25 maja

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   541 – Eraryk został królem Ostrogotów.
• 1085 – Rekonkwista: król Kastylii i Leónu Alfons VI wyzwolił Toledo spod panowania Maurów.
• 1206 – Król Anglii Jan bez Ziemi wydał pierwszy list kaperski Francuzowi Eustachemu Buskesowi, zwanemu Mnichem Eustachym.
• 1420 – Infant Henryk Żeglarz, trzeci syn króla Portugalii Jana I Dobrego, został wielkim mistrzem Zakonu Rycerzy Chrystusa.
• 1539 – W święto Zesłania Ducha Świętego Marcin Luter wygłosił kazanie w kościele św. Tomasza w Lipsku, co oznaczało zwycięstwo reformacji w mieście i okolicach.
• 1555 – Antoni de Burbon-Vendôme i Joanna d’Albret zostali współmonarchami Nawarry.
• 1571 – Stefan Batory został księciem Siedmiogrodu.
• 1632 – Wojna trzydziestoletnia: Albrecht von Wallenstein odbił Pragę z rąk saskich.
• 1659 – Richard Cromwell ustąpił ze stanowiska Lorda Protektora Anglii i Szkocji.
• 1676 – Wojna duńsko-szwedzka (1675-79): nierozstrzygnięta bitwa morska u przylądka Jasmund.
• 1698 – Erupcja Wezuwiusza.
• 1720 – Do portu w Marsylii przypłynął z Bliskiego Wschodu statek, którego chorująca załoga wywołała dwuletnią epidemię dżumy z ponad 40 tys. ofiar śmiertelnych.
• 1734 – Wojna o sukcesję polską: zwycięstwo wojsk hiszpańskich nad austriackimi w bitwie pod Bitonto.
• 1787 – W Filadelfii zwołano Zgromadzenie Konstytucyjne, które przygotowało projekt amerykańskiej ustawy zasadniczej.
• 1798 – Rewolucja irlandzka: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Carlow.
• 1809 – V koalicja antyfrancuska: nierozstrzygnięta I bitwa pod Bergisel pomiędzy powstańcami tyrolskimi, a sprzymierzonymi z Francuzami wojskami bawarskimi.
• 1810 – Rewolucja majowa: w Argentynie powołano pierwszy rząd niezależny od władz hiszpańskich.
• 1821 – Klemens Lothar von Metternich został kanclerzem Cesarstwa Austrii.
• 1833 – Uchwalono konstytucję Chile.
• 1842:
  • Austriacki fizyk Christian Andreas Doppler zaprezentował w Pradze swoją pracę O kolorowym świetle gwiazd podwójnych i niektórych innych ciałach niebieskich, w której opisał zjawisko nazwane później efektem Dopplera.
  • Został intronizowany XI Dalajlama Khedrub Gjaco.
• 1846 – Ludwik Napoleon Bonaparte zbiegł z twierdzy Ham, w której był osadzony za próbę przeprowadzenia zamachu stanu i udał się do Anglii.
• 1850 – Do londyńskiego zoo przywieziono pierwszego hipopotama nilowego.
• 1862 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w I bitwie pod Winchester.
• 1865 – Około 300 osób zginęło w wyniku wybuchu składu amunicji w mieście Mobile w amerykańskim stanie Alabama.
• 1870 – W Paryżu odbyła się premiera baletu Coppélia z muzyką Léo Delibesa.
• 1871 – Podczas dławienia Komuny Paryskiej spłonął Teatr Porte-Saint-Martin.
• 1873 – Spłonęła Opera Królewska w Valletcie na Malcie.
• 1881 – Ustanowiono hymn Wenezueli.
• 1895:
  • Irlandzki literat Oscar Wilde został skazany na dwa lata ciężkich robót za homoseksualizm.
  • Tang Jingsong został pierwszym prezydentem Republiki Tajwanu.
• 1898:
  • Uruchomiono komunikację tramwajową we francuskim Bourges.
  • Założono najstarszy na Słowacji klub piłkarski Tatran Preszów (jako ETVE Preszów).
• 1900 – W Montevideo otwarto Stadion Gran Parque Central.
• 1901 – W Buenos Aires założono klub sportowy River Plate.
• 1910 – Bracia Orville i Wilbur Wright odbyli jedyny wspólny lot samolotem, który był zarazem ostatnim w życiu Wilbura.
• 1911 – Zgodnie z umową w Ciudad Juarez ze stanowiska ustąpił wieloletni dyktator Meksyku Porfirio Díaz.
• 1913:
  • Niemiecki seryjny morderca Peter Kürten („wampir z Düsseldorfu“) podczas włamania do gospody pod nieobecność właścicieli zamordował ich 13-letnią córkę – swoją pierwszą z 9 ofiar. Pozostałych morderstw dokonał w 1929 roku.
  • Oficer austro-węgierskiego kontrwywiadu i jednocześnie agent rosyjski Alfred Redl popełnił samobójstwo po tym, jak poprzedniego dnia został zdemaskowany.
• 1915:
  • I wojna światowa: zakończyła się nierozstrzygnięta II bitwa pod Ypres.
  • Chiny zgodziły się na 21 żądań japońskich.
  • W Wielkiej Brytanii powstał drugi rząd Herberta Henry’ego Asquitha.
• 1919 – W norweskim Bergen otwarto Brann Stadion.
• 1921 – The Custom House w Dublinie został zajęty i podpalony przez członków IRA.
• 1922:
  • Włodzimierz Lenin doznał pierwszego z serii udarów mózgu, które uczyniły go niezdolnym do sprawowania władzy.
  • Z Southampton do Nowego Jorku wypłynął w swój dziewiczy rejs transatlantyk RMS „Laconia”.
• 1923 – 2200 osób zginęło w trzęsieniu ziemi o sile 5,7 stopnia w skali Richtera w mieście Torbat-e Hejdarije w Iranie.
• 1926 – W Paryżu agent radzieckiego OGPU Szolem Szwarcbard zastrzelił prezydenta Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie Symona Petlurę.
• 1928 – Sterowiec Italia rozbił się na biegunie północnym.
• 1933:
  • Gwardia Palatyńska objęła straż w bazylice św. Jana na Lateranie.
  • W Mińsku otwarto Narodowy Akademicki Teatr Opery i Baletu.
• 1934 – Premiera amerykańskiego filmu kryminalnego W pogoni za cieniem w reżyserii W.S. Van Dyke’a.
• 1935 – Podczas zawodów w Ann Arbor amerykański lekkoatleta Jesse Owens ustanowił trzy i wyrównał jeden rekord świata.
• 1938:
  • Otwarto Stadion Monumental w Buenos Aires.
  • Wojna domowa w Hiszpanii: 313 osób zginęło w nalocie bombowym na Alicante, przeprowadzonym przez walczące po stronie nacjonalistów lotnictwo włoskie.
• 1940 – Kampania francuska: zwycięstwo wojsk niemieckich w bitwie o Boulogne (22-25 maja).
• 1942 – Padł pierwszy klaps na planie najlepszego melodramatu wszech czasów Casablanca w reżyserii Michaela Curtiza.
• 1943:
  • Bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Islandii został zatopiony przez amerykański bombowiec Consolidated PBY Catalina niemiecki okręt podwodny U-467 wraz z całą, 46-osobową załogą.
  • Kampania śródziemnomorska: u wybrzeży Algierii brytyjska korweta HMS „Vetch” zatopiła bombami głębinowymi niemiecki okręt podwodny U-414 wraz z całą, 47-osobową załogą.
• 1944:
  • II wojna chińsko-japońska: zwycięstwo wojsk japońskich w bitwie o środkowy Henan (19 kwietnia-25 maja).
  • Bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Norwegii brytyjski bombowiec Consolidated B-24 Liberator zaatakował bombami głębinowymi niemiecki okręt podwodny U-990 (na pokładzie którego znajdowało się dodatkowo 21 uratowanych członków załogi U-476), w wyniki czego zginęło 20 spośród 71 osób na pokładzie.
  • Rozpoczęła się niemiecka operacja „Rösselsprung” – nieudana próba zgładzenia Josipa Broza Tity oraz zniszczenia sztabu Naczelnego Wojska Ludowowyzwoleńczego i Oddziałów Partyzanckich Jugosławii.
• 1945:
  • Premiera amerykańskiego horroru Porywacz ciał w reżyserii Roberta Wise’a.
  • Zwycięstwem Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii nad chorwackimi ustaszami i domobranami zakończyła się bitwa pod Odżakiem (19 kwietnia-25 maja), uważana za ostatnie starcie zbrojne II wojny światowej w Europie.
• 1946 – Jordania uzyskała niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
• 1951 – Na atolu Eniwetok Amerykanie przeprowadzili próbny wybuch atomowy w ramach operacji „Greenhouse”.
• 1953 – Na amerykańskim poligonie atomowym Nevada Test Site z działa M65 Atomic Annie wystrzelono po raz pierwszy pocisk atomowy.
• 1955:
  • 80 osób zginęło, a 273 zostały ranne w wyniku przejścia tornada nad miastem Udall w amerykańskim stanie Kansas.
  • Brytyjska wyprawa zdobyła po raz pierwszy szczyt Kanczendzongi w Himalajach, trzeciej najwyższej góry świata.
• 1960 – Otwarto Muzeum Sztuki Japońskiej Tikotin w izraelskiej Hajfie.
• 1961:
  • Król Jordanii Husajn ibn Talal poślubił swą drugą żonę, Angielkę Antoinette Avil Gardine.
  • Prezydent USA John F. Kennedy powołał jednostkę specjalną marynarki wojennej US Navy SEALs.
  • Program Apollo: John F. Kennedy przedstawił w czasie przemówienia w Kongresie projekt wysłania do końca dekady człowieka na Księżyc i jego bezpiecznego sprowadzenia na Ziemię.
• 1963 – W stolicy Etiopii Addis Abebie powołano Organizację Jedności Afrykańskiej.
• 1969:
  • Dżafar Muhammad an-Numajri został prezydentem Sudanu.
  • Premiera amerykańskiego dramatu filmowego Nocny kowboj w reżyserii Johna Schlesingera.
  • Został aresztowany amerykański seryjny morderca Jerome Brudos.
• 1973 – Ukazał się debiutancki album Mike’a Oldfielda Tubular Bells.
• 1976:
  • Premiera francusko-amerykańskiego thrillera Lokator w reżyserii Romana Polańskiego.
  • Terroryści z Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny zdetonowali bombę podłożoną na lotnisku międzynarodowym w Lod. Zginęły 2 osoby, a 9 zostało rannych.
• 1977 – Premiera amerykańskiego filmu science fiction Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja w reżyserii George’a Lucasa.
• 1979
  • 271 osób na pokładzie i dwie na ziemi zginęły, gdy należący do American Airlines McDonnell Douglas DC-10 rozbił się krótko po stracie na polu kempingowym w Chicago.
  • W Nowym Jorku zaginął bez śladu w drodze do szkoły 6-letni Etan Patz.
  • Premiera brytyjsko-amerykańskiego horroru science fiction Obcy – ósmy pasażer Nostromo w reżyserii Ridleya Scotta.
• 1980 – Na mityngu w niemieckim Eberstadt Jacek Wszoła ustanowił rekord świata w skoku wzwyż (2,35 m).
• 1981 – Założono Radę Współpracy Zatoki Perskiej.
• 1982 – Wojna o Falklandy: niszczyciel rakietowy HMS „Coventry” został zatopiony przez argentyńskie samoloty.
• 1983 – Premiera amerykańskiego filmu science fiction Gwiezdne wojny: część VI – Powrót Jedi w reżyserii Richarda Marquanda.
• 1986 – W wyniku zatonięcia w Bangladeszu promu rzecznego „Shamia” zginęło około 600 osób.
• 1990 – Papież Jan Paweł II rozpoczął wizytę na Malcie.
• 1994 – Abd al-Latif al-Filali został premierem Maroka.
• 1995 – Jan Paweł II ogłosił encyklikę Ut unum sint.
• 1996 – Czech Jan Železný ustanowił na zawodach w niemieckiej Jenie aktualny rekord świata w rzucie oszczepem (98,48 m).
• 1997 – W wojskowym zamachu stanu został obalony prezydent Sierra Leone Ahmad Tejan Kabbah.
• 2000:
  • Po trwającej 22 lata okupacji wojska Izraela wycofały się z południowego Libanu.
  • Zakończyła się wojna erytrejsko-etiopska.
• 2002:
  • 193 osoby zginęły w katastrofie kolejowej w Mozambiku.
  • 225 osób zginęło u wybrzeży Tajwanu w katastrofie Boeinga 747 należącego do China Airlines.
  • Marija Naumova z Łotwy wygrała 47. Konkurs Piosenki Eurowizji w Tallinnie.
• 2003 – Néstor Kirchner został prezydentem Argentyny.
• 2005 – Liverpool F.C. z Jerzym Dudkiem w bramce pokonał po rzutach karnych A.C. Milan w rozegranym w Stambule finale Ligi Mistrzów UEFA.
• 2008 – Zgromadzenie Narodowe wybrało na urząd prezydenta Libanu Michela Sulaimana.
• 2009 – Korea Północna przeprowadziła próbny wybuch bomby atomowej.
• 2010 – Prezydent Egiptu Husni Mubarak dokonał otwarcia Portu lotniczego Sauhadż-Mubarak.
• 2012 – Wojna domowa w Syrii: 108 osób zginęło, a około 300 zostało rannych w masakrze dokonanej przez syryjską armię i prorządową milicję szabiha na cywilach w miejscowości Hula koło Hims.
• 2014:
  • Petro Poroszenko wygrał w I turze przedterminowe wybory prezydenckie na Ukrainie.
  • W związku z wygaśnięciem kadencji prezydenta Libanu Michela Sulaimana oraz brakiem porozumienia w kwestii wyboru nowego prezydenta, pełnienie obowiązków głowy państwa rozpoczął premier Tammam Salam.
  • Zakończyły się wybory do Parlamentu Europejskiego.
• 2017 – Abd al-Madżid Tabbun został premierem Algierii.
• 2018:
  • Ponad 66% głosujących w referendum w Irlandii opowiedziało się za uchyleniem 8. poprawki do konstytucji, która w 1983 wprowadziła zakaz aborcji.
  • Weszło w życie ogólne rozporządzenie UE o ochronie danych.
• 2021 – Płk Assimi Goita przejął w wyniku zamachu stanu władzę we Mali.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy