10 kwietnia

Święta

Wydarzenia w Polsce

• 1246 – Elbląg uzyskał prawa miejskie.
• 1520 – Wojna pruska: wspierający Polskę gdańszczanie podjęli próbę zablokowania Cieśniny Piławskiej, przez którą mogłyby dotrzeć do zakonu posiłki z Rzeszy lub Danii. Operacja polegająca na zatopieniu w cieśninie obciążonych kamieniami statków się jednak nie powiodła. Część jednostek zatonęła przed planowanym miejscem zatopienia, a 7 dalszych zatopili krzyżacy, używając dział ustawionych na brzegu Mierzei Wiślanej.
• 1525 – Książę pruski Albrecht Hohenzollern złożył na Rynku krakowskim hołd lenny królowi Zygmuntowi I Staremu.
• 1580 – Kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski wydał w Jarosławcu przywilej lokacyjny dla Zamościa, nowo powstającego miasta w swoich dobrach.
• 1741 – Wojna o sukcesję austriacką: zwycięstwo wojsk pruskich nad austriackimi w bitwie pod Małujowicami.
• 1762 – Szkłów otrzymał herb.
• 1782 – Król Stanisław August Poniatowski powołał Komisję Kruszcową.
• 1794 – Dywizja wielkopolska ppłka Jana Grochowskiego przyłączyła się do insurekcji kościuszkowskiej.
• 1795 – Pożar strawił doszczętnie zabudowę Stopnicy koło Buska-Zdroju.
• 1814 – VI koalicja antyfrancuska: po rocznym oblężeniu przez wojska prusko-rosyjskie skapitulował francuski garnizon w twierdzy Głogów.
• 1831 – Powstanie listopadowe: zwycięstwa powstańców w bitwach pod Iganiami i pod Domanicami.
• 1863 – Powstanie styczniowe: pod Broszęcinem został zaatakowany z zasadzki i rozbity nieliczny oddział jazdy płka Teodora Cieszkowskiego, który ciężko ranny został dobity przez Rosjan.
• 1897 – W Jeleniej Górze uruchomiono komunikację tramwajową.
• 1910 – Otwarto Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu.
• 1919 – Okupowane przez Niemców od września 1915 roku Grodno zostało przejęte przez polskie władze administracyjne.
• 1921 – Marszałek Józef Piłsudski odznaczył miasto Płock Krzyżem Walecznych za bohaterską obronę podczas wojny polsko-bolszewickiej.
• 1930 – Premiera filmu wojennego Gwiaździsta eskadra w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.
• 1935 – Oblatano prototyp samolotu Lublin R-XX.
• 1939 – Założono klub sportowy Stal Mielec.
• 1944 – Rudolf Vrba i Alfred Wetzler uciekli z KL Auschwitz na rodzinną Słowację. Ich sprawozdanie z pobytu w obozie trafiło na Zachód, gdzie zostało nagłośnione przez media.
• 1968:
  • W czołowym zderzeniu pociągów koło Ząbrowa na trasie Malbork-Iława zginęły obie drużyny z parowozów, konwojent i 2 hamulcowych jadących w brankardzie.
  • W odpowiedzi na interpelację Koła Poselskiego „Znak” w sprawie wydarzeń marcowych, premier Józef Cyrankiewicz wygłosił w Sejmie demagogiczną mowę potępiającą uczestników protestów społecznych.
• 1972 – Gen. Stanisław Skalski, najlepszy polski as myśliwski z okresu II wojny światowej, został na własną prośbę przeniesiony do rezerwy.
• 1974 – Sejm PRL przyjął ustawę o dowodach osobistych i ewidencji ludności.
• 1977 – Premiera filmu psychologicznego Pani Bovary to ja w reżyserii Zbigniewa Kamińskiego.
• 1986 – Sejm PRL przyjął ustawę Prawo atomowe.
• 1991 – W pierwszym meczu półfinałowym Pucharu Zdobywców Pucharów Legia Warszawa przegrała z Manchesterem United 1:3.
• 1996 – Wystartował kanał telewizyjny Eurosport Polska.
• 1997 – Sejm RP przyjął ustawę Prawo energetyczne.
• 1999 – W Łodzi została odsłonięta Ławeczka Tuwima.
• 2003 – Sejm RP przyjął specustawę drogową.
• 2010 – Po śmierci prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w katastrofie w Smoleńsku p.o. prezydenta został marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, który ogłosił żałobę narodową.
• 2018 – Na placu Piłsudskiego w Warszawie odsłonięto Pomnik Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku oraz wmurowano kamień węgielny pod pomnik Lecha Kaczyńskiego.

Wydarzenia na świecie

•   428 – Nestoriusz został patriarchą Konstantynopola.
•   847 – Leon IV został papieżem.
•   879 – Ludwik III został królem zachodniofrankijskim.
• 1191 – Savona w północnych Włoszech uzyskała status wolnego miasta.
• 1496 – Poświęcono kościół św. Tomasza w Lipsku.
• 1500 – II wojna włoska: po ponownym opanowaniu Księstwa Mediolanu Francuzi wzięli do niewoli księcia Ludwika Sforzę.
• 1502 – W Stendal elektor Brandenburgii Joachim I Nestor ożenił się z księżniczką duńską Elżbietą, a jego siostra Anna wyszła za mąż za wuja Elżbiety i późniejszego króla Danii i Norwegii Fryderyka Oldenburga.
• 1521 – Beja w Portugalii uzyskała prawa miejskie.
• 1525 – Regent-senior Monako Augustyn Grimaldi ratyfikował traktat z Burgos z poprzedniego roku ze cesarzem rzymskim i królem hiszpańskim Karolem V Habsburgiem, na mocy którego Monako dostało się pod zwierzchnictwo Hiszpanii do roku 1641.
• 1529 – I wojna austriacko-turecka: olbrzymia armia turecka pod wodzą sułtana Sulejmana Wspaniałego wyruszyła z Konstantynopola w kierunku Wiednia, który obległa 27 września.
• 1550 – Z Sewilli w kierunku Ameryki Południowej wypłynęły trzy statki z 80 kobietami, które miały zostać żonami konkwistadorów.
• 1605 – Odbyła się koronacja papieska Leona XI.
• 1631 – Francesco Erizzo został dożą Wenecji.
• 1633 – W Londynie po raz pierwszy pojawiły się w sprzedaży banany.
• 1710 – W Wielkiej Brytanii uchwalono pierwszą na świecie ustawę o prawie autorskim.
• 1765 – Rozpoczęto budowę obecnej katedry św. Teresy z Ávili w chorwackim Bjelovarze.
• 1796 – Rozpoczęła się kampania włoska Napoleona Bonapartego.
• 1797 – Poseł William Fullarton użył po raz pierwszy określenia „bankokracja”, komentując nim monopol Banku Anglii na rynkach finansowych Imperium Brytyjskiego.
• 1800 – W stoczni w Nowym Jorku zwodowano fregatę USS „President”.
• 1809 – V koalicja antyfrancuska: wojska austriackie przekroczyły rzekę Inn i zaatakowały sprzymierzoną z Francją Bawarię.
• 1814 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: zwycięstwo wojsk brytyjsko-hiszpańsko-portugalskich nad francuskimi w bitwie pod Tuluzą.
• 1815 – Erupcja indonezyjskiego wulkanu Tambora, jedna z najpotężniejszych spośród zanotowanych w czasach nowożytnych, która w 1816 spowodowała rok bez lata i klęskę głodu na półkuli północnej.
• 1819 – Giovanni Ferretti (późniejszy papież Pius IX) otrzymał święcenia kapłańskie.
• 1821 – Eugeniusz II został ekumenicznym patriarchą Konstantynopola.
• 1826 – Wojna o niepodległość Grecji: wojska turecko-egipskie zdobyły po rocznym oblężeniu miasto Missolungi.
• 1827 – George Canning został premierem Wielkiej Brytanii.
• 1840 – W Paryżu odbyła się premiera francuskiej wersji opery Poliuto z muzyką Gaetana Donizettiego i librettem Salvatore Cammarano.
• 1845 – W Pittsburghu w stanie Pensylwania spłonęło ponad tysiąc budynków.
• 1849 – Amerykanin Walter Hunt opatentował agrafkę.
• 1851 – Léon Faucher został premierem Francji.
• 1861 – Założono Massachusetts Institute of Technology w Cambridge pod Bostonem.
• 1863 – Wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w I bitwie pod Franklin.
• 1864 – Maksymilian I Habsburg został cesarzem Meksyku.
• 1866:
  • Cesarz Meksyku Meksymilian I ustanowił Order Świętego Karola.
  • Założono Amerykańskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu wobec Zwierząt (ASPCA).
• 1872 – Francuski astronom Alphonse Borrelly odkrył planetoidę (120) Lachesis.
• 1875:
  • W Japonii ustanowiono Order Wschodzącego Słońca.
  • W kanadyjskiej prowincji Alberta założono Fort Calgary (od 1894 roku miasto Calgary).
• 1896 – Grek Spiridon Luis wygrał bieg maratoński podczas I Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atenach.
• 1897 – Założono sekcję piłkarską włoskiego klubu sportowego Genoa CFC.
• 1899 – W Dżakarcie wyjechały na trasę pierwsze tramwaje elektryczne.
• 1900 – Założono chilijski klub piłkarski Santiago National.
• 1902 – W Belgii rozpoczął się 10-dniowy strajk generalny.
• 1904 – Brytyjski okultysta i mistyk Aleister Crowley napisał trzecią i ostatnią część księgi Liber AL vel Legis, głównego tekstu filozoficznego-magicznego nurtu Thelema.
• 1905 – W Manili wyjechały na trasę pierwsze tramwaje elektryczne.
• 1909 – Kazimierz Prószyński uzyskał we Francji patent na aeroskop – pierwszą na świecie ręczną kamerę filmową, napędzaną sprężonym powietrzem.
• 1910 – Dokonano oblotu niemiecko-austriackiego samolotu Etrich II Taube.
• 1912 – RMS „Titanic” wypłynął z Southampton do Nowego Jorku w swój jedyny rejs.
• 1913 – Założono klub piłkarski Sławia Sofia.
• 1915:
  • Ukazało się pierwsze wydanie amerykańskiego czasopisma poświęconego tematyce filmowej „Picture Play”.
  • W ratuszu w szwajcarskiej Lozannie podpisano dokumenty o przeniesieniu tam z Paryża siedziby MKOl i ustanowieniu dla niego zaplecza archiwalnego.
• 1917:
  • I wojna światowa: na kanale La Manche brytyjski statek szpitalny HMHS „Salta” wszedł na niemiecką minę i zatonął, w wyniku czego zginęło 130 z 205 osób na pokładzie. Również po wejściu na minę zatonął brytyjski okręt patrolowy, który przybył na ratunek ocalałym, tracąc 19 z 59 członków załogi.
  • W wyniku eksplozji w fabryce amunicji pod Chester w Pensylwanii zginęły 133 osoby.
• 1919 – Przywódca chłopskiej partyzantki w Meksyku Emiliano Zapata zginął w zasadzce w stanie Morelos.
• 1924 – Została ustanowiona flaga stanowa Arkansas.
• 1925:
  • Carycyn został przemianowany na Stalingrad.
  • Ukazała się powieść Wielki Gatsby Francisa Scotta Fitzgeralda.
• 1926 – Założono norweski klub piłkarski Bryne FK.
• 1932:
  • Paul von Hindenburg został wybrany ponownie prezydentem Niemiec, pokonując w II turze Adolfa Hitlera.
  • W Moskwie podpisano polsko-radziecką umowę „O stosunkach prawnych na granicy państwowej”.
• 1933 – Na polecenie Hermana Göringa powstała agencja wywiadowcza Forschungsamt (FA).
• 1937:
  • Założono francuski klub piłkarski Nîmes Olympique.
  • Zwodowano holenderski transatlantyk „Nieuw Amsterdam”.
• 1938:
  • W Rzeszy Niemieckiej i Austrii odbył się plebiscyt dotyczący połączenia obu krajów.
  • Édouard Daladier został po raz trzeci premierem Francji.
• 1940:
  • Islandia zerwała unię z Danią po zajęciu jej przez Niemców.
  • Kampania norweska: taktyczne zwycięstwo floty brytyjskiej w I bitwie morskiej pod Narwikiem; brytyjski okręt podwodny HMS „Thistle” został zatopiony przez niemiecką jednostkę tej samej klasy U-4, w wyniku czego zginęła cała, 53-osowa załoga
• 1941 – Utworzono Niezależne Państwo Chorwackie.
• 1942:
  • Wojna na Pacyfiku: rozpoczął się Bataański Marsz Śmierci – przemarsz amerykańskich i filipińskich jeńców wojennych z półwyspu Bataan do japońskiego obozu jenieckiego w O’Donnell na filipińskiej wyspie Luzon. Spośród początkowych 76 tys. do celu dotarło jedynie 54 tys. jeńców.
  • Zakończył się rajd japoński na Ocean Indyjski.
• 1943 – Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych AK dokonała zamachu bombowego na Dworcu Głównym w Berlinie, w wyniku którego zginęło 14 osób, a 60 zostało rannych.
• 1944 – Front wschodni: wojska radzieckie wyzwoliły Odessę.
• 1945:
  • Bitwa o Atlantyk: na południowy zachód od Irlandii został zatopiony bombami głębinowymi przez korwetę HMS „Tintagel Castle” i niszczyciel HMS „Vanquisher” niemiecki okręt podwodny U-878 wraz z całą, 51-osobową załogą.
  • Front zachodni: około 900 osób zginęło w wyniku alianckiego nalotu bombowego na Plauen w Saksonii.
• 1946:
  • W Japonii odbyły się pierwsze od 1932 roku wielopartyjne wybory parlamentarne.
  • Założono marokański klub piłkarski FUS Rabat.
• 1947 – W Oksfordzie rozpoczął się kongres założycielski Międzynarodówki Liberalnej.
• 1948 – Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze zakończył się proces Einsatzgruppen.
• 1953 – Szwed Dag Hammarskjöld został sekretarzem generalnym ONZ.
• 1957:
  • Premiera filmu Dwunastu Gniewnych Ludzi w reżyserii Sidneya Lumeta.
  • W katastrofie brazylijskiego samolotu Douglas DC-3 na wyspie Anchieta niedaleko São Paulo zginęło 26 z 30 osób na pokładzie.
• 1959 – Przyszły cesarz Japonii Akihito poślubił Michiko Shōdę.
• 1963 – Na Atlantyku zatonął atomowy okręt podwodny USS „Thresher”, w wyniku czego zginęło 129 członków załogi.
• 1964:
  • Japońska wyprawa dokonała pierwszego wejścia na siedmiotysięcznik Gyachung Kang w Himalajach.
  • Na Zatoce Perskiej zatonął płynący do Kuwejtu statek z irańskimi nielegalnymi imigrantami, w wyniku czego zginęło 113 osób.
• 1965 – 54 osoby zginęły w katastrofie jordańskiego samolotu pasażerskiego pod Damaszkiem w Syrii.
• 1967 – Odbyła się 39. ceremonia wręczenia Oscarów.
• 1968:
  • Jacobus Johannes Fouché został prezydentem RPA.
  • Odbyła się 40. ceremonia wręczenia Oscarów.
  • W porcie w Wellington na Nowej Zelandii zatonął po uderzeniu w skały podczas cyklonu prom pasażerski „Wahine”. Spośród 733 osób znajdujących się na pokładzie zginęły 53.
• 1970 – Oficjalnie rozwiązano zespół The Beatles.
• 1971 – Do Chin w ramach tzw. dyplomacji pingpongowej przybył amerykański zespół tenisa stołowego.
• 1972:
  • 15 wspinaczy zginęło w wyniku zejścia lawiny na ośmiotysięczniku Manaslu w Himalajach.
  • Odbyła się 44. ceremonia wręczenia Oscarów.
  • Podpisano Konwencję o broni biologicznej.
  • W wyniku trzęsienia ziemi o sile 7,1 stopnia w skali Richtera w południowym Iranie zginęło ponad 5 tys. osób.
• 1973 – 108 osób zginęło pod Hochwaldem w Szwajcarii w katastrofie brytyjskiego samolotu pasażerskiego Vickers Vanguard 952.
• 1977 – 35 osób zginęło w katastrofie kolumbijskiego samolotu Douglas DC-3 pod Bogotą.
• 1979:
  • 42 osoby zginęły w wyniku przejścia tornada nad miastem Wichita Falls w Teksasie.
  • Palestyńscy terroryści zdetonowali bombę podłożoną na targowisku Karmel w Tel Awiwie. Zginęła 1 osoba, a 36 zostało rannych.
  • Wojna ugandyjsko-tanzańska: skapitulowała stolica Ugandy Kampala. Obalony prezydent Idi Amin uciekł do Libii.
  • Został wystrzelony statek kosmiczny Sojuz 33 z pierwszym bułgarskim kosmonautą Georgi Iwanowem na pokładzie.
• 1981:
  • Dokonano oblotu włoskiego samolotu szkolno-treningowego i lekkiego samolotu szturmowego Aermacchi S-211.
  • Premiera amerykańskiego horroru Skowyt w reżyserii Joe Dantego.
• 1984 – Sandro Mariátegui został premierem Peru.
• 1988 – W Japonii otwarto Wielki Most Seto łączący wyspy Honsiu i Sikoku.
• 1991:
  • 140 osób zginęło w pożarze promu pasażerskiego „Moby Prince”, który wybuchł po zderzeniu z tankowcem we włoskim porcie Livorno.
  • Zakończono produkcję Wartburga i Barkasa.
• 1992:
  • 3 osoby zginęły, a 91 zostało rannych w zamachu bombowym na budynek Baltic Exchange w City of London przeprowadzonym przez Tymczasową IRA.
  • Wojska azerskie dokonały masakry 145 Ormian we wsi Maraghar w Górskim Karabachu.
• 1993 – Polski emigrant Janusz Waluś zastrzelił na przedmieściach Boksburga czarnoskórego przywódcę południowoafrykańskich komunistów Chrisa Haniego.
• 1998 – Wielka Brytania i Irlandia zawarły tzw. Porozumienie wielkopiątkowe.
• 1999 – Przed swym domem w Teheranie zginął w zamachu zorganizowanym przez Ludowych Mudżahedinów były dowódca irańskich wojsk lądowych, gen. Ali Sajjad Szirazi.
• 2000 – W stolicy Gambii Bandżulu siły bezpieczeństwa otworzyły ogień do demonstrujących studentów, zabijając 14 osób.
• 2003:
  • Air France i British Airways ogłosiły wycofanie ze służby samolotów Concorde do końca roku.
  • Doszło do awarii w elektrowni jądrowej w Paks na Węgrzech.
  • W Estonii utworzono rząd Juhana Partsa.
• 2006 – Lewicowa koalicja wygrała wybory parlamentarne we Włoszech.
• 2007:
  • Prezydent USA George W. Bush podpisał ustawę dotyczącą rozszerzenia NATO o Albanię, Chorwację, Macedonię, Gruzję i Ukrainę.
  • Zapadły pierwsze wyroki wobec oskarżonych w sprawie masakry w Srebrenicy.
• 2008:
  • Parlament Słowacji ratyfikował Traktat lizboński.
  • W Nepalu odbyły się wybory parlamentarne.
• 2009:
  • Prezydent Fidżi Josefa Iloilo zawiesił konstytucję i przejął całkowitą władzę w kraju.
  • Zamachowiec-samobójca zaatakował posterunek kontrolny w irackim Mosulu, zabijając 5 żołnierzy amerykańskich i 2 irackich policjantów.

• 2010:
  • Samolot Tu-154M z członkami delegacji państwowej na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej na czele z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim, rozbił się podczas podchodzenia do lądowania na lotnisku w Smoleńsku. Zginęło wszystkich 96 osób na pokładzie.
  • W archikatedrze Świętych Wita, Wacława i Wojciecha w Pradze odbył się ingres arcybiskupa metropolity praskiego Dominika Duki.
  • W czasie protestów politycznych w Tajlandii zginęło 25 osób.
  • W zasypanym lawiną śmigłowcu Mi-8 z niemieckimi turystami na Kamczatce zginęło 10 z 18 osób na pokładzie.
• 2011 – W Peru odbyła się I tura wyborów prezydenckich. Do II tury przeszli: Ollanta Humala (późniejszy prezydent) i Keiko Fujimori.
• 2013 – Wojna domowa w Syrii: rozpoczęła się bitwa pod Al-Kusajr.
• 2014 – Ofensywa Państwa Islamskiego w Iraku: dżihadyści zajęli strategiczną hydroelektrownię na Eufracie pod Al-Falludżą, powodując powodzie.
• 2016:
  • Azali Assoumani wygrał w II turze wybory prezydenckie na Komorach.
  • W pożarze świątyni w Paravur w południowych Indiach zginęło 113 osób, a 350 odniosło obrażenia.
• 2017 – Abdoulaye Idrissa Maïga został premierem Mali.
• 2022 – We Francji odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Do drugiej tury przeszli: ubiegający się o reelekcję Emmanuel Macron (27,84%) i Marine Le Pen (23,15%).

Zdarzenia astronomiczne i eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy