22 września

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•     66 – Cesarz rzymski Neron sformował Legion I Italica.
•   530 – Bonifacy II został wybrany na papieża.
• 1236 – Krucjaty północne: klęska kawalerów mieczowych w bitwie pod Szawlami na Litwie.
• 1332 – Bazyli Wielki Komnen został cesarzem Trapezuntu.
• 1499 – Podpisano traktat pokojowy kończący wojnę austriacko-szwajcarską.
• 1503 – Pius III został wybrany na papieża.
• 1575 – Rudolf II Habsburg został koronowany na króla Czech.
• 1586 – Wojna osiemdziesięcioletnia: zwycięstwo wojsk hiszpańskich nad holendersko-angielskimi w bitwie pod Zutphen.
• 1598 – Angielski pisarz Ben Jonson zastrzelił w pojedynku aktora Gabriela Spensera.
• 1692 – Stracono ostatnie spośród 20 osób skazanych na śmierć w czasie polowania na czarownice w Salem w Nowej Anglii.
• 1708 – III wojna północna: zwycięstwo wojsk szwedzkich nad rosyjskimi w bitwie pod Smoleńskiem.
• 1711:
  • Indianie Tuscarora dokonali masakry osadników w Karolinie Północnej, co doprowadziło do wybuchu tzw. wojny Tuscarorów.
  • Wojna o sukcesję hiszpańską: zwycięstwo Francuzów nad Portugalczykami w bitwie o Rio de Janeiro (12-22 września).
• 1735 – Robert Walpole, jako pierwszy brytyjski premier, zamieszkał w rezydencji przy Downing Street 10.
• 1761 – Odbyła się koronacja króla Wielkiej Brytanii Jerzego III i jego żony Zofii Charlotty Mecklenburg-Strelitz.
• 1789 – VI wojna rosyjsko-turecka: zwycięstwo wojsk rosyjsko-austriackich w bitwie nad Rymnikiem.
• 1792 – Została zniesiona monarchia i ustanowiona I Republika Francuska. Jest to data początkowa francuskiego kalendarza rewolucyjnego.
• 1793:
  • I koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk hiszpańskich nad francuskimi w bitwie pod Truillas.
  • Powstanie w Wandei: zwycięstwo powstańców nad rewolucyjną armią francuską w bitwie pod Saint-Fulgent.
• 1804 – Jean-Jacques Dessalines ogłosił się pierwszym cesarzem Haiti (jako Jakub I).
• 1822 – José de la Mar został prezydentem Peru.
• 1827 – Według Josepha Smitha otrzymał on od proroka Moroniego złote płytki z inskrypcjami w języku reformowanym egipskim, które Smith przetłumaczył na angielski i w 1830 roku opublikował jako Księgę Mormona.
• 1841 – José Ballivián został prezydentem Boliwii.
• 1851 – Założono Fort Des Moines w stanie Iowa (obecnie miasto Des Moines).
• 1859 – Niemiecki astronom Robert Luther odkrył planetoidę (57) Mnemosyne.
• 1862:
  • Amerykański astronom Christian Heinrich Friedrich Peters odkrył planetoidę (75) Eurydike.
  • Prezydent USA Abraham Lincoln wydał Proklamację Emancypacji, znoszącą niewolnictwo na obszarach Skonfederowanych Stanów Ameryki.
• 1863 – Wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Blountville.
• 1866 – Wojna paragwajska: wojska paragwajskie pod dowództwem dyktatora Francisco Lópeza rozgromiły siły trójprzymierza argentyńsko-brazylijsko-urugwajskiego w bitwie pod Curupayty.
• 1867 – W Bogocie założono Narodowy Uniwersytet Kolumbii.
• 1878:
  • Christian Peters odkrył planetoidę (190) Ismene.
  • W Moskwie została założona Rosyjska Akademia Sztuki Teatralnej.
• 1888 – Paul Eyschen został premierem Luksemburga.
• 1891:
  • Papież Leon XIII ogłosił encyklikę Octobri Mense.
  • Zwodowano brytyjski transatlantyk „Campania”.
• 1892 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (337) Devosa.
• 1893 – Koło Witebska na Białorusi spadł meteoryt.
• 1896 – Królowa Wiktoria wyprzedziła swojego dziadka Jerzego III i stała się najdłużej panującym brytyjskim monarchą.
• 1905 – Niemiecki astronom Paul Götz odkrył planetoidę (576) Emanuela.
• 1906 – Rozruchy na tle rasowym w Atlancie w stanie Georgia, w wyniku których zginęło co najmniej 27 osób.
• 1908 – Bułgaria proklamowała niepodległość (od Imperium Osmańskiego).
• 1910 – Pilot Grzegorz Piotrowski na samolocie Bleriot IX, wraz z pasażerem-korespondentem prasowym, wykonał 27-kilometrowy przelot nad morzem z Petersburga do twierdzy Kronsztad na wyspie Kotlin, gdzie wylądował na placu przed koszarami.
• 1914 – I wojna światowa:
  • Na Morzu Północnym trzy brytyjskie krążowniki zostały zatopione przez niemiecki okręt podwodny U-9.
  • Niemiecki krążownik SMS „Emden” ostrzelał brytyjskie instalacje w indyjskim porcie Madras.
• 1915 – I wojna światowa:
  • Francuzi rozpoczęli ofensywę w Szampanii.
  • W Lille Niemcy rozstrzelali 5 francuskich konspiratorów.
• 1919 – Premiera szwedzkiego filmu historycznego Skarb rodu Arne w reżyserii Mauritza Stillera.
• 1927 – Rozpoczął działalność Teatr Polski w Rydze.
• 1933 – Została utworzona Izba Kultury Rzeszy.
• 1934 – Wybuch gazu w kopalni w pobliżu Wrexham w Walii zabił 266 górników.
• 1937:
  • Generał lejtnant byłej armii rosyjskiej, dyplomata, jeden z przywódców „Białych” w czasie wojny domowej w Rosji i przywódca wojskowej antykomunistycznej emigracji Jewgienij Miller został porwany w Paryżu przez agentów NKWD i następnie przewieziony statkiem do ZSRR.
  • Na Ukrainie utworzono obwód żytomierski, połtawski i mikołajowski.
• 1938 – Gen. Jan Syrový został premierem Czechosłowacji.
• 1940 – Wojna na Pacyfiku: wojska japońskie wkroczyły do Indochin Francuskich.
• 1941 – Front wschodni: zakończyła się nieudana niemiecko-fińska operacja „Silberfuchs”, której celem było zdobycie portu Murmańsk.
• 1943:
  • 6 brytyjskich miniaturowych okrętów podwodnych typu X przeprowadziło atak na niemieckie pancerniki stacjonujące w norweskim fiordzie, w wyniku którego poważne uszkodzenia, skutkujące faktycznym wycofaniem z linii, odniósł „Tirpitz”, największy wówczas okręt Kriegsmarine. Strona brytyjska straciła wszystkie użyte w akcji okręty podwodne oraz 9 zabitych i 6 wziętych do niewoli członków ich załóg.
  • Komisarz generalny okupowanej Białorusi Wilhelm Kube zginął w wyniku wybuchu bomby podłożonej pod łóżkiem w jego mieszkaniu w Mińsku przez białoruską sprzątaczkę Alenę Mazanik.
• 1944:
  • Front wschodni: Armia Czerwona zajęła Tallinn.
  • Front zachodni: rozpoczął się atak kanadyjskiej 3 Dywizji Piechoty na niemiecki garnizon i fortyfikacje francuskiego portu Calais w celu zneutralizowania niemieckiej baterii ciężkiej artylerii przybrzeżnej dalekiego zasięgu na przylądku Cap Gris-Nez, która zagrażała alianckim okrętom zbliżającym się do portu w Boulogne, zdobytego tego samego dnia.
• 1948 – I wojna arabsko-izraelska: Liga Arabska powołała jednostronnie w Gazie rząd palestyński z muftim Jerozolimy na czele i proklamowała niepodległość arabskiej części Palestyny.
• 1950 – Wojna koreańska: rozpoczęła się druga bitwa o Seul.
• 1953 – Na University of Illinois at Urbana-Champaign uruchomiono komputer ILLIAC I.
• 1955 – Założono Uniwersytet w indonezyjskim Manado.
• 1957 – François Duvalier wygrał wybory prezydenckie na Haiti.
• 1959:
  • Uruchomiono połączenie telefoniczne między Europą a USA.
  • Zwodowano amerykański okręt podwodny z napędem jądrowym USS „Patrick Henry”.
• 1960 – Mali proklamowało niepodległość (od Francji).
• 1961 – Oblatano prototyp śmigłowca Mi-2.
• 1962 – Oddano do użytku odcinek autostrady A1 łączący Rzym z Neapolem.
• 1964 – Na Broadwayu w Nowym Jorku odbyła się premiera musicalu Skrzypek na dachu z muzyką Jerry’ego Bocka i tekstem Sheldona Harncka.
• 1966 – Wszystkie 24 osoby na pokładzie zginęły w katastrofie należącego do linii Ansett Australia samolotu Vickers Viscount, lecącego z Mount Isa do Longreach w australijskim stanie Queensland.
• 1968 – Całkowite zaćmienie Słońca widoczne nad Syberią, Kazachstanem i północno-zachodnimi Chinami.
• 1970 – Tun Abdul Razak został premierem Malezji.
• 1971 – Uruchomiono telefoniczną „gorącą linię” między Seulem a Pjongjangiem.
• 1975 – W San Francisco doszło do nieudanego zamachu na prezydenta USA Geralda Forda.
• 1979 – Amerykański satelita szpiegowski zaobserwował nad Oceanem Indyjskim rozbłysk pochodzący prawdopodobnie z tajnego próbnego wybuchu jądrowego, przeprowadzonego przez Izrael lub RPA.
• 1980 – Wybuchła wojna iracko-irańska.
• 1985 – Premier Francji Laurent Fabius przyznał, że to francuskie służby specjalne zleciły zatopienie 10 lipca tego roku w Auckland w Nowej Zelandii należącego do Greenpeace statku „Rainbow Warrior”.
• 1986 – Premiera 1. odcinka serialu komediowego ALF.
• 1987 – Premiera 1. odcinka serialu komediowego Pełna chata.
• 1988 – Ustępujący prezydent Libanu Amin al-Dżumajjil zdymisjonował cywilny gabinet premiera Salima al-Hussa i powołał w jego miejsce tymczasowy rząd wojskowy z generałem Michelem Aouenem na czele. Al-Hoss, wspierany przez Syrię, uznał swoje odwołanie za nieważne i w ten sposób powstały dwa równolegle rządzące gabinety.
• 1989:
  • Premiera 1. odcinka serialu przygodowego Słoneczny patrol.
  • Założono Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski.
• 1992 – W wyniku wywołanego gwałtownymi opadami wylania rzeki Ouvèze w mieście Vaison-la-Romaine we francuskim regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże zginęło 47 osób, a 4 uznano za zaginione.
• 1993:
  • 47 osób zginęło, a 103 zostały ranne w katastrofie kolejowej w Mobile w stanie Alabama.
  • Abchascy rebelianci zestrzelili podchodzący do lądowania w Suchumi gruziński samolot Tu-154B, w wyniku czego zginęło 106 osób.
• 1994:
  • 350 osób zginęło w katastrofie kolejowej w Angoli.
  • Premiera 1. odcinka serialu komediowego Przyjaciele.
• 1995 – Premiera thrillera Siedem w reżyserii Davida Finchera.
• 1997 – Zbankrutowała największa rosyjska piramida finansowa zorganizowana przez przedsiębiorstwo MMM.
• 1999 – W Riazaniu miał miejsce piąty (udaremniony) z serii zamachów bombowych na budynki mieszkalne w Rosji.
• 2000 – Podczas XXVII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Sydney Robert Korzeniowski zdobył złoty medal w chodzie sportowym na dystansie 20 km.
• 2001 – Zjednoczone Emiraty Arabskie, wobec odmowy wydania Osamy bin Ladena przez talibów, zerwały stosunki dyplomatyczne z Afganistanem.
• 2002 – Rządząca koalicja SPD-Partia Zielonych wygrała wybory do niemieckiego Bundestagu.
• 2006:
  • Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Ameryce Południowej, zachodniej Afryce i Antarktyce.
  • W niemieckim Lathen 23 osoby zginęły, a 10 zostało rannych w wyniku zderzenia pociągu magnetycznego Transrapid z samochodem ekipy sprzątającej tory.
  • Wystrzelono japońskiego satelitę Hinode przeznaczonego do obserwacji Słońca.
• 2007 – Władze chilijskie wydały Peru byłego prezydenta tego kraju Alberto Fujimoriego, ściganego za korupcję i łamanie praw człowieka.
• 2008 – Edward Natapei został premierem Vanuatu.
• 2010 – 12 osób zginęło, a ponad 70 zostało rannych w zamachu bombowym w irańskim mieście Mahabad, dokonanym przez kurdyjskich rebeliantów podczas parady wojskowej w 30. rocznicę wybuchu wojny iracko-irańskiej.
• 2013:
  • Bo Xilai, były członek biura politycznego Komunistycznej Partii Chin i I sekretarz w Chongqingu, został uznany winnym wszystkich stawianych mu zarzutów i skazany na dożywotnie więzienie.
  • Koalicja CDU/CSU pod przewodnictwem kanclerz Angeli Merkel wygrała wybory do niemieckiego Bundestagu.
  • W samobójczym zamachu bombowym na kościół katolicki w pakistańskim Peszawarze zginęło 85 osób, a 145 zostało rannych.
• 2014:
  • Baldwin Lonsdale został prezydentem Vanuatu.
  • Rebelianci z ruchu Huti zajął stolicę Jemenu Sanę.
• 2015 – Amerykański Sąd federalny orzekł, że prawa autorskie Warner/Chappell Music do tekstu najbardziej popularnej anglojęzycznej piosenki Happy Birthday to You są nieważne.
• 2018:
  • 29 osób zginęło, a ponad 60 zostało rannych w zamachu w mieście Ahwaz w południowo-zachodnim Iranie, przeprowadzonym podczas parady wojskowej w 38. rocznicę wybuchu wojny iracko-irańskiej.
  • Rozpoczęła się czterodniowa podróż apostolska papieża Franciszka na Litwę, Łotwę i do Estonii.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy