14 listopada

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

• 1305 – W Lyonie, w obecności króla Francji Filipa IV Pięknego, odbyła się koronacja papieska Klemensa V.
• 1475 – W Landshut bawarski następca tronu książę Jerzy Bogaty poślubił królewnę polską i księżniczkę litewską Jadwigę Jagiellonkę. W nawiązaniu do ich wystawnego wesela od 1903 roku organizowany jest festiwal Wesele w Landshut.
• 1493 – Krzysztof Kolumb wylądował na Saint Croix w archipelagu Wysp Dziewiczych.
• 1494 – Inwazja hiszpańska na Wyspy Kanaryjskie: zwycięstwo wojsk kastylijskich nad Guanczami w bitwie pod Aguere.
• 1501 – Odbył się ślub Artura Tudora, najstarszego syna króla Anglii Henryka VII z Katarzyną Aragońską, córką Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej.
• 1533 – Hiszpański podbój Peru: zwycięstwo Hiszpanów w bitwie o Cuzco.
• 1550 – Papież Juliusz III wydał bullę reaktywującą obrady Soboru trydenckiego.
• 1585 – Maurycy Orański został stadhouderem Niderlandów.
• 1633 – Wojna trzydziestoletnia: wojska szwedzkie zdobyły niemiecką Ratyzbonę.
• 1643 – Go-Kōmyō został cesarzem Japonii.
• 1659 – Wojna duńsko-szwedzka: zwycięstwo wojsk koalicji antyszwedzkiej w bitwie pod Nyborgiem.
• 1666 – W Gresham College w Londynie przeprowadzono pierwszą udaną transfuzję krwi (między psami).
• 1680 – Niemiecki astronom Gottfried Kirch odkrył kometę C/1680 V1 (Wielką Kometę z roku 1680).
• 1698 – Na grupie skał Eddystone Rocks u wybrzeży Kornwalii uruchomiono latarnię morską.
• 1770 – James Bruce dotarł do źródła Nilu Błękitnego.
• 1784 – Założono miasto As-Sulajmanijja w Iraku.
• 1793 – Powstanie w Wandei: zwycięstwo wojsk rewolucyjnych w bitwie pod Granville.
• 1801 – Napoleon Bonaparte dokonał pierwszej reorganizacji Gwardii Cesarskiej.
• 1812 – Inwazja Napoleona na Rosję: zwycięstwo wojsk rosyjskich w bitwie pod Smolanami.
• 1818 – W Wenecji odbyła się premiera opery Enrico di Borgogna Gaetano Donizettiego.
• 1850 – Papież Pius IX utworzył Gwardię Palatyńską.
• 1863 – Zwodowano żaglowiec „Star of India”.
• 1871 – Na Węgrzech powstał rząd Menyhérta Lónyaya.
• 1881:
  • Léon Gambetta został premierem Francji.
  • W Waszyngtonie rozpoczął się proces Charlesa J. Guiteau, zabójcy prezydenta USA Jamesa Garfielda.
• 1885 – Wybuchła wojna serbsko-bułgarska.
• 1888 – Zainaugurował działalność Instytut Pasteura w Paryżu.
• 1889 – Amerykańska dziennikarka Nellie Bly, zainspirowana powieścią Juliusza Verne’a W osiemdziesiąt dni dookoła świata, wyruszyła śladami Phileasa Fogga.
• 1891 – Na ulice Koszyc wyjechał pierwszy tramwaj konny.
• 1897 – Niemiecka piechota morska zajęła bez walki rejon zatoki Jiaozhou w chińskiej prowincji Szantung, który kilka miesięcy później chiński rząd pod przymusem wydzierżawił Niemcom na 99 lat.
• 1898 – Tomás Regalado został prezydentem Salwadoru.
• 1900:
  • Oddano do użytku most kolejowo-drogowy Linzer Eisenbahnbrücke na Dunaju w austriackim Linzu.
  • Sąd w czeskim Písku skazał na karę śmierci (zamienioną później na karę dożywocie) upośledzonego umysłowo włóczęgę pochodzenia żydowskiego Leopolda Hilsnera, oskarżonego o dokonanie mordu rytualnego na 19-letniej czeskiej katoliczce.
• 1901 – Austriacki patolog i immunolog Karl Landsteiner odkrył grupy krwi: A, B i 0.
• 1905 – Grigorij Rasputin został przedstawiony na dworze carskim.
• 1908:
  • Albert Einstein przedstawił teorię kwantów.
  • W Wiedniu odbyła się premiera operetki Bohaterowie z muzyką Oscara Strausa.
• 1910 – Amerykański pilot Eugene Ely po raz pierwszy wystartował samolotem z pokładu okrętu.
• 1912 – Wszedł do służby brytyjski krążownik liniowy HMS „Princess Royal”.
• 1913:
  • Ukazał się pierwszy tom cyklu powieściowego W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta.
  • Założono kolumbijski klub piłkarski Independiente Medellín.
• 1916 – W Australii powstał drugi gabinet Billy’ego Hughesa.
• 1918:
  • Proklamowanie Dyrektoriatu na Ukrainie.
  • Czechosłowacja została proklamowana republiką. Pierwszym prezydentem został Tomáš Masaryk.
• 1919 – Gen. mjr Stanisław Bułak-Bałachowicz złożył wniosek o przyznanie obywatelstwa białoruskiego i przyjęcie jego oddziału do armii Białoruskiej Republiki Ludowej.
• 1921 – Została założona Komunistyczna Partia Hiszpanii (PCE).
• 1922:
  • BBC rozpoczęła nadawanie programu radiowego.
  • Kyösti Kallio został premierem Finlandii.
• 1925:
  • W Australii utworzono drugi gabinet Stanleya Bruce’a.
  • W Czechosłowacji powstała Legia Ukraińskich Nacjonalistów.
• 1926 – Adolfo Díaz został po raz drugi prezydentem Nikaragui.
• 1930 – Premier Japonii Osachi Hamaguchi został postrzelony na dworcu kolejowym w Tokio przez japońskiego ultranacjonalistę.
• 1933 – Ion Duca został premierem Rumunii.
• 1934 – W Londynie odbył się towarzyski mecz piłkarski pomiędzy reprezentacjami Anglii i Włoch (3:2), z powodu brutalnej gry nazwany „bitwą o Highbury”.
• 1935 – Dokonano oblotu kanadyjskiego samolotu transportowego Noorduyn Norseman.
• 1939 – Australijski pies pasterski o imieniu Bluey został uśpiony w wieku 29 lat, 6 miesięcy i 12 dni, co jest najstarszym udokumentowanym wiekiem psa domowego.
• 1940:
  • Bitwa o Anglię: ciężkie bombardowanie Coventry.
  • Wojna grecko-włoska: rozpoczęła się ofensywa wojsk greckich, która wyparła Włochów do Albanii.
• 1941:
  • Kampania śródziemnomorska: po storpedowaniu poprzedniego dnia przez niemiecki okręt podwodny zatonął brytyjski lotniskowiec HMS „Ark Royal”.
  • Premiera thrillera Podejrzenie w reżyserii Alfreda Hitchcocka.
• 1942 – Kampania śródziemnomorska: niemiecki okręt podwodny U-605 został zatopiony bombami głębinowymi przez brytyjskie samoloty, w wyniku czego zginęła cała, 46-osobowa załoga; u wybrzeży Tunezji brytyjski okręt podwodny HMS „Sahib” storpedował i zatopił włoski statek transportowy SS „Scillin” z alianckimi jeńcami wojennemi, w wyniku czego zginęło 787 z 944 osób na pokazie.
• 1943 – Bitwa o Atlantyk: niszczyciel USS „William D. Porter” wystrzelił omyłkowo torpedę w kierunku konwojowanego pancernika USS „Iowa”, na którego pokładzie znajdował się w tym czasie prezydent Franklin Delano Roosevelt, sekretarz stanu Cordell Hull, dowódca amerykańskiej marynarki wojennej admirał Ernest King i inni najwyżsi przedstawiciele sił zbrojnych, zmierzający na konferencje w Kairze i Teheranie. Dzięki sygnalizacji alarmowej znajdująca się w chwili strzału w odległości ok. 5500 metrów od niszczyciela „Iowa” zdołała wykonać zwrot na sterburtę, co pozwoliło jej na uniknięcie trafienia.
• 1944:
  • Albańska Armia Narodowo-Wyzwoleńcza wyzwoliła Durrës.
  • W Pradze założono kolaboracyjny Komitet Wyzwolenia Narodów Rosji.
• 1946 – 52 górników zginęło w wyniku eksplozji w kopalni węgla kamiennego „Kohinoor I” w miejscowości Lom w północno-zachodnich Czechach.
• 1950 – Holon w Izraelu uzyskał prawa miejskie.
• 1952 – Szwedka May Louise Flodin zdobyła w Londynie tytuł Miss World.
• 1953 – Przyjęto flagę NATO.
• 1954 – Prezydent Egiptu Muhammad Nadżib został odsunięty od władzy przez premiera Gamala Abdela Nasera.
• 1957 – Około stu bossów mafijnych spotkało się na konferencji w Apalachin w stanie Nowy Jork.
• 1960 – 118 osób zginęło, a 110 zostało rannych w wyniku zderzenia dwóch pociągów pasażerskich pod Pardubicami w Czechach.
• 1961:
  • Diosdado Macapagal wygrał wybory prezydenckie na Filipinach, pokonując ubiegającego się o reelekcję Carlosa P. Garcię.
  • W RFN powstał czwarty rząd Konrada Adenauera.
• 1962 – Władze Etiopii zniosły autonomię Erytrei i nadały jej status prowincji.
• 1963 – U południowego wybrzeża Islandii wyłoniła się wyspa wulkaniczna Surtsey.
• 1968 – Australijka Penelope Plummer zdobyła w Londynie tytuł Miss World.
• 1970 – 75 osób zginęło w katastrofie lotu Southern Airways 932 w Huntington w stanie Wirginia Zachodnia.
• 1971 – Szenuda III został intronizowany na 117. patriarchę Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego.
• 1973:
  • Otwarto Most Kanmon łączący japońskie wyspy Honsiu i Kiusiu.
  • Rozpoczął się strajk studentów Politechniki Ateńskiej w proteście przeciwko rządzącej krajem tzw. juncie czarnych pułkowników. Po 3 dniach został krwawo stłumiony przez wojsko.
• 1975 – Hiszpania wycofała się z Sahary Zachodniej.
• 1980:
  • Premiera filmu Wściekły Byk w reżyserii Martina Scorsese.
  • Premier Gwinei Bissau João Bernardo Vieira obalił w bezkrwawym zamachu prezydenta Luísa Cabrala i zajął jego miejsce.
• 1990:
  • Po 70 latach pieśń Pochwalony bądź, niebiański dawco błogosławieństw została ponownie hymnem narodowym Gruzji.
  • Premiera filmu wojennego Europa, Europa w reżyserii Agnieszki Holland.
• 1991 – Do Kambodży po 13 latach wygnania powrócił książę Norodom Sihanouk.
• 1993 – Farooq Leghari został prezydentem Pakistanu.
• 1994:
  • Rozpoczęła się regularna komunikacja Eurotunelem.
  • Sirimavo Bandaranaike została po raz trzeci szefową rządu Sri Lanki.
• 1997 – Premiera filmu sensacyjnego Szakal w reżyserii Michaela Catona-Jonesa.
• 1999 – Leonid Kuczma wygrał po raz drugi wybory prezydenckie na Ukrainie.
• 2001 – Badruddoza Chowdhury został prezydentem Bangladeszu.
• 2003 – Została odkryta planetoida transneptunowa (90377) Sedna.
• 2006 – W Południowej Afryce zalegalizowano małżeństwa osób tej samej płci.
• 2010 – Niemiec Sebastian Vettel w wieku 23 lat i 134 dni został najmłodszym w historii mistrzem świata Formuły 1.
• 2011 – Rozpoczęła się załogowa misja Sojuz TMA-22 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS).
• 2012:
  • Ali Zajdan został premierem Libii.
  • Wojska izraelskie rozpoczęły operację „Filar Obrony” w Strefie Gazy.
• 2013 – W Egipcie zniesiono stan wyjątkowy.
• 2015 – 10 osób zginęło w katastrofie pociągu dużych prędkości TGV, który wykoleił się w pobliżu Strasburga podczas przejazdu próbnego na nowej trasie.
• 2019:
  • Ion Chicu został premierem Mołdawii.
  • W Saugus High School w Santa Clarita w Kalifornii jej obchodzący tego dnia 16. urodziny uczeń Nathaniel Tennosuke Berhow otworzył ogień do swoich kolegów, zabijając 2 i raniąc 3 z nich, po czym strzelił sobie w głowę, w wyniku czego zmarł następnego dnia w szpitalu.
• 2021 – Uzbrojeni bandyci otworzyli ogień do posterunku wojskowego w pobliżu kopalni złota w Inata w prowincji Soum w Burkina Faso, zabijając lub śmiertelnie raniąc 49 żandarmów i 3 cywilów.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy