze Złotego Zachodu z muzyką Giacomo Pucciniego i librettem Guelfo Civininiego i Carlo Zangariniego.
• 1911 – Maria Skłodowska-Curie odebrała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
• 1918 – Bolszewicy zajęli opuszczony przez Niemców Mińsk.
• 1921 – José María Orellana został prezydentem Gwatemali.
• 1923 – Podpisano turecko-albański traktat o przyjaźni.
• 1924:
  • Adolf Hitler został przedterminowo zwolniony z więzienia.
  • W imieniu Władysława Reymonta odebrano literacką Nagrodę Nobla.
• 1928:
  • Joseph Ward został po raz drugi premierem Nowej Zelandii.
  • Wilhelm Miklas został prezydentem Austrii.
• 1931:
  • Niceto Alcalá-Zamora został wybrany przez parlament na pierwszego prezydenta II Republiki Hiszpańskiej.
  • Uruchomiono kombinat hutniczy w Magnitogorsku.
• 1932 – Tajlandia została monarchią konstytucyjną.
• 1936 – Król Wielkiej Brytanii Edward VIII Windsor zrzekł się tronu z powodu planowanego zawarcia małżeństwa z amerykańską rozwódką Wallis Simpson.
• 1937 – W Miami otwarto Orange Bowl Stadium.
• 1941 – Wojna na Pacyfiku: pod Kuantanem doszło do pierwszego w czasie wojny starcia brytyjsko-japońskiego.
• 1942 – Rząd RP na uchodźstwie w przesłał pierwszy oficjalny raport o holokauście (tzw. notę Raczyńskiego) do ministrów zagranicznych 26 państw, sygnatariuszy Deklaracji Narodów Zjednoczonych, sporządzony na podstawie dokumentów przywiezionych do Londynu przez kuriera Jana Karskiego w postaci mikrofilmów (materiały przygotowane przez Referat Spraw Żydowskich Komendy Głównej AK i potwierdzone jego świadectwem) oraz tzw. raportów Karskiego, sporządzonych przez niego w latach 1940–1942.
• 1944 – W Moskwie zawarto sojusz radziecko-francuski.
• 1945 – Alcide De Gasperi został premierem Włoch.
• 1948:
  • István Dobi został premierem Węgier.
  • ONZ uchwaliła Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
  • Otwarto Port lotniczy Meigs Field w Chicago.
• 1949:
  • Chińska wojna domowa: wojska komunistyczne podeszły pod Chengdu, ostatnie miasto na kontynencie znajdujące się pod kontrolą Kuomintangu. Tego samego dnia Czang Kaj-szek ewakuował się samolotem na Tajwan.
  • Ukraiński historyk i archeolog Jarosław Daszkewycz został aresztowany pod zarzutem działalności antysowieckiej.
• 1954 – Ichirō Hatoyama został premierem Japonii.
• 1957 – Dokonano oblotu włoskiego myśliwca Aermacchi MB-326.
• 1961:
  • W pobliżu miasta Carlsbad w Nowym Meksyku przeprowadzono pierwszą podziemną detonację w ramach operacji „Plowshare”, której celem było zbadanie możliwości stosowania broni atomowej dla potrzeb gospodarczych (wydobycie surowców, budowa kanałów i dróg, produkcja energii).
  • ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z Albanią.
• 1962 – Premiera filmu przygodowego Lawrence z Arabii w reżyserii Davida Leana.
• 1963:
  • Brytyjski protektorat Zanzibar uzyskał niepodległość jako sułtanat.
  • Wybuchło powstanie antybrytyjskie w Jemenie.
• 1969:
  • Norweg Ragnar Frisch i Holender Jan Tinbergen odebrali przyznaną po raz pierwszy Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii.
  • Premiera filmu Czyż nie dobija się koni? w reżyserii Sydneya Pollacka.
  • Prezydent Dahomeju (późniejszego Beninu) Émile Derlin Zinsou został obalony w wojskowym zamachu stanu.
• 1974 – Premiera filmu katastroficznego Płonący wieżowiec w reżyserii Johna Guillermina.
• 1975 – Utworzono Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
• 1977 – Rozpoczęła się załogowa misja Sojuz 23 na stację orbitalną Salut 6.
• 1980:
  • Czesław Miłosz odebrał literacką Nagrodę Nobla.
  • W Ugandzie odbyły się pierwsze od 1962 roku wybory parlamentarne, w których zwyciężył Kongres Ludowy Ugandy, co umożliwiło powrót do władzy prezydentowi Miltonowi Obote, obalonemu w 1971 roku przez gen. Idiego Amina.
• 1982:
  • Premiera komedii filmowej Spokojnie, to tylko awaria w reżyserii Kena Finklemana.
  • W Montego Bay na Jamajce podpisano Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza.
• 1983:
  • Danuta Wałęsa, w imieniu swego męża Lecha, odebrała w Oslo Pokojową Nagrodę Nobla.
  • Raúl Alfonsín został prezydentem Argentyny.
• 1984 – Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur.
• 1988 – W amerykańskim Lake Placid szwedzki skoczek narciarski Jan Boklöv po raz pierwszy wygrał zawody o Pucharu Świata dzięki zastosowaniu tzw. „stylu V”.
• 1989 – Marián Čalfa został premierem Czechosłowacji.
• 1990 – Rada Najwyższa Gruzji podjęła decyzję o likwidacji Południowoosetyjskiego Obwodu Autonomicznego.
• 1991:
  • Prospekt Lenina (obecnie Niepodległości) w Mińsku otrzymał imię Franciszka Skaryny.
  • W zamieszkanym głównie przez Ormian Górskim Karabachu przeprowadzono referendum, w którym zdecydowana większość głosujących opowiedziała się za niepodległością od Azerbejdżanu.
• 1993 – Premiera gry komputerowej Doom.
• 1995 – Po 23 latach od startu spłonął w atmosferze bezzałogowy radziecki statek kosmiczny Kosmos 398.
• 1996 – Wisława Szymborska odebrała literacką Nagrodę Nobla.
• 1997 – Stolica Kazachstanu została przeniesiona z Ałmaty do Astany.
• 1999 – Fernando de la Rúa został prezydentem Argentyny.
• 2000 – Ion Iliescu został po raz drugi prezydentem Rumunii.
• 2001 – Premiera filmu fantasy Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia w reżyserii Petera Jacksona.
• 2002 – Premiera musicalu filmowego Chicago w reżyserii Roba Marshalla.
• 2005:
  • Islandka Unnur Birna Vilhjálmsdóttir zdobyła w chińskim kurorcie Sanya tytuł Miss Świata.
  • W katastrofie lotu Sosoliso Airlines 1145 w Nigerii zginęło 108 osób, a 2 zostały ranne.
  • Wystartowała rosyjska telewizja informacyjna w języku angielskim Russia Today.
• 2007:
  • Cristina Fernández de Kirchner jako druga kobieta (po Isabel Perón) objęła urząd prezydenta Argentyny.
  • Koncert Led Zeppelin w Londynie (reaktywacja zespołu).
• 2009 – W Dublinie otwarto Samuel Beckett Bridge.
• 2010 – Były premier Chorwacji Ivo Sanader został aresztowany na autostradzie w Austrii, dokąd uciekł po uchyleniu mu immunitetu parlamentarnego w związku z zarzutami korupcyjnymi.
• 2011:
  • Mohammed Basindawa został premierem Jemenu.
  • Na podstawie porozumienia z opozycją ustąpił ze stanowiska prezydent Osetii Południowej Eduard Kokojty. Tymczasowym prezydentem został premier Wadim Browcew.
• 2012 – W Republice Środkowoafrykańskiej partyzanci z koalicji Seleka wznowili rebelię zmierzającą do obalenia prezydenta François Bozizé.
• 2013 – Urugwaj jako pierwszy kraj na świecie zalegalizował uprawę, sprzedaż i zażywanie marihuany.
• 2015 – Mauricio Macri został prezydentem Argentyny.
• 2016:
  • 48 osób zginęło, a 166 zostało rannych w wyniku wybuchu samochodu pułapki niedaleko stadionu piłkarskiego Beşiktaşu Stambuł.
  • Co najmniej 160 osób zginęło w wyniku zawalenia świątyni ewangelikalnego Kościoła Biblijnego w mieście Uyo w południowo-wschodniej Nigerii.
• 2019:
  • Olga Tokarczuk odebrała literacką Nagrodę Nobla.
  • Sanna Marin objęła urząd premiera Finlandii.
  • W szpitalu uniwersyteckim w Ostrawie 42-letni Ctirad Vitásek zastrzelił 7 i ranił 2 osoby. Po udanym policyjnym pościgu popełnił samobójstwo w swoim samochodzie.
• 2021 – Lassina Zerbo został premierem Burkiny Faso.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy