Stadion w Gdańsku

Stadion został wybudowany specjalnie z myślą o mistrzostwach Europy w piłce nożnej, które odbywały się w 2012 roku w Polsce i Ukrainie. Pierwszy projekt koncepcyjny stadionu miasto Gdańsk zaprezentowało jeszcze przed wyborem gospodarza turnieju^[9]. 31 stycznia 2008 roku wybrano architekta, który miał zaprojektować stadion. Była to firma Rhode-Kellermann-Wawrowsky z Düsseldorfu, która zaprojektowała m.in. stadiony Veltins-Arena w Gelsenkirchen oraz AWD-Arena w Hanowerze^[10].

Budowa

2 kwietnia 2008 rozpoczęły się prace przygotowujące grunt pod budowę stadionu, m.in. likwidacja ogródków działkowych, wycinka drzew oraz krzewów^[11]. 15 grudnia, ruszyły prace ziemne, mające na celu wymianę i zagęszczenie gruntu pod budowę stadionu^[9]. 28 maja 2009 roku rozpoczęto budowę stadionu^[12], a 15 lipca wmurowano kamień węgielny^[13]. Pierwotna planowana data ukończenia stadionu to koniec 2010 roku, której nie udało się dotrzymać. 9 czerwca 2011 roku, otwarcie obiektu zainaugurować miało spotkanie reprezentacji Polski i Francji^[14], jednak ze względów bezpieczeństwa, gdańska policja nie wydała zgody na organizację meczu, który został przeniesiony do Warszawy^[15]. Stadion oddano do użytku dopiero 19 lipca 2011 roku^[6]. Koszt budowy wyniósł 709 mln zł^[16].

Pierwsze mecze

Pierwszym meczem rozegranym na stadionie było spotkanie Lechii Gdańsk z Cracovią 14 sierpnia w ramach 3. kolejki Ekstraklasy, które zakończyło się wynikiem 1:1.

Pierwszy międzynarodowy mecz na Stadionie w Gdańsku Letnicy odbył się 6 września 2011 roku pomiędzy drużynami Polski i Niemiec, zakończony wynikiem 2:2.

Nazwa

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2007 roku stadion nosił nazwę Arena Bałtycka^[17]. W latach 2010–2015, zgodnie z zawartą umową sponsorską z Polską Grupą Energetyczną, stadion nosił nazwę PGE Arena Gdańsk^[18]. Umowa z PGE wygasła 30 września 2015^[19]. Od listopada 2015 do 31 października 2020^[20] sponsorem tytularnym stadionu była Energa, a stadion nosił nazwę Stadion Energa Gdańsk. Przez kilka miesięcy po zakończeniu umowy z Energą, stadion nie posiadał sponsora tytularnego. 21 maja 2021 roku podpisano nową umowę sponsorską z Grupą Cyfrowy Polsat ważną do 31 grudnia 2026. Od tej pory stadion nosi nazwę Polsat Plus Arena Gdańsk^[21].

Nagrody

• Maj 2012 – Budowa Roku 2011 – konkurs Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa – nagroda została przyznana za pracę wykonawcy i Spółki BIEG 2012, która sprawowała nadzór nad budową.
• Maj 2012 – The Stadium Business Awards 2012 – PGE Arena Gdańsk jedynym polskim stadionem z nagrodą w międzynarodowym, prestiżowym konkursie za najlepszą architekturę i projekt stadionu.
• Marzec 2012 – DEMES 2011 – PGE Arena Gdańsk laureatem Nagrody Biznesu Sportowego DEMES w kategorii „Obiekt Sportowy”
• Luty 2012 – Stadion roku 2011 – zwycięstwo w głosowaniu na najpiękniejszy stadion na świecie w roku 2011. Głosowanie na portalu www.stadiony.net.
• Styczeń 2012 – Sportowa Arena Roku 2011 – w plebiscycie miesięcznika Sportplus
• Grudzień 2011 – Najlepszy Projekt Sportowo-Turystyczny w Polsce – w V edycji konkursu „Innowator” organizowanego przez Central EUROpean Quality Institude i Centrum im. Adama Smitha^[16].

Wymiary stadionu to 236 m długości, 203 m szerokości i 45 m wysokości^[5]. Fasada pokryta jest 18 000 płytek z poliwęglanu, w 6 odcieniach, o łącznej powierzchni 4,5 ha. Na stronach wschodniej i zachodniej fasady istnieją stelaże przystosowane do montażu loga z nazwą sponsora tytularnego stadionu.

Pojemność

Pojemność stadionu wynosi 41 620 miejsc podczas meczów ligowych. Podczas mistrzostw Europy w 2012 roku została ona zmniejszona do 40 tysięcy^[22] (w 2012 pojemność stadionu określano na 43.615 miejsc)^[16]. Na stadionie znajduje się 37 lóż VIP (10, 20 i 24 osobowych)^[5]. Oprócz lóż, miejscami o wyższym standardzie są także 1383 miejsca biznesowe. Wyposażone są one w komfortowe fotele i usytuowane tuż pod lożami. Loże i miejsca biznesowe mają osobne wejścia niż dla reszty kibiców^[23]. Podczas inauguracji stadionu, na stadionie zasiadły 34 444 osoby^[24].

Nagłośnienie, obraz i oświetlenie

308 głośników o łącznej mocy 195 000 watów, połączonych 40 kilometrami kabli. W 4 narożnikach znajdują się telebimy – każdy o: powierzchni 70 m²^[22][25], wymiarach 6 m wysokości i ponad 11 m szerokości, masie 2,8 tony. Zmodernizowane oświetlenie jest wykonane w technologii LED^[26].

Boisko

Wymiary boiska to 105 × 68 m^[5]. Murawa wyłożona została z 555 rolek (każda o długości 12 m, 1,2 m szerokości, 0,3 m grubości)^[22]. Stadion w Gdańsku jako jeden z dwóch obiektów w Europie posiada murawę hybrydową. Jest to połączenie murawy sztucznej z prawdziwą. Drugim obiektem jest Estadio Santiago Bernabéu w Madrycie^[27].

Stadion mieści się w północnej części miasta, nad Martwą Wisłą, w dzielnicy Letnica. Główne wejście znajduje się przy ulicy Pokoleń Lechii Gdańsk. Przy stadionie znajduje się 2179 miejsc parkingowych dla samochodów i 74 dla autobusów.

Głównymi drogami dojazdowymi są ulice Marynarki Polskiej oraz Uczniowska. Dojazd do stadionu możliwy jest komunikacją miejską, liniami tramwajowymi 7 lub 10 do przystanku Mostostal lub Stadion Energa Gdańsk lub liniami autobusowymi 158 lub 283 do przystanku Stadion Energa Gdańsk.

W dni meczowe uruchamiane są specjalne bezpłatne pociągi SKM na trasie Gdańsk Główny – Gdańsk Stadion Expo^[28]. Linia była reaktywowana w ruchu pasażerskim specjalnie z okazji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012^[29]. Po raz pierwszy połączenie SKM zostało wykorzystane przed i po meczu Lechia Gdańsk – Legia Warszawa 3 maja 2012^[30]. Linia uruchamiana jest także w dniach, gdy odbywają się targi w położonej tuż obok stadionu nowej siedzibie MTG, co podkreśla nazwa przystanku.

Otwarte w czerwcu 2014 r. Centrum Rekreacyjno-Sportowe Fun Arena to miejsce umożliwiające aktywne spędzanie czasu. Zagospodarowanie Centrum polega na wynajmie powierzchni najemcom, którzy prowadząc działalność gospodarczą w Fun Arenie zaoferują wszystkim chętnym możliwość korzystania z różnorodnych atrakcji. Powierzchnia pierwotnie przeznaczona do najmu wynosiła ok. 8000 metrów kwadratowych i została podzielona na lokale. Fun Arena posiada niezależne wejście z ulicy i zlokalizowana jest pod wschodnią (żółtą) trybuną stadionu w Gdańsku Letnicy. Założeniem Fun Areny jest prowadzenie działalności, która wpisuje się w wizerunek stadionu, jako miejsca gwarantującego wypoczynek, relaks lub aktywność fizyczną^[31].

Oprócz tego stadion zapewnia inne atrakcje – zarówno płatne, jak i bezpłatne^[32].

Etapy budowy stadionu

• 2008
  • 23 czerwca – porządkowanie terenu pod stadion (likwidacja ogródków działkowych, wycinka drzew i krzewów)
  • 31 lipca – 92 tomy pierwszej części dokumentacji budowlanej
  • 26 września – zezwolenie na budowę stadionu w Letnicy
  • 15 grudnia – początek prac ziemnych i melioracyjnych^[33]
  • 31 grudnia – firma RKW Rhode Kellermann Wawrowsky dostarczyła projekt stadionu, zajmuje on 137 tomów.
• 2009
  • 25 marca – otwarcie kopert z ofertami na budowę stadionu. Najniższa oferta opiewa na 521 794 000 zł, najdroższa na 635 000 000 zł.
  • 27 marca – firma Hydrobudowa Polska S.A. została zwycięzcą przetargu składając ofertę na 522 mln zł
  • 10 kwietnia – podpisana została umowa na budowę stadionu z konsorcjum Hydrobudowa Polska S.A, Hydrobudowa 9, Alpine Bau Deutschland AG Berlin, Alpine Bau GmbH Austria, Alpine Construction Polska Sp. z o.o. na kwotę 521 794 000 zł^[34].
  • 28 maja – rozpoczęto budowę stadionu, prace zaczęto od realizacji platformy w sektorze VIP^[12].
  • 15 lipca – wmurowano kamień węgielny
  • 24 sierpnia – ogłoszono trzeci przetarg związany z budową stadionu. Dotyczył on partnera technologicznego stadionu, realizacji i eksploatacji systemów teletechnicznych oraz zapewnienia finansowania w tym zakresie.
  • 10 grudnia – ogłoszono zwycięzcę konkursu na sponsora tytularnego stadionu, została nim spółka PGE^[35].
• 2010
  • 13 kwietnia – podpisanie umowy na dostawę systemów teletechnicznych z firmą Trias za 87,7 mln zł^[36]
  • 25 maja – podpisanie umowy na sprzedaż nazwy stadionu^[37]
  • 24 lipca – uroczystość zawieszenia wiechy na konstrukcji stadionu^[38]
  • 31 sierpnia – montaż ostatniego z 82 stalowych dźwigarów stanowiących konstrukcję dachu^[39]
  • 14 listopada – uwolnienie z podpór konstrukcji stalowej dachu^[40]
  • 25 listopada – pierwsza płyta poliwęglanowa na poszyciu stadionu^[9]
• 2011
  • 16 lutego – rozpoczął się montaż nagłośnienia stadionu^[25]
  • 27 maja – oficjalne nadanie nazwy nowo wybudowanej ulicy przy stadionie – ul. Pokoleń Lechii Gdańsk^[41].
  • 19 lipca – oddanie stadionu do użytku^[6].
  • 6 sierpnia – dzień otwarty stadionu.
  • 14 sierpnia – inauguracja obiektu – mecz Lechia Gdańsk – Cracovia (1:1)^[2].
  • 6 września – pierwszy mecz międzynarodowy – Polska – Niemcy (2:2)
• 2012
  • 10 czerwca – pierwszy mecz UEFA EURO 2012 Hiszpania – Włochy (1:1)
  • 22 września – pierwszy mecz rugby union Lechia Gdańsk – Arka Gdynia (47:25)
  • 27 września – koncert amerykańskiej piosenkarki Jennifer Lopez w ramach Dance Again World Tour^[42].
  • 14 listopada – mecz towarzyski – Polska – Urugwaj
• 2013
  • 19 czerwca – koncert amerykańskiego zespołu Bon Jovi. Odbył się w ramach światowej trasy koncertowej Because We Can Tour^[43].
  • 19 lipca – pierwszy odwołany mecz, po inauguracji stadionu, towarzyski FC Barcelony z Lechią Gdańsk planowany na 20 lipca 2013^[44]. Do odwołania sprzedano 32 tysiące biletów (ok. 73.37% pojemności maksymalnej stadionu na mecze ligowe)^[45].
• 2014
  • 19 sierpnia – koncert Justina Timberlake’a w Polsce w ramach jego światowej trasy – The 20/20 Experience World Tour
• 2015
  • 16 czerwca – mecz towarzyski – Polska – Grecja (0:0).
• 2016
  • 1 czerwca – mecz towarzyski – Polska – Holandia (1:2)^[46][47]
  • 15 lipca – koncert Music Power Explosion. Na gdańskiej arenie wystąpili Felix Jaehn, Avicii i Modestep.
• 2017
  • 13 listopada – mecz towarzyski – Polska – Meksyk (0:1).
• 2018
  • 15 listopada – mecz towarzyski – Polska – Czechy (0:1).
• 2019
  • 9–11 sierpnia – kongres regionalny Świadków Jehowy pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!”; 14 410 obecnych^[48][49][50].
• 2020
  • 7 października – mecz towarzyski – Polska – Finlandia (5:1).
  • 11 października – mecz Ligi Narodów UEFA – Polska – Włochy (0:0).
• 2021
  • 26 maja – Finał Ligi Europy – Villarreal – Manchester United (1:1; rzuty karne 11:10)
• 2022
  • 4 czerwca – koncert Dawida Podsiadło

Mecze towarzyskie i sparingi

1 8 października 2011	Lechia Gdańsk	0:0	FK Žalgiris Wilno	PGE Arena Gdańsk
20:00 CEST		Raport		Widzów: 3 000 Sędzia: Dominik Sulikowski

2 30 lipca 2013	Lechia Gdańsk	2:2	FC Barcelona	PGE Arena Gdańsk
20:45 CEST	Jarosław Bieniuk  16' Piotr Grzelczak  50'	1:1 Raport	26' Sergi Roberto  56' Lionel Messi	Widzów: 30 000 Sędzia: Paweł Gil
	kartki: Patryk Tuszyński 54'

3 29 lipca 2015	Lechia Gdańsk	1:2	Juventus FC	PGE Arena Gdańsk
17:00 CEST	Adam Buksa  82'	0:1 Raport	4' Paul Pogba  90' Mario Mandžukić	Widzów: 26 000 Sędzia: Dominik Sulikowski
	kartki: Piotr Wiśniewski 34'

4 13 lipca 2018	Lechia Gdańsk	0:1	Asteras Tripolis	Stadion Energa Gdańsk
17:00 CEST		0:1 Raport	45' Kostas Triantafillopoulos	Widzów: 2 090

5 9 września 2018	Lechia Gdańsk	0:1	Karpaty Lwów	Stadion Energa Gdańsk
18:30 CEST		0:1 Raport	23' (k) Cristian Ponde	Widzów: 9 437 Sędzia: Dominik Sulikowski
	kartki: Mateusz Lewandowski 22' Błażej Augustyn 59'		kartki: 44' Kevin Méndez 78' William De Camargo

6 16 lipca 2021	Lechia Gdańsk	3:2	FK Panevėžys	Polsat Plus Arena Gdańsk
19:00 CEST	Michał Nalepa  26' Conrado Buchanelli Holz  30', 45'	3:2 Raport1 Raport 2	22', 38' Elivelto	Widzów: 2 500 Sędzia: Filip Kaliszewski
	kartki: Michał Nalepa

7 14 kwietnia 2022	Lechia Gdańsk	2:3	Szachtar Donieck	Polsat Plus Arena Gdańsk
19:30 CEST	Bassekou Diabaté  11' Krystian Okoniewski  90+2'	1:1 Raport	7' (k), 58' Mychajło Mudryk  90+4' Dmytro Keda	Widzów: 12 620 Sędzia: Szymon Marciniak
			kartki: 83' Mychajło Mudryk

Mecze Euro 2012

Osobny artykuł: Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012/Grupa C.

Stadion był jedną z aren Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku. W czasie trwania mistrzostw rozegrano na nim trzy spotkania grupowe i jeden ćwierćfinał^[51].

1    Grupa C 10 czerwca 2012 18:00 CEST	Hiszpania  Cesc Fàbregas  64'	1:1 0:0 Raport	Włochy  61' Antonio Di Natale	PGE Arena Gdańsk Widzów: 38 869 Sędzia: Viktor Kassai

2    Grupa C 14 czerwca 2012 20:45 CEST	Hiszpania  Fernando Torres  4', 70' David Silva  49' Cesc Fàbregas  83'	4:0 1:0 Raport	Irlandia	PGE Arena Gdańsk Widzów: 39 150 Sędzia: Pedro Proença

3    Grupa C 18 czerwca 2012 20:45 CEST	Chorwacja	0:1 0:0 Raport	Hiszpania  88' Jesús Navas	PGE Arena Gdańsk Widzów: 39 076 Sędzia: Wolfgang Stark

4    Ćwierćfinał 22 czerwca 2012 20:45 CEST	Niemcy  Philipp Lahm  39' Sami Khedira  61' Miroslav Klose  68' Marco Reus  74'	4:2 1:0 Raport	Grecja  55' Jorgos Samaras  89' (k) Dimitris Salpingidis	PGE Arena Gdańsk Widzów: 38 751 Sędzia: Damir Skomina

Reprezentacja Polski

Osobny artykuł: Lista meczów reprezentacji Polski w piłce nożnej.

1    Mecz towarzyski 6 września 2011	Polska	2:2	Niemcy	PGE Arena Gdańsk
20:45 CEST	Robert Lewandowski  55' Jakub Błaszczykowski  90'	0:0 Raport	67' Toni Kroos  90+3' Cacau	Widzów: 38 000 Sędzia: Daniele Orsato
	kartki: Arkadiusz Głowacki  67', 80'		kartki: 84' Toni Kroos 90' Tim Wiese

2    Mecz towarzyski 14 listopada 2012	Polska	1:3	Urugwaj	PGE Arena Gdańsk
20:45 CET	Ludovic Obraniak  64'	0:2 Raport	2' (sam.) Kamil Glik  34' Edinson Cavani  66' Luis Suárez	Widzów: 39 460 Sędzia: Willie Collum
	kartki: Marcin Wasilewski 23'

3    Mecz towarzyski 14 sierpnia 2013	Polska	3:2	Dania	PGE Arena Gdańsk
20:45 CEST	Mateusz Klich  4' Waldemar Sobota  59' Piotr Zieliński  60'	1:2 Raport	18' Christian Eriksen  45' Martin Braithwaite	Widzów: 34 952 Sędzia: Yudai Yamamoto
	kartki: Robert Lewandowski 36'		kartki: 85' William Kvist

4    Mecz towarzyski 6 czerwca 2014	Polska	2:1	Litwa	PGE Arena Gdańsk
17:30 CEST	Arkadiusz Milik  59' Robert Lewandowski  79' (k)	0:1 Raport	44' Lukas Spalvis	Widzów: 33 074 Sędzia: Minoru Tōjō
			kartki: 58' Lukas Spalvis 64' Karolis Chvedukas

5    Mecz towarzyski 16 czerwca 2015	Polska	0:0	Grecja	PGE Arena Gdańsk
20:45 CEST		Raport		Widzów: 37 192 Sędzia: do 30. minuty Alain Bieri od 30. minuty Marcin Borski
			kartki: 89' Kostas Stafilidis

6    Mecz towarzyski 1 czerwca 2016	Polska	1:2	Holandia	Stadion Energa Gdańsk
20:45 CEST	Artur Jędrzejczyk  60'	0:1 Raport	33' Vincent Janssen  76' Georginio Wijnaldum	Widzów: 40 392 Sędzia: Miroslav Zelinka
	kartki: Robert Lewandowski 63'

7    Mecz towarzyski 13 listopada 2017	Polska	0:1	Meksyk	Stadion Energa Gdańsk
20:45 CET		0:1 Raport	13' Raúl Jiménez	Widzów: 32 736 Sędzia: Oliver Drachta

8    Mecz towarzyski 15 listopada 2018	Polska	0:1	Czechy	Stadion Energa Gdańsk
18:00 CET		0:0 Raport	52' Jakub Jankto	Widzów: 34 783 Sędzia: Stephan Klossner
			kartki: 85' Vladimír Darida

9    Mecz towarzyski 7 października 2020	Polska	5:1	Finlandia	Stadion Energa Gdańsk
20:45 CEST	Kamil Grosicki  9', 18', 38' Krzysztof Piątek  53' Arkadiusz Milik  87'	3:0 Raport	68' Ilmari Niskanen	Widzów: 3 000 Sędzia: Michal Ocenas

10    Liga Narodów 11 października 2020	Polska	0:0	Włochy	Stadion Energa Gdańsk
20:45 CEST		Raport		Widzów: 10 000 Sędzia: José María Sánchez Martínez
	kartki: Bartosz Bereszyński 35'		kartki: 78' Andrea Belotti

Finał Ligi Europy 2020/2021

26 maja 2021 21:00 CEST	Villarreal CF Gerard Moreno  29'	1:1 (Dogr.) k. 11:10 1:0, 1:1, 1:1 Raport	Manchester United  55' Edinson Cavani	Stadion Gdańsk Widzów: 9 412 Sędzia: Clément Turpin
	kartki: Étienne Capoue 53' Juan Foyth 84'		kartki: 82' Eric Bailly 113' Edinson Cavani
		Rzuty karne
	Gerard Moreno Daniel Raba Paco Alcácer Alberto Moreno Dani Parejo Moisés Gómez Raúl Albiol Francis Coquelin Mario Gaspar Pau Torres Gerónimo Rulli		Juan Mata Alex Telles Bruno Fernandes Marcus Rashford Edinson Cavani Fred Daniel James Luke Shaw Axel Tuanzebe Victor Lindelöf David de Gea

• lista stadionów w Polsce

• Oficjalna strona stadionu
• Euro 2012 na stronach UM w Gdańsku. euro.gdansk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-24)].
• Serwis spółki BIEG 2012 odpowiedzialnej za budowę stadionu. bieg2012.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-12)].
• Wizualizacje stadionu